Τετάρτη 22 Μαρτίου 2017

Η πραγματική ατζέντα των Τραμπ-Πενς και το ιστορικό εξάμηνο (Απρίλιος-Οκτώβριος 2017) για την παγκόσμια ιστορία

Νέα Πολιτική


Του Γκρεγκ Καμπάνης*
Έχει σημασία, σε αυτές τις ιστορικές ημέρες, να κατανοήσουμε σωστά την μεγάλη εικόνα του κόσμου. Γι αυτό, ας πετάξουμε στον κάλαθο των αχρήστων τους ποταμούς κειμένων που γράφτηκαν για να αναλύσουν το ζήτημα Τραμπ με βάση τα συναξάρια της πολιτικής ορθότητας και του συστημισμού, κι ας κρατήσουμε εκείνα που ελάχιστοι αναλυτές μπόρεσαν να δουν με καθαρό βλέμμα, δηλαδή την πραγματική ατζέντα των Τραμπ-Πενς.
Αναφέρομαι στους Τραμπ και Πενς και όχι μόνο στον Τραμπ, επειδή, απλά, ο Τραμπ δεν είναι Ομπάμα ή Κλίντον να καταστρώνει μόνος του την ατζέντα, με τον αντιπρόεδρο στον ρόλο του κορυφαίου συνεργάτη, όπως έκανε πχ ο Ομπάμα με τον Μπάιντεν. Ο Τραμπ είναι ένας πληθωρικός πρόεδρος, κάτι που το αμερικανικό πολιτικό και διοικητικό σύστημα, με αδιαμφισβήτητη θεσμισμένη ισχύ και μακρά παράδοση διέγνωσε εγκαίρως, αναγνωρίζοντας στο πρόσωπο του Πενς ένα ισχυρό και φερέγγυο αντίβαρο. Μετά τις πρώτες θυελλώδεις ημέρες Τραμπ στην προεδρία και ιδίως μετά την εξώθηση σε παραίτηση του στενού συνεργάτη του Τραμπ, Εθνικού Συμβούλου Ασφαλείας Φλυν, η πολιτική διοίκηση των ΗΠΑ συντελείται από κοινού από τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο. Ενδεικτικό και εντυπωσιακό σημάδι αυτής της αλλαγής ήταν η στιβαρή και ηγετική παρουσία του Πενς στο συνέδριο για την παγκόσμια ασφάλεια προ δεκαημέρου στο Μόναχο.
Επί της ουσίας, η εμπειρία του Πενς είναι απαραίτητη στον άπειρο πολιτικά Τραμπ, το ίδιο και η θεσμική εμπιστοσύνη και αξιοπιστία που εγγυάται ο Αμερικανός αντιπρόεδρος: μαζί του συνομιλούν διεξοδικά και εποικοδομητικά κορυφαίοι δικαστές, υψηλά ιστάμενα στελέχη της διοικητικής μηχανής της Ουάσιγκτον, υψηλό διπλωματικό προσωπικό, οι οικονομικές αρχές, αλλά και οι ξένοι ηγέτες. Οι επικοινωνίες με τον Τραμπ ακολουθούν για το διεκπεραιωτικό τμήμα, την ολοκλήρωση των διαβουλεύσεων και τις διευθετήσεις των όποιων ζητημάτων. Αυτή η διαδικασία ουδόλως μειώνει τον ρόλο και την αξία του προέδρου των ΗΠΑ, αντιθέτως, τον αναβαθμίζει τυπικά και ουσιαστικά.

Φυσικά, ο Τραμπ, λόγω διαδρομής και ιδιοσυγκρασίας, δεν αποκλείεται να ενεργήσει σε κάποιες περιπτώσεις ορμητικά και με υψηλό ρίσκο, με προσωπικές αποφάσεις σε κάποια πεδία, επιδιώκοντας επιβεβαίωση της ισχύος και της πρωτοκαθεδρίας του, ωστόσο, η επιτυχής διαδρομή του στις επιχειρήσεις δείχνει ότι γνωρίζει τι σημαίνει και πώς μπορεί να λαμβάνει συνετές αποφάσεις.
