Μετά από εργασίες μηνών μεταξύ δεκάδων επιστημόνων (κυρίως οικονομολόγων και συνταγματολόγων) από πολλές χώρες του κόσμου, δόθηκε στη δημοσιότητα στις 18 Ιουνίου το προκαταρκτικό πόρισμα της Επιτροπής Ελέγχου Δημόσιου Χρέους δημιουργώντας ένα σοβαρότατο πολιτικό ζήτημα στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ που, εκείνη τη συγκυρία, συνέχιζε τις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές.
Λεωνίδας Βατικιώτης
Το προκαταρκτικό πόρισμα παίρνει τη σκυτάλη από τους αγώνες για τη μονομερή διαγραφή του δημόσιου χρέους, κι επίσης τους στηρίζει με μια επιχειρηματολογία που δημιουργεί ένα ασυνήθιστα θετικό προηγούμενο. Ποτέ άλλοτε σε ανεπτυγμένη καπιταλιστική χώρα, και δη μέλος της ΕΕ, δεν έχει συμβεί μια επιτροπή με το κύρος που της δίνει η συγκρότησή της από τη Βουλή, να αποφασίζει πως το δημόσιο χρέος δεν πρέπει να πληρωθεί.
Σημείο αφετηρίας του πορίσματος είναι ο χαρακτηρισμός του δημόσιου χρέους της Ελλάδας ως: Πρώτο, αθέμιτου («είναι χρέος που η αποπληρωμή του δεν μπορεί να ζητηθεί από τον οφειλέτη, είτε διότι είτε το ίδιο το δάνειο, η εξασφάλιση ή εγγύησή είτε οι όροι και οι προϋποθέσεις του δανείου, εξασφάλισης ή εγγύησης παραβιάζουν το εθνικό ή διεθνές δίκαιο…», με βάση τον ορισμό που δίνεται στις πρώτες κιόλας σελίδες), δεύτερο, παράνομου («χρέους κατά τη σύναψη του οποίου δεν τηρήθηκαν οι νομικές διαδικασίες»), τρίτο, επονείδιστου ή απεχθούς («χρέος για το οποίο ο δανειστής γνώριζε, ή όφειλε να γνωρίζει ότι συνάφθηκε κατά παράβαση των δημοκρατικών αρχών… και το οποίο δε χρησιμοποιήθηκε για τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των συμφερόντων του λαού του δανειζόμενου κράτους ή το οποίο είναι καταχρηστικό και στερεί από το λαό θεμελιώδη… δικαιώματα») και τέταρτο, μη βιώσιμο («χρέος το οποίο δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί χωρίς να πληγεί σοβαρά η δυνατότητα ή ικανότητα του δανειζόμενου κράτους να εκπληρώνει τις βασικές του υποχρεώσεις στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων»). Και οι τέσσερις όροι (αθέμιτο, παράνομο, επονείδιστο και μη βιώσιμο) είναι νομικοί και παράγουν συγκεκριμένες αξιώσεις εκ μέρους του ελληνικού κράτους έναντι των πιστωτών του.
Το μεγαλύτερο μέρος του πορίσματος παραθέτει τις αιτίες δημιουργίας και τους όρους υπό τους οποίους γιγαντώθηκε το ελληνικό δημόσιο χρέος από τη δεκαετία του ’80 μέχρι τις μέρες μας, δείχνοντας ότι δεν είναι χρέος του ελληνικού λαού. Αναιρεί δηλαδή με στοιχεία τους ισχυρισμούς του Πάγκαλου ότι «όλοι μαζί τα φάγαμε», ή πως το χρέος είναι δημιούργημα του ελληνικού λαού.
