Πίσω και πέρα από τα εγκαίνια του ΤΑΡ

Νέα Πολιτική

του Αντώνη Παπαγιαννίδη*

Τα 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου που μπορεί να μεταφέρει – σε ετήσια βάση – ο πολυσυζητημένος αγωγός ΤΑΡ, που έφερε στα εγκαίνια του τον Έλληνα Πρωθυπουργό (ο οποίος είναι αλήθεια, ως αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ στην αντιπολίτευση, είχε φανεί αρκετά διστακτικός έως επικριτικός για το έργο) είναι σταγόνα στον ωκεανό της ζήτησης ενέργειας στην Δυτική Ευρώπη. Που, το 2014, είχε διαμορφωθεί στα… 410 δισ. κ.μ., για νάχουμε μια αίσθηση των αναλογιών. Ακόμη και διπλασιαζόμενη η παροχή του ΤΑΡ, στα 20 δις κ.μ., όπως υπάρχει η δυνατότητα με εγκατάσταση πρόσθετων σταθμών συμπίεσης αν κριθεί – από την αγορά: από ποιον άλλο; – αναγκαίο, δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξει την ενεργειακή οικονομία – όσο κι αν πέρα την αγορά-στόχο της Ιταλίας, απευθυνθεί σε Βουλγαρία, Σλοβενία, Ουγγαρία, ή και ΠΓΔΜ και Σερβία.

Γιατί, λοιπόν, τόση φασαρία για τον ΤΑΡ, που ούτως ή άλλως δεν έχει νόημα παρά ως συνέχεια αφενός του ΤΑΝΑΡ (που φέρνει το αέριο μέσω Τουρκίας) και του ΙΑΡ (που διακλαδώνεται από Ιταλία), ή ακόμη και του ΙGΒ (από Ελλάδα για Βουλγαρία);

Η απάντηση, όπως συχνά ακούγεται αλλά χωρίς να πολυαναλύεται/να πολυσυνειδητοποιείται, είναι γεωπολιτική – γεωοικονομική, υπό την έννοια ότι έρχεται να προστεθεί στον ευρύτερο σχεδιασμό Νότιου Αγωγού Φυσικού Αερίου, που με συνολικό κόστος 45 δις δολαρίων (ο ΤΑΡ είναι ζήτημα αν “πιάνει” τα 2 δις ευρώ σε κόστος συν ο υπόγειος σταθμός αποθήκευσης στην Αλβανία, ενώ φθάνει τα 5 δις αν βάλει κανείς μέσα και τον ΤΑΝΑΡ, καλείται να φέρει αέριο της Κασπίας προς την Ευρώπη. Γι’ αυτόν τον λόγο – και, μην κρυβόμαστε, ως “αντίπραξη” στην Ρωσική ενεργειακή κυριαρχία, της Gazprom, στην Ευρώπη (κυριαρχία που είχε με ένθερμο τρόπο στηριχθεί από την Γερμανία – ναι, την Γερμανία! που μάλιστα “δάνεισε” στην Gazprom κι έναν Καγκελλάριο, τον φίλο μας Γκέρχαρντ Σρέντερ…) –  επιχειρείται νέα τροφοδότηση της Ευρώπης μέσα από το Αζέρικο φυσικό αέριο άπαξ και αναδείχθηκε το μεγάλο κοίτασμα – του Shah Deniz-II.

Αυτή η διάσταση, καθώς και η τραυματική εμπειρία του 2015 όταν λόγω Ουκρανίας έκλεισαν οι στρόφιγγες του Ρωσικού αερίου, έφερε το Αμερικανικό φορτικό ενδιαφέρον να ανοίξει ο Νότιος Αγωγός, αλλά και την Ευρωπαϊκή αναγνώριση του ΤΑΡ ως “Έργου Κοινού Ενδιαφέροντος”/Project of Common Interest. Που περισσότερο ενίσχυσε τις δυνατότητες σειράς τριμερών και πολυμερών διακρατικών συμφωνιών (ή “δικιά μας” ΙGA, Ιταλο-Ελληνο-Αλβανική, καθόρισε το δέσιμο του έργου το 2013) παρά στήριξε χρηματοδοτικά το έργο – το οποίο πάντως προσείλκυε πόρους από π.χ. την ΕΙΒ και την EBRD. Από την αρχική Ελβετο-Νορβηγο-Γερμανική μετοχική σύνθεση (ΑΧΡΟ-Statoil-E.ON) ήδη είμαστε σε Αζερο-Ιταλο-Βρετανο-Βελγικό-Ελβετικό (SOCAR, Snam, BP, Fluxys, Enugas, AXPO).

Έως εδώ, τα πράγματα είναι περιγραφικά. Όταν φθάσουμε στις πιο συγκεκριμένες ωφέλειες που αναμένονται, η προσδοκία π.χ. ότι (με το νέο, ανταγωνιστικό της Gazprom, φυσικό αέριο που θα υπάρξει) θα βελτιωθούν οι όροι προμήθειας, ότι δηλαδή θα φτηνύνει σ’ εμάς το φυσικό αέριο, “βλέπει” σε ένα μέλλον αρκετά απροσδιόριστο – όσο κι αν η ολοκλήρωση του έργου είναι για το 2019. Όσον αφορά την οικονομική δραστηριότητα για την κατασκευαστική περίοδο, ασφαλώς και οι 8.000 θέσεις απασχόλησης, συν οι υπεργολαβίες, συν οι απαλλοτριώσεις για κάπου 12.000 οικογένειες από τα χωράφια των οποίων θα περάσει ο αγωγός, θα έχουν μια επιρροή αναθέρμανσης της οικονομίας. Ενώ και τα αντί τελών διέλευσης φορολογικά έσοδα, όλο και “κάτι” θα σημαίνουν.

Όμως, αυτό είναι το ελάσσον. Το μείζον είναι να μπει η Ελλάδα στον ενεργειακό χάρτη. Εδώ όμως, προσοχή! Ο ΤΑΡ (που γίνεται επειδή δεν προχώρησε τελικά ο Nabucco, οποίος θα πορευόταν μέσω Βουλγαρίας-Ρουμανίας-Ουγγαρίας…) χτίζεται “πάνω στα συντρίμμια” του SouthStream/GreekStream της επέκτασης του Ρωσικού αερίου: μπορεί αυτός να αστόχησε, όμως όπως σίγουρα θα υπενθυμίσει και ο αναμενόμενος για επίσκεψη στην Ελλάδα Πρόεδρος Πούτιν, τα ενεργειακά σχέδια είναι μακροπρόθεσμα: δύσκολα ξεκινούν, δύσκολα και ξεχνιούνται!… Όχι λοιπόν υπεραπλουστεύσεις, όχι μονοδιάστατες προσεγγίσεις με τον (καλοδεχούμενο, πάντως) ΤΑΡ και το Αζέρικο, αύριο γιατί όχι και Ιρανικό, αέριο.

*Συνεργάτης της Νέας Πολιτικής (Δημοσιεύθηκε στο Kontra News)