Η πραγματική ατζέντα των Τραμπ-Πενς αποτελείται από τις πολλές και πλέον δύσκολες σελίδες που έμειναν αδιεκπεραίωτες από την ατζέντα υψηλής πολιτικής του Ομπάμα, ο οποίος, θεώρησε πριν από δύο χρόνια ότι ήταν πιο συνετό να αυτο-ημι-συνταξιοδοτηθεί πρόωρα, αφήνοντας την ‘βρώμικη’ δουλειά για τον επόμενο, δηλαδή το κόψιμο διάφορων γόρδιων δεσμών (διεθνής κρίση χρέους και ιδίως διαχείριση του ευρώ, πολιτική για το δολάριο, συριακό, ισραηλινό, τρομοκράτες ΙΚ, ενεργειακή πολιτική στην Μεσόγειο, αυξανόμενος αναθεωρητισμός Ρωσίας και Κίνας, αναζήτηση ουσιώδους επανεκκίνησης της αμερικανικής οικονομίας, τουρκικό πρόβλημα, ιδίως μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα κατά του Ερντογάν κλπ). Η ατζέντα αυτή είναι κατά βάση ενιαία και πάντοτε εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Το ύφος κάθε προέδρου ή ο ρυθμός με τον οποίο ανοίγει και διεκπεραιώνει τα κεφάλαια της ατζέντας, μικρή σημασία έχουν. Οι κατευθύνσεις και οι προτεραιότητες αποτελούν συνισταμένη των διαφόρων κέντρων των ΗΠΑ: του διοικητικού, της Wall Street, του χρηματοπιστωτικού, του βιομηχανικού, του πετρελαϊκού. Δεν είναι τυχαίο ότι, παρά την δυσανάλογη αναπαραγωγή των ειδήσεων της σκληρής κριτικής και των διαμαρτυριών των προοδευτικών Δημοκρατικών προς τον Τραμπ στα ελληνικά ΜΜΕ, οι εκπρόσωποι των κορυφαίων funds, της Silicon Valley, του χρηματοπιστωτικού τομέα και των πετρελαϊκών επιχειρήσεων, όχι μόνο συνομιλούν με τον Τραμπ, αλλά και στηρίζουν τις βασικές του επιλογές στην οικονομία και την διεθνή πολιτική (με εξαίρεση το άνοιγμα προς την Ρωσία, το οποίο το αμερικανικό σύστημα δεν επιθυμεί να γίνει βιαστικά, για να μην το εκμεταλλευθεί ο Πούτιν προς όφελος της κρυφής ιμπεριαλιστικής του ατζέντας), κάτι που φαίνεται καθημερινά στην Wall Street αλλά και με συχνές δημόσιες παρεμβάσεις. Πρόσφατα μάλιστα ο Μπιλ Γκέιτς, πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο και ιδιοκτήτης της Microsoft, υιοθέτησε πλήρως την οικονομική ατζέντα Τραμπ, προτείνοντας την φορολόγηση των ρομπότ και των αυτοματισμών με στόχο την συγκράτηση των θέσεων εργασίας.
Ας δούμε την ατζέντα των Τραμπ – Πενς, όπως αυτή διαμορφώνεται σήμερα, πενήντα ημέρες μετά την ανάληψη της προεδρίας.
Διαχείριση της σχέσης ευρώ-δολαρίου και σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ
Η επίσκεψη της Μέρκελ στην Ουάσιγκτον σε λίγες ημέρες, πράξη με πολλαπλή νοηματοδότηση και ουσία, καθώς εκπέμπει το μήνυμα της προσφυγής μιας σημαντικής αλλά όχι παγκόσμιου ηγέτη χώρας στον παγκόσμιο ηγέτη του ελεύθερου κόσμου, θα κρίνει πολλά. H ατζέντα περιλαμβάνει την διευθέτηση της σταδιακής επιστροφής των τυπωμένων σχεδόν 2 τρις δολαρίων που έλαβαν -όσο η FED τύπωνε δολάρια- οι ευρωπαϊκές τράπεζες μέσω των αμερικανικών παραρτημάτων τους, ποσά με τα οποία έκλεισαν μερικώς τις τεράστιες ζημιές που είχαν από την παγκόσμια κρίση της χρεωκοπίας της Lehman Brothers το 2008. Η Deutsche Bank έχει δανεισθεί με τα ομόλογα της FED, ποσά άνω του ενός τρις δολαρίων, τα οποία η διοίκηση Τραμπ απειλεί να κάνει απαιτητά σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Αν η Γερμανία, ως ουσιαστικός πηδαλιούχος και θεματοφύλακας του ευρώ δεν μπορέσει να βρει λύση σε αυτό το ζήτημα, με την επερχόμενη αύξηση των επιτοκίων της FED, πολύ σύντομα η Deutsche Bank θα χρεωκοπήσει, καθώς, οι τόκοι και τα χρεωλύσια που θα πρέπει να καταβάλλει στην FED θα είναι δυσβάστακτα (άνω των 150 δις ετησίως), συμπαρασύροντας την γερμανική οικονομία. Η συνέχιση του τυπώματος Ευρώ από τον Ντράγκι για 2-3 χρόνια θα μπορούσε να δώσει μια πειστική απάντηση. Βέβαια, κάτι τέτοιο θα σήμαινε, με την παράλληλη αύξηση των επιτοκίων του δολαρίου, ότι το ευρώ θα υποτιμηθεί πολύ,  ίσως κατρακυλώντας σε αξία ίση με μισό δολάριο. Καθώς είναι προφανές ότι η Γερμανία δεν ενδιαφέρεται για ένα τόσο μαλακό και υποτιμημένο νόμισμα, αλλά οι αποφάσεις δεν μπορούν να εκκρεμούν για πάντοτε, η διευθέτηση που θα επιτευχθεί στον διάλογο Τραμπ-Μέρκελ θα έχει άμεσες και μεγάλες επιπτώσεις στο άμεσο μέλλον του ευρώ: είτε η Γερμανία θα αποχωρήσει, για να μείνουν οι υπόλοιπες χώρες σε ένα ελαστικό, υποτιμούμενο ευρώ, με πιθανή έκδοση ευρω-ομολόγων είτε θα διαμορφωθούν 2 ή και 3 ευρώ (σκληρό, λιγότερο σκληρό και μαλακό). Φυσικά, μπορεί να επέλθει και αδιέξοδο στις συνομιλίες. Τότε, θα ξεκινήσει ένας αδήριτος νομισματικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, ο οποίος θα οδηγήσει σε βίαιη διάλυση της ευρωζώνης και σε πολύ σοβαρή απειλή διάλυσης της ΕΕ. Όλα αυτά, ανεξαρτήτως από το αν εκλεγεί η Λεπέν.
Πάταξη τζιχαντιστικής απειλής, διευθέτηση συριακής κρίσης και μετώπων στην Μέση Ανατολή
Σε αυτό, οι Τραμπ-Πενς θέλουν να είναι Μεγαλέξανδροι. Ήδη έστειλαν τα μηνύματά τους προς τους Σαουδάραβες, ότι η εξάλειψη του ΙΚ είναι κοινή υπόθεση και απόλυτη προτεραιότητα. Επίσης, υπάρχουν σημαντικές αλλαγές, με τους Αμερικανούς να στέλνουν πεζοναύτες και πρόσθετο οπλοστάσιο στην Συρία. Φυσικά, οι όποιες κινήσεις στην Συρία μπορεί να έχουν απίθανες επιπλοκές και ήδη βλέπουμε την τροχιά της Τουρκίας προς σύγκρουση σχεδόν με όλους για το ζήτημα των Κούρδων. Από την άλλη πάντως είναι απαραίτητη η παρέμβαση στο πεδίο σε Συρία και Ιράκ με στόχο την εξάλειψη του εκεί ΙΚ. Ωστόσο, η πάταξη της τζιχαντιστικής απειλής στην Συρία δεν αρκεί. Εκτεταμένοι, αυτοτελώς οργανωμένοι και δικτυωμένοι πυρήνες του ΙΚ είναι πλέον εγκατεστημένοι σε όλη την ΕΕ και οι επίσημες εκτιμήσεις της Europol και κάποιων υπηρεσιών ευρωπαϊκών χωρών μιλάνε για ένα σώμα εκπαιδευμένων μαχητών περί τις 10 χιλιάδες, με τους 800-900 εξ αυτών να είναι υποψήφιοι καμικάζι. Ακόμη και αν τα μεγέθη αυτά είναι υπερτιμημένα, σε κάθε περίπτωση, το πρόβλημα του ΙΚ εντός ευρωπαϊκών εδαφών είναι μεγαλύτερο πλέον εκείνου της δράσης του στην Συρία και το Ιράκ, καθώς, όπως έχει ήδη φανεί, από πολλές επιθέσεις, οι καμικάζι του ΙΚ κατά κύριο λόγο στρατολογούνται στην Ευρώπη και δεν χρειάζεται καν να ‘εκπαιδευθούν’ στα πραγματικά πεδία μάχης. Συνεπώς, η καταπολέμηση της τζιχαντιστικής απειλής στην Ευρώπη δεν συνδέεται με τις όποιες επιχείρησεις στην Συρία, αλλά με δραστικές ποιοτικές αλλαγές στην αντιμετώπιση της εσωτερικής απειλής, όπως η κατάργηση της Συνθήκης Σένγκεν, κάτι στο οποίο εξ ανάγκης θα προβεί η ΕΕ μετά το επόμενο μεγάλης κλίμακας τρομοκρατικό χτύπημα του ΙΚ.
Διασφάλιση αμερικανικών και δυτικών συμφερόντων στην ενεργειακή σκακιέρα στην Μεσόγειο και το πρόβλημα της Τουρκίας
Ο Μπρεζίνσκυ έχει διατυπώσει το δόγμα ότι η αμερικανική ασφάλεια εδράζεται στην παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια, η οποία εξασφαλίζεται -σύμφωνα με τον ίδιο- μόνο όταν εξασφαλίζεται ο αμερικανικός έλεγχος των σημαντικότερων παγκόσμιων ενεργειακών πόρων και της διάθεσής τους στην κατανάλωση. Είναι επίσης γνωστό σε όλους τους μεγάλους πετρελαϊκούς ομίλους αλλά και σε όλους τους κορυφαίους διεθνώς εμπειρογνώμονες περί τα ενεργειακά ότι η ανθρωπότητα μεταβαίνει από την εποχή του πετρελαίου στην εποχή του φυσικού αερίου και ότι η μακράν μεγαλύτερη δεξαμενή φυσικού αερίου στον κόσμο βρίσκεται στην ανατολική Μεσόγειο. Συνεπώς, η κατοχύρωση των αμερικανικών ενεργειακών συμφερόντων και η εμπέδωση της ασφάλειας στην περιοχή σημαίνει ότι οι ΗΠΑ είναι απαραίτητο να εξασφαλίσουν για τις αμερικανικές εταιρείες και για εταιρείες χωρών στρατηγικών τους συμμάχων μεγάλο μέρος της νομής των ενεργειακών πόρων της Μεσογείου. Αυτό σημαίνει την μετατόπιση της γεωπολιτικής θέσης πρωτίστως της Ελλάδας και της Κύπρου και ενδεχομένως της Ιταλίας και της Μάλτας από την ΕΕ στην ομπρέλα των ΗΠΑ και της στενής τους συμμάχου Βρετανίας. Η Αίγυπτος και το Ισραήλ, με διαφορετικό τρόπο κάθε χώρα, είναι ήδη στρατηγικοί εταίροι των ΗΠΑ στην Μεσόγειο. Το πώς ακριβώς θα γίνει αυτή η μετάβαση και ποιο θα είναι το νέο διεθνοπολιτικό τοπίο προσεχώς, μένει να φανεί.
Σε αυτό το σκηνικό πάντως, ελλοχεύει η τρελή μεταβλητή της Τουρκίας, η οποία, αποκλεισμένη από τις περιοχές με τα κοιτάσματα -λόγω των ΑΟΖ των γειτονικών της κρατών- είναι έτοιμη να εκμανεί προς κάθε κατεύθυνση. Πιθανή όμως πολεμική εμπλοκή της Τουρκίας με την Ελλάδα ή την Κύπρο θα προκαλέσει την γενικευμένη αντίδραση των ΗΠΑ, Βρετανίας, Γαλλίας αλλά και της Ρωσίας για να μην σας πω και της Κίνας: ουδεμία μεγάλη δύναμη, ιδίως οι χώρες-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ δεν επιθυμούν να αποκτήσει η Τουρκία του αυταρχικού ισλαμιστή Ερντογάν θηριώδη παγκόσμια ισχύ μέσω της πρόσβασης στα στρατηγικά κοιτάσματα φυσικού αερίου. Ο Ερντογάν θα πρέπει να σκεφτεί πολύ και να στρίψει την πολιτική του προς την διπλωματική οδό, ζητώντας μερική πρόσβαση στο φυσικό αέριο στο όνομα της ασφάλειας και της συνεργασίας, κάτι το οποίο και η Ελλάδα και η Κύπρος θα μπορούσαν να συζητήσουν με ανταλλάγματα (πχ αποχώρηση τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο, καταβολή αποζημιώσεων για τις περιουσίες των Ελλήνων της Πόλης που λεηλατήθηκαν το 1955 και των Ελληνοκυπρίων που έχασαν τα πάντα από την τουρκική εισβολή το 1974, διμερές σύμφωνο πλήρους αναγνώρισης της ελληνικής κυριαρχίας σε όλα τα αμφισβητούμενα σήμερα από τους Τούρκους εδάφη -βραχονησίδες-, των ορίων του εναέριου χώρου δέκα μιλίων κοκ). Διαφορετικά, αν επιμείνει στην συγκρουσιακή οδό, ο πόλεμος που θα ξεσπάσει θα διαλύσει την Τουρκία και το παλάτι του θα μετατραπεί σε ερείπια…
Σχέση ΗΠΑ – Ρωσίας
Η προοπτική διαμάχης με την Ρωσία και η έναρξη ενός νέου Ψυχρού Πολέμου εξυπηρετεί μόνο συγκεκριμένα συμφέροντα της πολεμικής βιομηχανίας. Το σκεπτικό είναι ότι η πολεμική βιομηχανία και η επέκταση-αύξηση των στρατιωτικών σωμάτων αποδίδουν πολλούς πόντους ΑΕΠ, θέσεις εργασίας και ευημερία. Ωστόσο, αυτός που πληρώνει είναι οι φορολογούμενοι. Όμως, οι επενδύσεις στην πολεμική βιομηχανία έχουν στατικό χαρακτήρα (‘πακτώνουν’ εκατομμύρια δολάρια μέσα σε κανόνια που μένουν άχρηστα – ευτυχώς- λόγω ψυχρού πολέμου), ενώ οι επενδύσεις στην πραγματική παραγωγική οικονομία λειτουργούν ως αέναο αιολικό πεδίο, που κινούν τις ανεμογεννήτριες της οικονομίας ασταμάτητα, εξασφαλίζοντας διαρκή ανανέωση του παραγόμενου ΑΕΠ και διατηρησιμότητα-επέκταση των θέσεων εργασίας. Ο Τραμπ, μαζί με ένα ισχυρό ρεύμα εντός των Ρεπουμπλικανών, προτιμούν να τα βρουν με την Ρωσία και να αποδεσμεύσουν τεράστιους πόρους προς όφελος της πραγματικής οικονομίας. Το εύλογο αντεπιχείρημα όμως των διστακτικών για το άνοιγμα στην Ρωσία είναι ότι δεν μπορεί να έχει κανείς εμπιστοσύνη στον Πούτιν, ο οποίος, θεωρείται – και μάλλον έτσι είναι- ότι ‘αν του δώσεις το χέρι θα στο πάρει όλο μέχρι και τον ώμο’… Η πορεία των αμερικανο-ρωσικών σχέσεων θα εκκρεμεί για ένα διάστημα, μέχρι να συμφωνηθεί ένας οδικός χάρτης, κάτι το οποίο είναι πάντως απολύτως εφικτό. Αυτός ο χάρτης θα ξεκινάει από μέτρα αμοιβαίας οικοδόμησης εμπιστοσύνης ή κοινές εκστρατείες (πχ κατά του ΙΚ) και θα καταλήγει στην ένταξη της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ. Η πορεία αυτή συμφέρει και τους Ευρωπαίους, που θα μπορούν έτσι να αποδεσμεύσουν 1-2 μονάδες του ΑΕΠ τους από τις αμυντικές δαπάνες προς όφελος της πραγματικής οικονομίας, η οποία κάθε άλλο παρά σε καλή πορεία είναι στην ΕΕ.