Το τελευταίο μέρος του πορίσματος, που παρουσιάστηκε σε συνέντευξη Τύπου από την τότε πρόεδρο της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου και άλλα μέλη της Επιτροπής, στις 19 Ιουνίου, αναφέρεται στα επιχειρήματα και τα άρθρα του διεθνούς δικαίου που μπορεί να επικαλεστεί μια ελληνική κυβέρνηση για να προχωρήσει στη μονομερή διαγραφή του χρέους. Απαντάει δηλαδή στο χιλιοειπωμένο και …θεμιτό ερώτημα «πως είναι δυνατό να διαγραφεί το χρέος»… Πρόκειται για ένα ερώτημα που δεν αποτελεί βυζαντινολογία ούτε περιττολογία, καθώς από το 2010 ακόμη ΜΜΕ και πολιτικοί των αστικών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένου και του ΣΥΡΙΖΑ, εμφανίζουν την αποπληρωμή του χρέους είτε ως ύψιστη ηθική υποχρέωση είτε ως επιβεβλημένη στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, ταυτίζοντας ετσιθελικά τη διαγραφή με την αυθαιρεσία και την παραβίαση της διεθνούς έννομης τάξης. Όταν συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: Δηλαδή, η πληρωμή του χρέους σήμερα ισοδυναμεί με την υποταγή στο δίκαιο του ισχυρού, ενώ η παύση πληρωμών και η διαγραφή αποτελεί πράξη σεβασμού του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα εργατικά δικαιώματα.
Ξεκινάει με τα εξής το εν λόγω κεφάλαιο: «Διάφοροι νομικοί μηχανισμοί παρέχουν στα κράτη το δικαίωμα μονομερούς αποκήρυξης ή αναστολής της αποπληρωμής χρεών που είναι αθέμιτα, επονείδιστα, παράνομα ή μη βιώσιμα… Η μονομερής αποκήρυξη του χρέους βρίσκει νομικό έρεισμα σε υπερισχύοντες συλλογισμούς δικαιοσύνης και ισονομίας, αλλά εδράζεται επίσης στην εθνική κυριαρχία και την αυτοδιάθεση των λαών».
Παράδοση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ στους πιστωτές
Η Επιτροπή Αλήθειας απέδειξε την πολιτική της ανεξαρτησία και το ριζοσπαστικό της προσανατολισμό με το δεύτερο πόρισμα που έδωσε στη δημοσιότητα την Παρασκευή 25 Οκτωβρίου και αφορούσε το τρίτο μνημόνιο και το τρίτο δάνειο που υπέγραψε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ τον Αύγουστο το 2015, στα χνάρια των προηγούμενων κυβερνήσεων του Παπανδρέου, του Παπαδήμου και του Σαμαρά. Και αυτό το δάνειο και το μνημόνιο χαρακτηρίστηκαν «παράνομα, αθέμιτα και απεχθή». Αναφέρει κατά λέξη: «Το τρίτο μνημόνιο συνεργασίας, όπως και η δανειακή σύμβαση που υπογράφτηκε τον Αύγουστο το 2015, παραβιάζει τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα του ελληνικού λαού (τόσο τα αστικά και πολιτικά, όσο και τα κοινωνικοοικονομικά δικαιώματα) όπως αυτά καθορίζονται στο ελληνικό Σύνταγμα και στο διεθνές δίκαιο (συμβατικό και εθιμικό)». Μάλιστα η Επιτροπή δεν παρέλειψε να επικρίνει την κυβέρνηση για την ταπεινωτική της παράδοση στους πιστωτές και την απροθυμία της να χρησιμοποιήσει το πόρισμα στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων. Εξέλιξη που απέδειξε αυτό που ήταν εξ αρχής ορατό: ότι η παρουσία του έλληνα πρωθυπουργού στην εναρκτήρια συνεδρίαση της Επιτροπής Αλήθειας ξεχείλιζε υποκρισίας! Αναφέρει λοιπόν η ενδιάμεση έκθεση της επιτροπής: «Η Επιτροπή θα ήθελε να εκφράσει τη βαθιά απογοήτευσή της για το γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν έλαβε υπ’ όψη ούτε στο ελάχιστο τα συμπεράσματα της προκαταρκτικής έκθεσης της επιτροπής κατά τις διαπραγματεύσεις της με τους πιστωτές. Μάλιστα, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, συμφώνησε ώστε να μην υπάρξει κανενός είδους κούρεμα στο χρέος παρότι γνώριζε πολύ καλά τον απεχθή, παράνομο και αθέμιτο χαρακτήρα τους χρέους της χώρας».
