Τετάρτη 17 Ιανουαρίου 2018

Από την Μασχάντ στο…Τελ Αβίβ



Αντεργατικές επιθέσεις και εργατικές αντιστάσεις σε δύο εκ διαμέτρου διαφορετικές χώρες

  Του  Μωυσή Λίτση 

  
Τι κοινό έχουν το Ιράν με το Ισραήλ; Φαινομενικά κανένα, αφού οι δύο χώρες μισιούνται όσο τίποτα άλλο, με την εκατέρωθεν πολιτική τους ηγεσία να μη χάνει ευκαιρία για απειλές ολοκληρωτικής καταστροφής…
 Κι’ όμως και οι δύο χώρες αυτές χώρες βιώνουν τον τελευταίο καιρό έντονες κοινωνικές διεργασίες. Αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις που θυμίζουν «αραβική άνοιξη» στο Ιράν, μαζικές διαδηλώσεις κατά του Νετανιάχου και της διαφθοράς στο Ισραήλ, αλλά και σημαντικές απεργιακές κινητοποιήσεις με επίκεντρο το σύμβολο του ισραηλινούsuccess story,  τη φαρμακοβιομηχανία «leader» στα γενόσημα φάρμακα Teva.
 Οι κινητοποιήσεις αυτές δεν σημαίνει βέβαια ότι αυτόματα θα φέρουν και μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές ανατροπές στις δύο αυτές χώρες. Έρχονται ωστόσο να υπενθυμίσουν ότι η…γη κινείται. Ότι οι εργαζόμενοι σε ανατολή και δύση, οι οποίοι βιώνουν μία πρωτοφανή επίθεση στα κοινωνικά και εργασιακά τους δικαιώματα, αντιστέκονται.
 Ας ξεκινήσουμε από το Ιράν, το οποίο συγκλονίστηκε τις τελευταίες ημέρες από τις μεγαλύτερες από το 2009 αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, θυμίζοντας κάτι από «αραβική άνοιξη».
 Αφορμή για τις διαδηλώσεις στάθηκε η αύξηση στις τιμές των αυγών και των πουλερικών. Όπως είχε γίνει και με την αύξηση στην τιμή του ψωμιού στην περίπτωση της Τυνησίας το 2010, η οποία πυροδότησε μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, που οδήγησαν στις εξεγέρσεις της «αραβικής άνοιξης».
 Οι αιτίες βέβαια για τις διαδηλώσεις στο Ιράν δεν είναι άλλες από την οικονομική και κοινωνική επιδείνωση των συνθηκών για την πλειονότητα του λαού, αλλά και η πολυετής καταπίεση από το καθεστώς των μουλάδων των ατομικών ελευθεριών.
  Το Ιράν άλλωστε έχει μακρά παράδοση ριζοσπαστισμού και ακόμη και στα πιο μαύρα χρόνια του θεοκρατικού καθεστώτος, υπήρχαν αναφορές για απεργιακές κινητοποιήσεις αλλά και βάρβαρη καταστολή  όσων αντιδρούν στην καταπίεση. 


