Το κινεζικό στρατιωτικό δόγμα της αποτροπής – β’ μέρος

Νέα Πολιτική

του Στάθη Καραπάνου*

Πέραν της μελέτης των επίσημων κινεζικών στρατιωτικών εγγράφων και της οριοθέτησης των στρατιωτικών κινήσεων που μπορούν να θεωρηθούν «φυσιολογικές», η σημασία που προσδίδει η Κίνα στο δόγμα της αποτροπής προκύπτει και από την ιστορική της παράδοση.

Διαχρονικά, η αυτοκρατορική Κίνα δεν υπήρξε ποτέ μία ιδιαίτερα επεκτατική δύναμη –η περίμετρος των συνόρων της είναι ήδη μεγάλη-, προτιμώντας να είναι ο περιφερειακός ηγέτης στην Ανατολική Ασία μέσω ενός συστήματος υποτέλειας των γύρω κρατών, τα οποία έπρεπε να δείχνουν το σεβασμό τους προς την «μητέρα» Κίνα, βασισμένο σε εμπορικές και οικονομικές συναλλαγές με κοινά οφέλη. Για παράδειγμα οι Κινέζοι δεν χρησιμοποιούσαν τον τεράστιο στόλο τους για να κατακτήσουν νέες περιοχές, παρά έκαναν περιοδικές επιδείξεις ισχύος, φτάνοντας απλώς έως τα παράλια των λιμανιών άλλων χωρών για να τα εκφοβήσουν.

Επίσης, η σημερινή κινεζική ηγεσία έχει αναφέρει επανειλημμένα πως προτιμά να «νικά χωρίς να πολεμά», αντικατοπτρίζοντας την συνεχή επιρροή που ασκεί το κλασικό έργο του Σουν Τζου «Η Τέχνη του Πολέμου» σε όλο το φάσμα της κινεζικής στρατηγικής σκέψης. Η θελημένη αποφυγή συρράξεων οφείλεται βέβαια και στην επίγνωση πως ο κινεζικός στρατός δεν διαθέτει την εμπειρία και την τεχνολογία που διαθέτει ο αμερικανικός ή ο ρωσικός στρατός. Έχει βέβαια την ικανότητα να υπερισχύσει των περισσότερων γειτόνων της, εάν αυτοί δεν υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ.

Η κινεζική κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει ή δεν έχει προσπαθήσει να εξηγήσει τον αποτρεπτικό χαρακτήρα της στρατιωτικής της προσέγγισης στο ευρύτερο διεθνές κοινό. Δύο είναι τα κυριότερα ζητήματα που απασχολούν περισσότερο τη στρατιωτική της ετοιμότητα. Το πρώτο έχει να κάνει με τις αποσχιστικές τάσεις της Ταϊβάν, τις οποίες η Κίνα έχει δηλώσει έτοιμη να κατευνάσει οποιαδήποτε στιγμή και πάση θυσία. Το δεύτερο είναι οι θαλάσσιες και εναέριες αναγνωριστικές περιπολίες των ΗΠΑ κατά μήκους των κινεζικών παραλίων. Η Κίνα έχει μέχρι στιγμής καταφέρει να αποτρέψει το πρώτο, ενώ έχει αποτύχει στο δεύτερο, με τις ΗΠΑ αντιθέτως να εντατικοποιούν τις περιπολίες, τελευταία κυρίως στη Νότια Θάλασσα της Κίνας.

«Ειρήνη δια της ισχύος» είναι το κύριο στρατιωτικό δόγμα τόσο του νέου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ όσο και της Κίνας. Πέρα από τις γνωστές εμπορικές τους διαφορές, η επί χρόνια ηγεμονική δύναμη του πλανήτη και η ταχύτατα αναπτυσσόμενη δύναμη που διεκδικεί έναν νέο διεθνή συσχετισμό ισχύος, ΗΠΑ και Κίνα δηλαδή, έχουν ανοίξει επίσης ένα ευαίσθητο στρατιωτικό μέτωπο αντιπαράθεσης στη Νότια Θάλασσα της Κίνας. Η Κίνα θέλει να αναπαλαιώσει την ηγετική της θέση στην Ανατολική Ασία και η ΗΠΑ θέλει να την περιορίσει. Εμπόριο, οικονομία, εσωτερικός καταναλωτισμός και στρατιωτικές διεκδικήσεις είναι όλες τους συνιστώσες που θα καθορίσουν την επιτυχία ή την αποτυχία του αποτρεπτικού δόγματος των ΗΠΑ και της Κίνας να αποτρέψουν τον πόλεμο μεταξύ τους.

* Σινολόγος, βοηθός ερευνητή στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Νάπολης «L’Orientale»