Τα ελληνοτουρκικά μετά το πραξικόπημα

Το Ποντίκι

του Δημήτρη Μηλάκα

Το μέγεθος και η γεωγραφική της θέση καθιστούν την Τουρκία «γεωπολιτικό παίκτη». Με άλλα λόγια, πρόκειται για μια χώρα που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις στον περίγυρό της. Υπό αυτήν την έννοια  είτε μια ισχυρή Τουρκία αυξάνει την επιρροή της είτε  εισέρχεται σε μια φάση  έντονων εσωτερικών προβλημάτων και συρρίκνωσης, (και) οι ελληνοτουρκικές σχέσεις θα επηρεαστούν άμεσα.

Η εκτίμηση της κατάστασης των ελληνοτουρκικών σχέσεων μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, προϋποθέτει την εξισορρόπηση στο εσωτερικό της Τουρκίας. Ο χρόνος θα δείξει αν: Ο Ερντογάν κυριάρχησε ή αν πέτυχε μια «Πύρρειο Νίκη»

Από τον τρόπο με τον οποίο ο Ερντογάν θα (δια)χειριστεί τη «νίκη» του θα διαφανούν και οι δυνατότητες του συστήματος εξουσίας του να γεφυρώσουν τα χάσματα που χωρίζουν και διαιρούν εθνικά/ πολιτικά/ ιδεολογικά- πολιτισμικά τη χώρα.  Οι διαιρέσεις αυτές άλλωστε, έχουν  οδηγήσει σε παρατεταμένες συγκρούσεις:

1. Στις ανατολικές περιοχές της χώρας εξελίσσεται στρατιωτική σύγκρουση με του Κούρδους
2. Η σύγκρουση με το «δυτικόφρονο» κομμάτι του πληθυσμού- τους «κληρονόμους» του κοσμικού κράτους που ίδρυσε ο  Αττατούρκ είναι σε πλήρη εξέλιξη (φυλακίσεις δημοσιογράφων, κλείσιμο εφημερίδων, κ.ά.)
3. Ο «ανταρτοπόλεμος» με την ισλαμική σέχτα του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ ιμάμη Γκιουλέν (πρώην μέντορα του Ερντογάν) είναι επίσης σε πλήρη  εξέλιξη.

Αν σε όλα αυτά προσθέσει κανείς ότι η «ατζέντα» της εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν δεν «συμπλέει» με τις επιδιώξεις και τις στρατηγικές των ΗΠΑ στην περιοχή, τότε εύκολα μπορεί να συμπεράνει, ότι το καθεστώς Ερντογάν πολύ δύσκολα θα επιβιώσει μεσοπρόθεσμα, αν δεν επιχειρήσει μείζονες συμβιβασμούς.

Μόνο ο χρόνος θα δείξει το βαθμό ευελιξίας (και αντοχής) του συστήματος εξουσίας του Ερντογάν:

1. Μπορεί να προσφέρει  ο Ερντογάν αυτό που διακαώς ζητούν (τη συμφωνία της Τουρκίας για τη δημιουργία κουρδικού κράτους- προτεκτοράτου με εδάφη της Συρίας και του Ιράκ) οι Αμερικανοί;
2. Μπορεί να συμβιβαστεί – αποδεχτεί τη «δυτικόφρονη» αντίληψη των Τούρκων «κληρονόμων» του Ατατούρκ;
3. Υπάρχει περίπτωση συμβιβασμού με τον Γκιουλέν που βρίσκεται / αξιοποιείται στις ΗΠΑ καθώς ασκεί τρομακτική επιρροή στους μουσουλμάνους «πελάτες» του Ερντογάν;

Καθώς ο χρόνος θα περνά, θα φανούν τα όρια των συμβιβασμών, οι οποίοι όσο μεγαλύτεροι είναι, τόσο πιο θεαματικά ανταλλάγματα θα αναζητούνται προς προβολή.

Και τα ελληνοτουρκικά με τα τόσα ανοιχτά ζητήματα προσφέρονται ως «αντάλλαγμα»  με δύο τρόπους: είτε ως εκτόνωση των εσωτερικών προβλημάτων, είτε ως «δώρο» στον σουλτάνο από τις ΗΠΑ ως επισφράγιση της «νέας» αμερικανοτουρκικής στρατηγικής σχέσης.