 Απεργίες και καταστολή



Απεργιακή κινητοποίηση στο Αράκ
 Οι τελευταίες κινητοποιήσεις στο Ιράν δεν έπεσαν από τον ουρανό. Ήδη είχαν εκδηλωθεί διαμαρτυρίες εκατοντάδων εργαζομένων στον πετρελαϊκό τομέα για καθυστερήσεις πληρωμών, καθώς και εργατών στο εργοστάσιο κατασκευής τρακτέρ στην Ταμπρίς κατά της διακοπής λειτουργίας της μονάδας.
 Το Σεπτέμβριο η αστυνομία κατέστειλε βίαια τις ειρηνικές διαδηλώσεις εργατών σε δύο βιομηχανικά συγκροτήματα στην πρωτεύουσα της επαρχίας του κεντρικού Ιράν Αράκ, οι οποίοι διαμαρτύρονταν για τις καθυστερήσεις πληρωμών. Η οργή ενισχύθηκε με την κατάρρευση πιστωτικών ιδρυμάτων, που λειτουργούσαν έξω από την εποπτεία της κεντρικής τράπεζας του Ιράν και τα οποία είχαν γιγαντωθεί επί κυβέρνησης Μαχμούντ Αχμαντινετζάτ, στα πλαίσια της πολιτικής «παροχών» προς τη μεσαία τάξη και τη διευκόλυνση του τραπεζικού δανεισμού. Πολλοί Ιρανοί της μεσαίας τάξης έχασαν λεφτά σε αυτήν την ιδιότυπη «ιρανική φούσκα», με το καθεστώς να απαντά με καθυστέρηση, με την υπόσχεση ότι θα κλείσουν όλοι αυτοί οι «παράνομοι» χρηματοοικονομικοί οργανισμοί.
 Το 2013 το 25% περίπου της ρευστότητας στο χρηματοοικονομικό σύστημα της χώρας, διατίθονταν από τα ιδρύματα αυτά, τα οποία δεν υπόκεινταν στην εποπτεία της κεντρικής τράπεζας. Μεγάλο μέρος των χρημάτων αυτών διατέθηκε όχι για… επενδύσεις, αλλά για αγορά πολυτελών οχημάτων και προκλητική επίδειξη πλούτου από μία ανερχόμενη νέα αστική τάξη, σε μια χώρα που η υψηλή ανεργία και η φτώχεια είναι ενδημικά φαινόμενα.