Σχέση ΗΠΑ – Κίνας
Στο ζήτημα αυτό, αν και οι δυσκολίες είναι πολλές (πχ πρόσφατη ένταση λόγω της αμερικανικής αντιπυραυλικής ομπρέλας στην Νότια Κορέα), η αμοιβαία κατεύθυνση είναι η δημιουργία συναίνεσης μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας για την σταδιακή και λελογισμένη εισαγωγή δασμών στα κινεζικά προϊόντα (10-20%), με κάποιο λογικό χρονοδιάγραμμα, έτσι ώστε η Κίνα να έχει αρκετό χρόνο στην διάθεσή της για την μετακίνηση θέσεων εργασίας από κλάδους που θα πληγούν σε κλάδους που θα έχουν προοπτική. Ήδη η Κίνα ξεκίνησε την στροφή προς αυτήν την κατεύθυνση, και εφαρμόζει στρατηγική για ποιοτικά προϊόντα που θα είναι διαθέσιμα έως το 2025, με στόχο να έχει πρόσβαση στις αγορές για το όνομα (brand) που θα έχουν τα προϊόντα και συνεπώς χωρίς να επηρεάζεται από τυχόν χαμηλούς δασμούς, εγκαταλείποντας σταδιακά την στρατηγική της κλοπής θέσεων εργασίας από τις πλούσιες χώρες και ιδίως από τις ΗΠΑ.
Επίλογος: η ζωτικής σημασίας περαιτέρω πρόσδεση της Ελλάδας στις ΗΠΑ και την Βρετανία
Το επόμενο εξάμηνο (Απρίλιος-Οκτώβριος 2017) χαρακτηρίζεται από πολλούς αναλυτές ‘ιστορικό εξάμηνο’ για την παγκόσμια ιστορία. Οι εξελίξεις σε όλα τα παραπάνω πεδία, αλλά και άλλες εξελίξεις, όπως το τσουνάμι μεταναστών από την Βόρεια Αφρική που αναμένεται στην ΕΕ, θα είναι καθοριστικό και θα φέρει μεγάλες αλλαγές στον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Η πιθανότητα ενός ή περισσότερων σφοδρών και εκτεταμένων περιφερειακών πολέμων δεν αποκλείεται. Σε αυτό το απρόβλεπτο σκηνικό, έχει απόλυτη και πρωταρχική σημασία η Ελλάδα να προσδεθεί αμυντικά και γεωπολιτικά ακόμη περισσότερο από ό,τι σήμερα με τις δύο ισχυρές προστάτιδες και εγγυήτριες του ελεύθερου κόσμου δυνάμεις, τις ΗΠΑ και την Βρετανία. Ακόμη και με ένα ξεχωριστό, πέραν του ΝΑΤΟ, αμυντικό σύμφωνο και με την εκχώρηση νέων βάσεων σε Αμερικανούς και Βρετανούς, στην Ρόδο και την Αλεξανδρούπολη.

*Χωροτάκτης, συνεργάτης της Νέας Πολιτικής, εργάζεται στις ΗΠΑ.




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου