Οι λαφυραγωγοί των πολιτισμών

της Τασούλας Καραισκάκη

Η ​​ληστεία του γονυπετούς, του σαστισμένου από την καταστροφή και τον θάνατο. Η αρπαγή αγαθών, ως τρόπαια της φρικιαστικής νίκης του ανέγγιχτου από το κακό επί του πληγέντα. Με το προαιώνιο ορμέμφυτο του αρπακτικού που ξεπηδά μετά κάθε καταστροφή, σύρραξη, κοινωνική αναταραχή, οι οποίες καθιστούν «αδέσποτο», χωρίς ιδιοκτήτη, res nullius, κάθε αντικείμενο αξίας· σε τέτοιες ώρες σιωπούν οι νόμοι του κράτους και οι ηθικοί, οι άγραφοι κανόνες.

Δεν είναι ίδιον μόνο των ληστών που όρμησαν σε ό,τι απασφάλισε η καταιγίδα – πολλοί στη Μάνδρα φρουρούσαν περιδεείς τα αγαθά τους μέσα στα ερειπωμένα, μουσκεμένα σπίτια τους, τις επικίνδυνες οδυνηρές νύχτες μετά την τραγωδία. Δεν είναι κουσούρι μόνο των περιθωριακών που άδειασαν όλες τις σπασμένες βιτρίνες από προϊόντα, κινητά, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, παπούτσια, ρούχα, κοσμήματα, μετά τα σφοδρά επεισόδια την επομένη της 6ης Δεκεμβρίου 2008 στην Αθήνα. Είναι αντίδραση που αναπτύσσεται ευρέως μέσα σε καταστάσεις χάους, ανθρώπινης ζούγκλας, όταν ο αέρας είναι εύφλεκτος και η περιουσία του καθένα προσφέρεται για πλιάτσικο στους άλλους, με τη δικαιολογία ότι άπαντες, ακόμη και οι κάτοχοι παιδείας ισοδύναμης με την οπλογνωσία, σε παρόμοιες περιστάσεις, θα έπρατταν το ίδιο.

Δεν υπάρχει λαμπρός πολιτισμός που όταν παρήκμασε ή υπέκυψε σε επιδρομείς δεν έγινε στόχος ισοπεδωτικής λαφυραγωγίας. Στη δική μας Ιστορία έχουμε πλείστα παραδείγματα λεηλασίας, κυρίως έργων τέχνης, που εξετίθεντο πληθωρικά (στις ελληνικές πόλεις-κράτη, έγραφε Αγγλος μελετητής, τα αγάλματα ήταν περισσότερα από τους ανθρώπους), από την εποχή του Ξέρξη μέχρι του Μοροζίνι και του Χίτλερ. Οι Ρωμαίοι, πρωταθλητές στις λαφυραγωγήσεις, αφάνιζαν επί τέσσερις αιώνες από τον ελλαδικό χώρο και τις μικρασιατικές ελληνικές πόλεις ελεφαντόδοντα, πολύτιμα μέταλλα και λίθους, χρυσά στέμματα, χρυσά και αργυρά νομίσματα, σκεύη, όπλα, αγγεία, χρυσά αφιερώματα, θρόνους, σκήπτρα, ανάκλιντρα καταστόλιστα με πολύτιμους λίθους, αγάλματα και έργα τέχνης. Οι Φράγκοι σταυροφόροι απογύμνωσαν το 1204 την Κωνσταντινούπολη, που άστραφτε γι’ αυτούς από έναν πρωτοφανέρωτο μυθικό πλούτο. Ρίχτηκαν με βουλιμία σε παλάτια, ναούς και μοναστήρια, αποκολλούσαν το χρυσάφι από τους κίονες, έξυναν τα χρυσώματα από τους τοίχους, ποδοπατούσαν τα ιερά σκεύη για να αφαιρέσουν τα πετράδια, κατασυνέτριψαν στην Αγία Σοφία τον πατριαρχικό θρόνο, την Αγία Τράπεζα, το καταπέτασμα του ναού, για να αφαιρέσουν διαμαντικά, ρουμπίνια, χρυσοράμματα, φόρτωσαν σε άλογα καντήλια και μανουάλια, άρπαξαν τα χρυσά αγάλματα της Πόλης, διασωθέντα αρχαία έργα, έπιπλα, χρυσοκέντητα ενδύματα, κοσμήματα, μεταξωτά... Οι ολετήρες αγαθών, πολύτιμων πρώτων υλών, μνημείων δρουν σε όλες τις εποχές. Δεν είναι μόνο οι Ρωμαίοι, οι σταυροφόροι και οι εκστρατείες τους με πρόσχημα την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων και συμφωνημένο σκοπό το πλιάτσικο, οι Τούρκοι ή ο Ναπολέων, οι λαφυραγωγοί στην Κεντρική και Νότια Αμερική, την Περσία, την Ινδία, την Κίνα. Είναι όλοι οι εισβολείς.

Και εισβολείς είναι κι όσοι εφορμούν σαν όρνεα πάνω σε διαλυμένα νοικοκυριά και εμπορικά, αν και είναι τεράστια η διαφορά ανάμεσα στους σφαγείς και τους απλούς κλέφτες. Η θηριωδία της επιδρομής, οι βαναυσουργίες, η πυρά και το αίμα που προηγούνται της λεηλασίας προκύπτουν από μια άλλη τάξη κυνισμού, αγριότητας και υπερβολής, δεν παραβάλλονται με την εφόρμηση επί των ερειπίων της φυσικής καταστροφής. Ωστόσο η δύναμη που κινεί το χέρι προς τον ξένο μόχθο τροφοδοτείται από παρόμοια υλικά. Πολλοί κρύβουν μέσα τους έναν κλέφτη, αλλά έναν κλέφτη που δεν υπακούει με την ίδια ευκολία στα καλέσματα του αίματος. Το θυμικό, η μόρφωση, η ηθική, ο σκεπτικισμός ορισμένους τους σταματούν. Κανένα συμβάν δεν γεννιέται από την αμφιβολία. Ωστόσο παραμένει εντυπωσιακό πόσο πολύ, εν τέλει, η έλλειψη ενσυναίσθησης και το πλεόνασμα της ποικιλότροπης απληστίας, που διατηρείται άθικτη στο πέρασμα των αιώνων, συνιστούν τον νόμο των ανθρωπίνων.

Πηγή Καθημερινή