 Το ιρανικό πετρέλαιο


   Το Ιράν είναι η τρίτη πετρελαιοπαραγωγός χώρα του ΟΠΕΚ και η παραγωγή πετρελαίου έχει επιστρέψει στα επίπεδα του 2009, χάρη στο ευνοϊκό κλίμα που έχει δημιουργήσει η μερική άρση των διεθνών κυρώσεων, μετά τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα. Συμφωνία βέβαια που απειλεί να ανατρέψει ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος προσπαθεί να επωφεληθεί από το κλίμα κοινωνικής δυσαρέσκειας στο Ιράν, εμφανιζόμενος υποκριτικά ως «ελευθερωτής» των καταπιεσμένων Ιρανών.
 Το ιρανικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 12,5% το περσινό ιρανικό έτος που έληξε στις 20 Μαρτίου 2017, χάρη αποκλειστικά στον κλάδο του πετρελαίου, σε σχέση με ύφεση 1,3%.
 Η προοπτική εξομάλυνσης των σχέσεων Δύσης-Ιράν έχει φέρει αρκετές ευρωπαϊκές πολυεθνικές στο κατώφλι της Τεχεράνης. Η ευρωπαϊκή αεροπορική κοινοπραξία Airbus και η γαλλική αυτοκινητοβιομηχανία έχουν συνάψει συμφωνίες με το ιρανικό καθεστώς. Το Νοέμβριο η γαλλική πετρελαιοβιομηχανία Total, με πλούσιο παρελθόν παρουσίας στην ιρανική αγορά, υπέγραψε συμφωνία για την ανάπτυξη κοιτασμάτων φυσικού αερίου, ενώ ανάλογη συμφωνία υπέγραψε ένα μήνα μετά η ολλανδική Shell.
 Παρόλο που ο τομέας του πετρελαίου και του φυσικού αερίου καταλαμβάνει μόνο το 20% της ιρανικής οικονομίας, συνεισφέρει πάνω από το 75% των δημόσιων εσόδων.
 Παρά την άνθιση του πετρελαϊκού τομέα και της επενδυτικής άνοιξης που υπόσχεται η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, την οποία πάντως αναμένεται να ανατρέψει επισήμως ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, οι λαϊκές τάξεις δεν έχουν επωφεληθεί, έχοντας επιπλέον να αντιμετωπίσουν τη χρόνια θρησκευτική καταπίεση και απαγορεύσεις.
 Ο πληθωρισμός παρόλο που μειώθηκε από 40% που ήταν το 2013 όταν ανέλαβε ο Ρουχανί κοντά στο 10%, παραμένει πρόβλημα λόγω των αυξήσεων σε βασικά αγαθά και της κατάργησης των επιδοτήσεων. Η ισοτιμία του ιρανικού ριάλ έχει υποχωρήσει στα 42.900 ανά δολάρια από 36.000 που είχε ένα χρόνο πριν και αν η υποτίμηση αυτή συνεχιστεί, τότε το Ιράν ενδέχεται να αναγκαστεί να δαπανήσει για στήριξη του νομίσματος σημαντικό μέρος από τα συναλλαγματικά του αποθέματα.
 Η ανάπτυξη εκτός πετρελαϊκού κλάδου ανήλθε σε 3,3%. Οι ιρανικές εξαγωγές εκτός πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένων των παραγώγων αερίου (προπάνιο, μεθανόλη κλπ) ανήλθαν σε 31,64 δισ. δολάρια το εννεάμηνο του νέου οικονομικού έτους, το οποίο ξεκίνησε στις 20 Μαρτίου 2017. Σύμφωνα με ανακοίνωση των Τελωνειακών Αρχών του Ιράν, το ποσό αυτό σηματοδοτεί μείωση κατά 2,4% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι.
 Η ανεργία ανέρχεται επίσημα στο 12,4%, ενώ η ανεργία στους νέους ηλικίας 19 έως 29 ετών φθάνει στο 28,8%. Σε πολλές περιοχές ξεπερνά ωστόσο το 45%. Για αυτό σε αντίθεση με το 2009 που οι τότε διαδηλώσεις είχαν επίκεντρο τις καταγγελίες για εκλογική νοθεία και χαρακτηρίζονταν ως διαδηλώσεις που προέρχονταν κυρίως από τη μεσαία τάξη, οι πρόσφατες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις σε περισσότερες από 80 πόλεις και κωμοπόλεις του Ιράν είχαν ως βασικό χαρακτηριστικό τη συμμετοχή εργατικών στρωμάτων και νέων.
 Σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύτηκε στην ίδια την εφημερίδαSobhe Sadeq των Φρουρών της Επανάστασης, του επίλεκτου στρατιωτικού σώματος που θεωρείται «θεματοφύλακας» των κατακτήσεων της επανάστασης του 1979 και έχει μετεξελιχθεί σε νέα οικονομική και πολιτική ελίτ της χώρας, το 50% των Ιρανών ζει κάτω από το όριο φτώχειας.
 Μία άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε στην περσική έκδοση του BBC, το 15% των Ιρανών είναι πιο φτωχοί από ότι ήταν μία δεκαετία πριν. Η κατανάλωση σε ψωμί, γάλα και κόκκινο κρέας έχει μειωθεί κατά 30%-50%. Από την άλλη όπως συμβαίνει σε ολόκληρο τον κόσμο το κοινωνικό χάσμα διευρύνεται μεταξύ του 1% και 10% των πλουσιότερων Ιρανών και του υπόλοιπου πληθυσμού.
 Στο νέο προϋπολογισμό που έχει καταθέσει η κυβέρνηση Ρουχανί, προβλέπεται η περικοπή 5,3 δισ. δολαρίων που προορίζονταν για τη στήριξη των φτωχών στρωμάτων, αύξηση στις τιμές της βενζίνης έως και 50%, επέκταση των ιδιωτικοποιήσεων στην εκπαίδευση και περικοπές στις δαπάνες για υποδομές κατά 3,1 δισ. δολάρια.
 Τα μεγέθη αυτά σε συνδυασμό με τη χρόνια καταπίεση θα συνεχίσουν να τροφοδοτούν κοινωνικές διαμαρτυρίες, ασχέτως τις όποιες βραχυπρόθεσμες εξελίξεις, την καταστολή και τα αδιαμφισβήτητα παιχνίδια ξένων δυνάμεων (βλέπε ΗΠΑ-Τραμπ, Ισραήλ-Νετανιάχου). Το αν θα υπάρξουν κοινωνικές ανατροπές ή σημαντικές πολιτικές εξελίξεις, δεν μπορεί να προβλεφθεί. Η εμπειρία άλλωστε της «αραβικής άνοιξης» με τη φανερή και αφανή συμμετοχή ξένων δυνάμεων στην προσπάθεια να αποτραπεί η περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση των μαζών και η αποσύνθεση κρατών όπως η Συρία ή η Λιβύη, δεν εγγυώνται μια ευθύγραμμη πορεία.
 Μη ξεχνάμε πως και η μεγάλη ιρανική επανάσταση του 1979 για την ανατροπή του αιματοβαμμένου καθεστώτος του σάχη, κατέληξε στον σκοταδισμό των μουλάδων.

