Μιλώντας για την αναθεώρηση του Συντάγματος Γ' (και συνέχεια)

του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

Συνεχίζουμε για μιαν ακόμη μέρα μια συνοπτική –ως εκ των πραγμάτων!– ξενάγηση στη διημερίδα «Η Αναθεώρηση του Συντάγματος», που οργάνωσε το Ίδρυμα Θ+Δ Τσάτσου στο Ινστιτούτο Γκαίτε και απ' όπου παρήλασε ο ανθός των συνταγματολόγων/δημοσιολόγων (ναι, παραβρέθηκε ο Βαγγέλης Βενιζέλος, όχι δεν παραβρέθηκε οΠροκόπης Παυλόπουλος).

Καθώς είναι γνωστό ότι πίσω από την πρωτοβουλία όχι μόνο τού να ανακινήσει η κυβέρνηση θέμα αναθεώρησης αλλά και να ξεκινήσει στη διαδικασία ευρύτερης, "λαϊκής" διαβούλευσης με την Επιτροπή Διαλόγου –η οποία ήδη έφερε μιαν παραίτηση (του Πέτρου Παραρά) αλλά και μια συγκλονιστική στην ηρεμία της "εξήγηση προς συναγωνιστές (του Νίκου Μουζέλη προς τους «58»)–, βρισκόταν εξαρχής ο Γιώργος Κατρούγκαλος (καθηγητής στη Θράκη, αλλά και υπουργός), να δούμε λίγο περισσότερο την δική του προσέγγιση/κατάθεση.

Ευθέως, έθεσε θέμα εισαγωγής όχι απλώς θεσμών άμεσης δημοκρατίας (ενδεχόμενη ανάδειξη του Προέδρου της Δημοκρατίας με λαϊκή ψήφο σε περίπτωση αδιεξόδου στη Βουλή, δημοψήφισμα, νομοθετική πρωτοβουλία), αλλά και διαδικασίες διαβούλευσης καθ’ οδόν προς την αναθεώρηση.

Πήγε πίσω, στην Ιστορία, για να διακρίνει τη λογική ενός Ρουσσώ –που δίδασκε ότι οι λαοί χρειάζονται καθοδήγηση, αλλά εν τέλει (πρέπει να) αποφασίζουν οι ίδιοι, και αποφασίζουν το σωστό– από την προσέγγιση ενός Λοκ –που θεωρούσε ότι η απόφαση χρειάζεται να υπαγορεύεται, στα πλαίσια μιας "δημοκρατίας των ελίτ" που θυμίζουν περισσότερο τον πλατωνικό βασιλέα-φιλόσοφο. Υποστήριξε, συνεπώς, ότι ο αυστηρός κοινοβουλευτισμός χωρίς "διαφυγές" αμεσοδημοκρατικές υπήρξε ικανοποιητικός μόνον όταν το περιβάλλον της δημόσιας ζωής ήταν μονο-ταξικό, κατάσταση που άλλαξε με τη βαθμιαία εγκαθίδρυση του κοινωνικού κράτους. Για να φθάσει στην αμερικανική περίπτωση όπου οι Progressives (με αιχμή τον Herbert Hoover, κυρίως όμως τον Ted Roosevelt) προκειμένου να ξεριζώσουν την τότε επιβολή των robber barons επί της πολιτικής, έφεραν και διαδικασίες ανάκλησης των Κυβερνητών/Governors στις Πολιτείες, αλλά και θεσμούς λαϊκής πρωτοβουλίας και δημοψηφισματικές σε περισσότερες απ' αυτές. 

Ήταν περίεργη η επιχειρηματολόγησή του, όμως διαφανής στη στόχευση. Βρήκε μιαν εξίσου ευθεία αντίθεση στο πρόσωπο του  Θανάση Διαμαντόπουλου (της Παντείου, αλλά προσερχόμενου από την πλευρά της Πολιτικής Επιστήμης) που επιχείρησε να δείξει πώς τα δημοψηφίσματα δυσλειτουργούν: πρώτα-πρώτα φέρνουν μανιχαϊστικές νοοτροπίες στον λαό, δεν επιτρέπουν συνθέσεις απόψεων, δεν ανταποκρίνονται στην πολυπλοκότητα των σύγχρονων κοινωνιών, προσκρούουν στην ασάφεια των ερωτημάτων. Κυρίως όμως –και αυτό επισημαίνει για τον ΣΥΡΙΖΑ: ετερογονία των σκοπών!– καθιστούν απίθανη την υλοποίηση προοδευτικών μεταρρυθμίσεων (αρκεί να σκεφθεί κανείς δημοψήφισμα για σχέσεις Εκκλησίας-Κράτους). Ενώ άμα αγγίζουν διεθνοπολιτικές ισορροπίες, μπορεί να οδηγήσουν σε σοκ (υπόθεση της συμμετοχής στην ΕΕ ή των ευρωπαϊκών μεταρρυθμίσεων, ακόμη χειρότερα όταν αφορούν σχέσεις γειτονίας).

economia