Το πέρασμα του Γρηγόρη Βάρφη

του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

Έφυγε πριν λίγες ημέρες από την ζωή ο Γρηγόρης Βάρφης. Ο οποίος βέβαια είχε αποσυρθεί εδώ και χρόνια στο ησυχαστήριό του της Αίγινας αποφεύγοντας τις δημόσιες παρουσίες ή τοποθετήσεις, ενώ κατείχε έναν ασύγκριτο θησαυρό εμπειριών που μπορούσε να φωτίσει τα σημερινά. Τι εννοούμε;

Με κεντρικό ρόλο στην διαπραγμάτευση για ένταξη της Ελλάδας στην (τότε) ΕΟΚ επι Κωνσταντίνου Καραμανλή, βρέθηκε εν συνεχεία στο επιτελείο του Ανδρέα Παπανδρέου σε ό,τι αφορούσε τα Ευρωπαϊκά. Ως υφυπουγός Εξωτερικών της πρώτης Κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την επανατοποθέτηση των όρων ένταξης (μέσω του τότε… Μνημονίου), που κατέληξε στην – βαθμιαία, αλλά εντυπωσιακή – μεταστροφή στην Ευρωπαϊκή πολιτική του ΠΑΣΟΚ (με αντίστοιχη, όμως, επαναδιατύπωση και των Ευρωπαϊκών πλαισίων για τα Ελληνικά θέματα…). Μετέπειτα διετέλεσε πρώτος Επίτροπος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συντελώντας – επί Ζακ Ντελόρ – στην δημιουργία της πολιτικής συνοχής, αλλά και στην εξ αποστάσεως πλοήγηση του Ελληνικού σκάφους στα «Ευρωπαϊκά» νερά την δεκαετία του ΄80.

Αυτό που μόλις καταγράψαμε είναι μια σωστή – θαρρούμε – αποτύπωση της διαδρομής Βάρφη. Όμως… δεν λέει τίποτε! Διότι εκείνο που στην ουσία κουβάλησε ο Βάρφης ήταν αρχικά μεν μια κριτική στάση απέναντι στην λογική Καραμανλή «μην κάνετε καμιά τεχνική διαπραγμάτευση, να μπούμε!» (έτσι βρέθηκε στο πλευρό του Ανδρέα…), στην κρισιμότατη δε συνέχεια μια πρακτική «εκπαίδευσης» του ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας τού 80, αλλά και του ίδιου του ηγέτη του στο τι εστί, πως λειτουργεί, πώς μπορεί να αποδώσει εκείνο που ονομάζεται «Ευρώπη».

Στην περίοδο θέρμανσης του ΠΑΣΟΚ για την εξουσία, είχε προσέλθει ως Ευρωπαϊκή φωνή στην ομάδα Παπανικολάου, Ρουμελιώτη, Αρσένη, Παπαντωνίου, Λούκας που λειτουργούσαν ως μηχανισμός προετοιμασίας. Όταν τέθηκε το ζήτημα του Προγράμματος – Απ. Λάζαρης, Μιλτ. Παπαϊωάννου, Γ. Γεννηματάς, Μόραλης – τον «φύτεψε» ο Ανδρέας με την αποστολή: «Να βλέπεις μήπως λένε πράγματα που δεν συμβιβάζονται καθόλου με την συμφωνία με την ΕΟΚ». Κάποια μέρα ολοκληρώθηκε το Πρόγραμμα (ήταν τότε η εποχή των Προγραμμάτων!…), «μισό μέτρο ύψος κείμενα», οπότε ο Ανδρέας του ζήτησε να βοηθήσει σε μια περίληψη, που υπήρξε το πρόπλασμα του πράσινου βιβλιαρακίου – το οποίο οριστικοποιήθηκε μετά από μύρια κύματα και κόντρες (με κύριο συντονιστή Γεννηματά, με Μόραλη για την διατύπωση).

Όταν όμως έφθασε η ώρα της ορκωμοσίας της πρώτης Κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, υπουργός Συντονισμού ο Απόστολος Λάζαρης, Εξωτερικών ορκίστηκε ο Γιάννης Χραλαμπόπουλος, Αναπληρωτής ο Κάρολος Παπούλιας – ο Βάρφης πουθενά. Τρεις μέρες μετά τον σχηματισμό Κυβέρνησης, καλεί τον Βάρφη η Αγγελα Κοκκόλα, του περνάει τον Παπανδρέου: «Γρηγόρη , σε ξέχασα! έρχεσαι αύριο να ορκισθείς;». Έτσι προέκυψε ο Βάρφης υφυπουργός Εξωτερικών, επί θεμάτων ΕΟΚ, με λογική domaine reservé έναντι Χαραλαμόπουλου – Παπούλια. [Η αφήγηση είναι από την προσωπική μαρτυρία Βάρφη, κατατεθειμένη στο Αρχείο Προσωπικών Μαρτυριών Βοβολίνη. Η ακόμη πιο ενδιαφέρουσα συνέχεια, αύριο].

kontranews