 Απεργίες στo Ισραήλ

Διαμαρτυρία εργαζομένων της Teva
 Στην άλλη πλευρά του γεωγραφικού τόξου, στο Ισραήλ, λαμβάνουν χώρα τον τελευταίο καιρό εξίσου σημαντικές εργατικές κινητοποιήσεις, καθώς εντείνεται η επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.
 Τον περασμένο Αύγουστο το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι οι εργαζόμενοι στις κρατικές επιχειρήσεις δεν θα μπορούν πλέον να απεργούν κατά των προτεινόμενων αντεργατικών μεταρρυθμίσεων (μεταρρυθμίσεων στα πλαίσια της οικονομίας της αγοράς στην τρέχουσα διεθνή «new speak»), καθώς η ισραηλινή «ΔΕΗ» προχωρά σε ανάλογες με εμάς μεταρρυθμίσεις: απελευθέρωση αγοράς, ιδιωτικοποιήσεις, απολύσεις.
 Η σημαντικότερη απεργιακή κινητοποίηση ήταν αυτή τον περασμένο Δεκέμβριο στην φαρμακοβιομηχανία Teva, σύμβολο του ισραηλινού «success story» στην υψηλή τεχνολογία και τη φαρμακοβιομηχανία.
 Η Teva, η μεγαλύτερη εταιρεία γενόσημων φαρμάκων στο κόσμο και μία από τις μεγαλύτερες πολυεθνικές επιχειρήσεις του Ισραήλ, ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε απόλυση του 25% των εργαζομένων της, συμπεριλαμβανομένων 1.750 εργαζομένων σε σύνολο 6.400 εργαζομένων στο Ισραήλ.
 Η γενική συνομοσπονδία εργαζομένων του Ισραήλ, η Χισταντρούτ, προχώρησε σε τετράωρη γενική απεργία-ακούγεται αστεία αλλά για το Ισραήλ και τη συντηρητική Χισταντρούτ ήταν μία από τις μεγαλύτερες απεργιακές κινητοποιήσεις-με αποτέλεσμα να παραλύσουν οι δημόσιες υπηρεσίες, οι τράπεζες και οι συγκοινωνίες.

  Αποκλεισμός της Teva

Αποκλεισμός της TEVA από εργαζομένους
 Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στην Tevaπροχώρησαν σε ασυνήθιστες για Ισραήλ δυναμικές απεργιακές κινητοποιήσεις, προχωρώντας σε αποκλεισμό του εργοστασίου της εταιρείας στην Ιερουσαλήμ, μην αφήνοντας τα στελέχη να εξέλθουν από τα γραφεία τους. Μπλόκαραν επίσης τη γραμμή του τραμ και πραγματοποίησαν διαδηλώσεις έξω από τα σπίτια  μελών του διοικητικού συμβουλίου.
 Η «εθνική» σύνθεση του εργατικού δυναμικού της Teva, αντικατοπτρίζει επίσης την αυξανόμενη τάση των τελευταίων ετών στο Ισραήλ, που είναι η από κοινού απασχόληση Εβραίων, Αράβων και μεταναστών (μη Εβραίων) από άλλες χώρες. Η εξέλιξη αυτή είναι ιδιαιτέρως σημαντική αν αναλογιστεί κανείς ότι τη δεκαετία του ’30-πριν τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ στην Παλαιστίνη-οι κυρίαρχες δυνάμεις του σιωνιστικού κινήματος, όπως η Χισταντρούτ, προπαγάνδιζαν την ανάγκη για «εβραϊκή εργασία», αποκλείοντας το ανερχόμενο τότε αραβικό (παλαιστινιακό) προλεταριάτο.
  Η Teva βρέθηκε λόγω του εντεινόμενου διεθνούς ανταγωνισμού αντιμέτωπη με χρέη 35 δισ. δολαρίων, μετά την εξαγορά πέρυσι της βρετανικής εταιρείας Activis.
 Την τελευταία δεκαετία η ισραηλινή κυβέρνηση έχει ενισχύσει την εταιρεία με 6,2 δισ. δολάρια μέσω φοροελαφρύνσεων και επιδοτήσεων, με τα μέλη της διοίκησης να εισπράττουν παχυλά μπόνους.
Τον τελευταίο καιρό έχουν υπάρξει έντονες απεργιακές κινητοποιήσεις και από τους καθηγητές και τους γιατρούς.