Παρότι η επιτροπή εξ αρχής έδειξε τόσο το ριζοσπαστικό της χαρακτήρα όσο και την πολιτική της ανεξαρτησία η υποδοχή που συνάντησε τόσο από το ΚΚΕ όσο και από την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, πλην ελαχίστων και τιμητικών εξαιρέσεων, ήταν αντιστρόφως ανάλογη της συμβολής της στην υπόθεση τεκμηρίωσης και προβολής του αιτήματος διαγραφής του χρέους. Μάλιστα σε μια πραγματικά εξαιρετική συγκυρία ΚΚΕ και εξωκοινοβουλευτική Αριστερά ταυτίστηκαν με το ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος αδιαφόρησε παντελώς για το πόρισμα. Αν όμως η στάση του ΣΥΡΙΖΑ υπαγορεύτηκε από την πλήρη του παράδοση στους πιστωτές και τη νεοφιλελεύθερη μετάλλαξή του, με αφορμή την υπογραφή του στη συμφωνία υποδούλωσης της 12ης Ιουλίου, οι λόγοι που οδήγησαν ΚΚΕ και εξωκοινοβουλευτική Αριστερά στην ίδια στάση υπαγορεύτηκαν από τελείως διαφορετικά κίνητρα που συνέκλιναν σε ένα κράμα χρόνιων ιδεοληψιών και ιδιοκτησιακής αντίληψης για την αλήθεια. Ως βασικά του συστατικά είχε: Την υποτίμηση του βάθους των αντιθέσεων και διαφωνιών στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος – γνώρισμα μιας αστυνομικής αντίληψης της πολιτικής που δε δικαιολογείται από τη λεηλασία της επαναστατικής Αριστεράς από το ρεφορμισμό (…μάλλον την τροφοδοτεί). Επίσης, την αδιαφορία για την τεκμηρίωση ακόμη και προτάσεων που αποτελούν αιχμή του δόρατος, σύμπτωμα ιδεολογικής πενίας στο πλαίσιο της οποίας η επανάληψη μιας θέσης ενέχει θέση απόδειξης κι ας βρίθει η περιρρέουσα πραγματικότητα ενδείξεων για την μικρή πειστικότητα θέσεων που βρίσκονται στην προμετωπίδα το προγράμματος της επαναστατικής Αριστεράς. Τέλος, και σε συνάρτηση με το προηγούμενο, είναι η χαμηλή αυτοπεποίθηση κι η απροθυμία ιδεολογικής αντιπαράθεσης, αδυναμίες που βρίσκονται σε διαλεκτική αλληλοσύνδεση με την ευκολία καταφυγής σε «οργανωτικά μέτρα». Κι όταν η αιτιολογική τους βάση αποδεικνύεται πλάνη μεγαλοπρεπής που εξέθεσε όσους την πίστεψαν, επιλέγεται και πάλι η σιωπή, αντί μιας ειλικρινούς ανασκευής που πλην των άλλων και προφανών, όπως η αποκατάσταση της αλήθειας, θα τιμούσε και του μελλοντικού λόγου το αληθές των κηρύκων της. Στοιχείο αισιοδοξίας είναι πάντως πως αντίστοιχα λάθη στο απώτερο μέλλον πάντα αναγνωρίζονται και διορθώνονται…
Στο άμεσο μέλλον ωστόσο, η επιτροπή θα αξιοποιήσει όλο αυτό το θετικό φορτίο του έργου της συνεχίζοντας τη λειτουργία της κι επιχειρώντας να κάνει κτήμα του ίδιου του λαού τα συμπεράσματά της. Με αυτόν τον τρόπο θα συμβάλει στους αναγκαίους λαϊκούς αγώνες για τη μονομερή διαγραφή του χρέους.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Ουτοπία, τ.113, τεύχος Σεπτεμβρίου – Οκτωβρίου 2015 (περισσότερα εδώ).
leonidasvatikiotis.wordpress.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου