του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη
Βλέπαμε χθες την διαδρομή του Γρηγόρη Βάρφη μέχρι την ανάληψη των καθηκόντων του ως υφυπουργού επί θεμάτων ΕΟΚ, στην πρώτη Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Πάμε τώρα στον πυρήνα της προσφοράς του, που ήταν ότι «δίδαξε» (κατά σειράν) τον Ανδρέα Παπανδρέου, την Κυβέρνηση, το ΠΑΣΟΚ και την ευρύτερη πολιτική σκηνή τι ήταν/πώς προσεγγίζεται/πώς λειτουργεί «η Ευρώπη».
Ήδη από την εκκίνηση, ένα στιγμιότυπο από την προσωπική μαρτυρία του ίδιου του Βάρφη: «Εκεί που υπογράφαμε τα πρωτόκολλα όρκισης, γυρνάει ο Καραμανλής και λέει στον Ανδρέα, μπροστά μου: «Ο Βάρφης δεν συμφωνούσε στις διαπραγματεύσεις, αλλά τώρα έχει καταλάβει ότι έκανε λάθος»».
Ο Βάρφης είχε όντως παραδεχθεί ότι η λογική της επίσπευσης των διαπραγματεύσεων τον είχε (εκ των υστέρων) πείσει, αλλά πώς το έμαθε ο Καραμανλής;
Όμως ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι το… πώς η στάση του Ανδρέα και του ΠΑΣΟΚ μεταστράφηκε; «Ο Ανδρέας έως τότε μιλούσε για δημοψήφισμα: δυο μήνες αργότερα, ήταν κάποια Σύνοδος Κορυφής – στο Λονδίνο – και εκεί τον ρώτησε ένας ξένος δημοσιογράφος: «θα μείνετε στην ΕΟΚ, ή θα κάνετε δημοψήφισμα να φύγετε;». Ποια ήταν η απάντηση του Αντρέα; «Τις εκλογές κέρδισα, δεν έκανα επανάσταση». Αξίζει να διαβαστεί πολύ-πολύ προσεκτικά, αυτό, απ’ όσους αρέσκονται σήμερα να βλέπουν υπεραπλουστευτικά τις μεταστροφές πολιτικής…
Η ουσία όμως βρίσκεται στην «πολιτική έξοδο σωτηρίας» που διαμορφώθηκε με την πρωτοβουλία, σκηνοθέτηση, τεχνική στήριξη του Βάρφη (και των ανθρώπων του: ιδίως του Αχιλλέα Μητσού). «Το θέμα ήταν πλέον η διατύπωση του Μνημονίου που συντάχθηκε με διεκδικήσεις έναντι της Κοινότητας. Είχε ασφαλώς το κείμενο εκείνο και μια ουσία, είχε ένα τεχνικό περιεχόμενο διεκδικήσεων: μεταβατικές περιόδους, ειδικές ρυθμίσεις όπως στις μεταφορές κλπ. Όμως η ουσία ήταν να δοθεί μια πολιτική διέξοδος».
Υπήρξαν σ’ αυτή την μεθόδευση αντιδράσεις «Κάποιοι πρασινοφρουροί της εποχής μεταξύ των οποίων, π.χ. και ο Πέτρος Κωστόπουλος – επιδίωξαν να μπει μια τελευταία φράση που θα έλεγε «άμα δεν τα δεχθείτε και δεν τα κάνετε αυτά, εμείς θα φύγουμε». Βέβαια κάτι τέτοιο, κατ’ εμέ, δεν ήταν εφικτό. Δεν γινόταν όμως να μην το δει ο Αντρέας. Τον πήρα, τον ενημέρωσα. «Ασε Γρηγόρη, να σκεφθώ, θα σου απαντήσω αύριο». Με παίρνει την άλλη μέρα, μου λέει; «Γράψτο όπως το διατύπωσες εσύ, όπως το εκτιμάς εσύ». Και έτσι φθάσαμε στην τελική διατύπωση που προκρίθηκε και που δεν έλεγε «εμείς θα φύγουμε», αλλά «εμείς εν πάση περιπτώσει θα προστατεύσουμε τα εθνικά συμφέροντα που είναι πάνω απ’ όλα». (Πολύ αργότερα, χαρακτήρισα μπροστά στον Βάρφη την επιδρασή του σε εκείνη την εποχή ως «θηριοδαμαστή». Με ένα σιβυλλικό χαμόγελο, πάντως δεν εναντιώθηκε).
Και η κατακλείδα του Βάρφη, η διδαχή του κατά κάποιον τρόπο. «Όταν πλέον βρίσκεσαι μέσα, μέσα στους μηχανισμούς και τις διαδικασίες, τότε είσαι πολύ ισχυρότερος. Μπορείς να διαμορφώσεις συμμαχίες, να δώσεις κάτι εδώ, να πάρεις κάτι εκεί- αρκεί να ξέρεις και εσύ, να ξέρουν και αυτοί πώς παίζεται το παιχνίδι».
Αυτό, το «να ξέρεις κι εσύ, να ξέρουν και αυτοί πώς παίζεται το παιχνίδι», ήταν η αληθινή παρακαταθήκη του Βάρφη. Κλείνουμε με έναν πιο προσωπικό τόνο: στην εποχή του ξεκινήματος αυτής της συζήτησης – μέχρι και, ας πούμε, τότε που το Μνημόνιο «ωρίμασε» και έγινε (κυρίως) Ολοκληρωμένα Μεσογειακά Προγράμματα/ΜΟΠ κλπ. ο σύρων τις γραμμές αυτές βρέθηκε – όχι βέβαια με λογική πρασινοφρουρισμού… - στην απέναντι όχθη από τον Γρηγόρη Βάρφη. Όταν, χρόνια μετά βρεθήκαμε στις Βρυξέλλες, και πολύ-πολύ αργότερα μιλούσαμε στην Αίγινα, συνάντησα έναν πείσμονα για τις θέσεις του αλλά (ταυτόχρονα) ευγενέστατο διαλλακτικό στην συζήτηση άνθρωπο . Ελπίζω αυτά τα σημειώματα να αποτύπωσαν κάτι από την εμπειρία…
kontranews
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου