Το συναρπαστικό ταξίδι του Κώστα Βεργόπουλου

του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

Ο Κώστας Βεργόπουλος αποφάσισε λοιπόν να τερματίσει το ταξίδι της ζωής του στην Αθήνα, μια βροχερή ημέρα (πέθανε στο Παρίσι, αλλά δεν θέλησε να «μείνει εκεί» κι ας έζησε κυρίως στην – όπως έλεγε – «σκιερή Πόλη του Φωτός») του Νοέμβρη 2017.

Από την εποχή που είχε γράψει «Tο αγροτικό ζήτημα στην Ελλάδα» και τον «Δύσμορφο Καπιταλισμό» (σε Εξάντα και Παπαζήση αντιστοίχως), δεκαετία του ΄80 και μέχρι την τελευταία του κατάθεση, «Η νέα παγκόσμια αναταραχή» (2017, στις Εκδόσεις Gutenberg), ο Κώστας Βεργόπουλος – ζωντανή μνήμη τού τι υπήρξε και τι ξεκλείδωσε ο Μάης του ΄68 – έμεινε προσηλωμένος στην μελέτη της πραγματικότητας της άνισης ανάπτυξης. Αυτή βρισκόταν στον πυρήνα της προσέγγισής του στα Οικονομικά, αλλά και στην πολιτική πραγματικότητα. Από το «ανθρώπινο εργαστήρι», όπως το χαρακτήριζε, της Λατινικής Αμερικής και την συνολική μελέτη-αμφισβήτηση της παγκόσμιας οικονομικής τάξης μέχρι την πάντα κριτική αντιμετώπιση της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και (φυσικά) την συνεχή παρακολούθηση του «πώς μεταφράζονται όλα αυτά για την δική μας άκρια του κόσμου: την Ελλάδα», είχε κάνει αντικείμενο όχι απλώς μελέτης και ανάλυσης αλλά  ενός είδους στράτευσης το να φωτίζει αθέατες, παραγνωρισμένες ή και αντιδημοφιλείς πλευρές της οικονομίας.   Η οποία, επέμενε, είναι και δεν μπορεί παρά να είναι Πολιτική Οικονομία.

Η μετάβαση από τις αρχικές σπουδές Νομικής στην Αθήνα στα Οικονομικά στο Παρίσι/Σορβόννη, η «έξοδος απελευθέρωσης του μυαλού» από την Σορβόννη στο Paris-VIII, αλλά και το πέρασμα από σειρά Πανεπιστημίων των ΗΠΑ και της Λατινικής Αμερικής, όμως και οι ατελείωτες συζητήσεις «στο περιβάλλον café, το αληθινά πιο δημιουργικό” (στο Dolce, ήδη Φίλιον της Σκουφά και Λυκαβηττού η παρουσία του θα κάνει καιρό να σβήσει…) σηματοδότησε μια ζωή που ήταν – προπαντός – συζήτηση. Μαχητική, στρατευμένη («χωρίς στράτευση/engagement η σκέψη ατονεί») αλλά κατά κανόνα ανοιχτή στην αντίθετη γνώμη, η παρουσία του Κώστα Βεργόπουλου σημάδεψε πολλούς με την διάσταση της «ιστορικής και φιλοσοφικής μελαγχολίας» κατά Κώστα Μελά στον αποχαιρετισμό του , «αλλά χωρίς πικρία για τις συναντήσεις με την Ιστορία που δεν πραγματώθηκαν». Στην πολιτική σκηνή πλησίαζε – και πλησιαζόταν – κάθε φορά που κάτι το ριζοσπαστικό επιχειρούνταν. Ύστερα, χωρίς πολύν θόρυβο, απομακρυνόταν – τελευταίως στις αναζητήσεις του ΣυΡιζΑ.

Στην τελευταία στροφή των πραγμάτων – και αφού με το δίδυμο έργο του «Παγκοσμιοποίηση, η μεγάλη χίμαιρα» (1999) και «Ποιος φοβάται την Ευρώπη – Ανατομία ενός μύθου» (2000) είχε καταπιαστεί με το διεθνές περιβάλλον όπως εκείνο είχε ριζικά πλέον μεταμορφωθεί – επικεντρώθηκε στην εξέλιξη της κρίσης: από το αρκετά προφητικό «Το μεγάλο ρήγμα» (2007) μέχρι την «Ανάρμοστη σχέση» (2012) και Το μαύρο και το κόκκινο» (2014) , συνήθως στου Λιβάνη, έβλεπε και περιέγραφε την αποσάθρωση των ισορροπιών που είχε προίδει ότι δεν θα διατηρούνταν. Με έναν ιδιότυπο τρόπο, διατηρούσε πάντως αισιοδοξία για τα επόμενα βήματα.

Θα λείψει η παρουσία του, οι τοποθετήσεις, οι αντιρρήσεις και η ανατρεπτικότητά του. Το ότι «μιλούσε απλά, χωρίς έπαρση, με ανθρωπιά και ακεραιότητα» όπως κατέθεσε στον δικό του αποχαιρετισμό ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς.

kontranews