 Η διαφθορά του Νετανιάχου


Διαδηλώσεις κατα της διαφθοράς στο Τελ Αβίβ
 Οι κινητοποιήσεις αυτές συμπίπτουν με τις συνεχείς σχεδόν σε εβδομαδιαία βάση μαζικές διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς και του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου.
 Τελευταία αποκάλυψη στο σίριαλ διαφθοράς της οικογένειας Νετανιάχου είναι οι προκλητικές δηλώσεις που έκανε ο γιός του Ισραηλινού πρωθυπουργού Γιαΐρ Νετανιάχου το 2015. Το δεύτερο κανάλι της ισραηλινής τηλεόρασης μετέδωσε μαγνητοφωνημένη συνομιλία του Γιαΐρ από το 2015, στην οποία κόμπαζε σε στριπτιτζάδικα του Τελ Αβίβ, για τις εξυπηρετήσεις που έκανε ο πατέρας του σε Ισραηλινούς μεγιστάνες.
 Οι αποκαλύψεις αυτές έρχονται την ώρα που το Ισραήλ βιώνει το υψηλότερο ποσοστό φτώχειας μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ και σημαντικό πρόβλημα στέγης, λόγω της εκτίναξης των ενοικίων και των τιμών των ακινήτων.
 Το 21,7%, πάνω από 1,7 εκατ. Ισραηλινοί πολίτες, ζει κάτω από το όριο φτώχειας, σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές. Παρά τη χαμηλή ανεργία, κοντά στο 5%, στο Ισραήλ είναι διαδεδομένο το φαινόμενο των «εργαζόμενων φτωχών», αυτών δηλαδή των οποίων το εισόδημα δεν επαρκεί για να τα βγάλουν πέρα, καταφεύγοντας σε δομές όπως τα κοινωνικά συσσίτια.
 Την ίδια στιγμή οι ισραηλινές κυβερνήσεις εξακολουθούν να ενισχύουν με φανερά και αφανή κονδύλια τους Εβραίους εποίκους στη Δυτική Όχθη, ενισχύοντας τις μεσσιανικές τους ονειρώξεις για ανασύσταση βασιλείων του Σολομώντα, συνεχίζοντας να τρομοκρατούν το φτωχό ντόπιο παλαιστινιακό πληθυσμό.
Οι προαναφερθείσες κοινωνικές εξελίξεις  από μόνες τους δεν εγγυώνται βέβαια σημαντικές πολιτικές αλλαγές. Ο ακροδεξιός λόγος είναι κυρίαρχος αυτή τη στιγμή στην κεντρική πολιτική σκηνή του Ισραήλ, με τα πυρά να μην περιορίζονται πλέον μόνο κατά των Παλαιστινίων (εντός Ισραήλ και κατεχομένων εδαφών) αλλά και κατά κάθε «αριστερού» ή «φιλελεύθερου» που εναντιώνεται στην καταπίεσή τους και τον αυξανόμενο πολιτικό αυταρχισμό της κυβέρνησης Νετανιάχου.
 Το 2011 το Ισραήλ συγκλονίστηκε από πρωτοφανείς διαδηλώσεις σε όλες τις πόλεις κατά της ακρίβειας και της έλλειψης στέγης, σε ένα κίνημα το οποίο αντλούσε έμπνευση από την «αραβική άνοιξη» και την πλατεία Ταχρίρ.
 Το κίνημα χειραγωγήθηκε από διάττοντες αστέρες της πολιτικής- κάθε ομοιότητα με τα δικά μας συμπτωματική…- που επιχείρησαν να παρουσιαστούν ως το «νέο», απέναντι στην πολιτική φθορά των κυρίαρχων κομμάτων εξουσίας, του δεξιού Λικούντ και του κεντροαριστερού( προς εξαφάνιση πλέον) Εργατικού Κόμματος.

 Πηγές:

Για τις εξελίξεις στο Ιράν:














 Για τις εξελίξεις στο Ισραήλ













Οικονομία με άλλο μάτι

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου