Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος

Το Ποντίκι

του Ξενοφώντος Μπρουντζάκη

Διάρκεια: 1939-1945 Ανθρώπινο κόστος: 72 εκατομμύρια ζωές

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο οποίος στην ουσία έρχεται ως συνέχεια του Πρώτου, αποδείχθηκε ο φονικότερος πόλεμος στην Ιστορία της ανθρωπότητας. Όλα τα ανθρώπινα επιτεύγματα της επιστήμης χρησιμοποιήθηκαν εναντίον της ανθρώπινης ζωής… Ο πόλεμος αυτός, ωστόσο, υπήρξε ολοκληρωτικός αφού, εκτός από τις εκατόμβες νεκρών που είχε, κατέστρεψε και όλο τον πλούτο των αγαθών και άφησε πίσω του ερείπια πόλεων και ξεριζωμένων ανθρώπων. Το μόνο ζωντανό ήταν η ανάμνηση ενός φριχτού μακελειού που περιελάμβανε ένα Ολοκαύτωμα κι έναν πυρηνικό όλεθρο - στίγματα που ακολουθούν ως εφιάλτες τις μετέπειτα γενιές.

Διαταγή πολέμου

Άκρως Απόρρητο

Οδηγία υπ. Αρ.1 για τη διεξαγωγή πολέμου: 31 Αυγούστου

Τώρα που έχουν εξαντληθεί οι δυνατότητες πολιτικής διευθέτησης μιας ανυπόφορης για τη Γερμάνια κατάστασης στην Ανατολική Μεθόριο, έχω αποφασίσει [να δώσω] μια λύση διά της βίας.

Η επίθεση στην Πολωνία θα πρέπει να εκτελεστεί σύμφωνα με τις προετοιμασίες που έχουν γίνει για το «Λευκό Σχέδιο» με τις τροποποιήσεις που προκύπτουν όσον αφορά τον Στρατό, από το γεγονός ότι στο μεταξύ [ο Στρατός] έχει σχεδόν ολοκληρώσει τις παρατάξεις του.

Η κατανομή των αποστολών και ο επιχειρησιακός στόχος παραμένουν αμετάβλητα.

Η ημερομηνία της επίθεσης: 1 Σεπτεμβρίου 1939. Ώρα επίθεσης: 04.45. Η ώρα αυτή ισχύει και για την επιχείρηση στην Γκντίνια, στον Κόλπο του Ντάντσικ, και στη γέφυρα Ντιρσάου.

Στη Δύση είναι σημαντικό να καταλογιστεί σαφώς η ευθύνη για την έναρξη των εχθροπραξιών στην Αγγλία και τη Γαλλία. Αρχικά, οι ασήμαντες συνοριακές παραβιάσεις θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με καθαρά τοπική δράση.

Αδόλφος Χίτλερ

Με αυτό το κοινότατο υπηρεσιακό έγγραφο ξεκίνησε ο καταστροφικότερος πόλεμος στην Ιστορία της ανθρωπότητας, ένας πόλεμος που στοίχισε 72 εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές…

Ο πόλεμος στη λογοτεχνία

Βιρτζίνια Γουλφ

Ημερολόγιο, 10 Σεπτεμβρίου 1940

[…] Το σπίτι σιγοκαιγόταν ακόμα. Με άλλα λόγια, ένας τεράστιος σωρός από τούβλα. Από κάτω όλοι οι άνθρωποι είχαν κατεβεί στο καταφύγιό τους. Κομμάτια υφάσματα κρεμιόνταν από τους γυμνούς τοίχους που είχαν μείνει ακόμα όρθιοι. Ένας καθρέφτης νομίζω κουνιόταν πέρα δώθε. Σαν βγαλμένο δόντι. Κομμένος ίσια.

Άννα Φρανκ

Περισυλλογή Εβραίων, Άμστερνταμ

19 Νοεμβρίου 1942

[…] Οι Γερμανοί χτυπάνε σε κάθε εξώπορτα για να ρωτήσουν αν μένουν Εβραίοι σε κείνο το σπίτι. Αν ναι, τότε ολόκληρη η οικογένεια πρέπει να φύγει αμέσως.

[…] Συχνά γυρίζουν με κάποιες λίστες και χτυπάνε την πόρτα μόνο όταν ξέρουν ότι θα πιάσουν καλή «ψαριά». Μερικές φορές παίρνουν χρήματα και τους αφήνουν - τόσα το κεφάλι.

[…] Τα βράδια, όταν σκοτεινιάζει, βλέπω συχνά καλούς ανθρώπους, συνοδευόμενους από παιδιά που κλαίνε, να περπατάνε αδιάκοπα υπό διαταγές δυο τέτοιων τύπων, που τους φοβερίζουν και τους χτυπούν μέχρι να κοντεύουν να σωριαστούν κάτω. Για κανέναν δεν υπάρχει έλεος - ηλικιωμένοι άνθρωποι, μωρά, έγκυες γυναίκες, άρρωστοι -, όλοι μπαίνουν στη σειρά σε αυτή την πορεία θανάτου.

Τζον Στάινμπεκ, πολεμικός ανταποκριτής

Οι αποβάσεις στο Σαλέρνο 9 Σεπτεμβρίου 1943 Στους αμμόλοφους της  Κόκκινης Ακτής, νότια του ποταμού Σέλε, υπάρχουν μικροί θάμνοι, και σε μια τρύπα στην άμμο, οχυρωμένοι ανάμεσα σε αμμόσακους, καθόταν ένας στρατιώτης μ’ ένα ατσάλινο τηλέφωνο δίπλα του, με δερμάτινη επένδυση. Δεν φορούσε πουκάμισο κι η πλάτη του ήταν ηλιοκαμένη….

Πάνω στους λόφους έριχναν τα 88άρια κι εκεί που χτυπούσαν πετιόταν άμμος, ενώ από τη θάλασσα τα καταδρομικά μας έριχναν στα 88άρια στους λόφους.

[…] Δεν έμοιαζε σα να σκοτώνονταν άνθρωποι, ήταν περισσότερο σαν μια εικόνα που βλέπεις στο σινεμά. Εκείνα τα παιδιά έτρωγαν ένα σωρό σφαίρες και τότε τρόμαξα κάπως…

[…] Τα καταδρομικά άρχισαν να βάλλουν το λόφο και τα 88άρια ανταπέδωσαν τα πυρά. Από ψηλά, κοντά στο λόφο, βροντοχτυπούσαν τα 55άρια πυροβόλα. Ο στρατιώτης ένιωθε πολύ όμορφα. Τώρα ήξερε τι μπορούσε να κάνει. Με ρώτησε: «Πότε, είπες, πιάσατε ξηρά;»…

Το κόστος του Πολέμου

Σε αυτόν τον πόλεμο ενεπλάκησαν τα περισσότερα έθνη. Ο πόλεμος αυτός έχει να επιδείξει ως καινοτομία την ατομική βόμβα. Υπολογίζεται ότι το σύνολο στρατιωτών των συμμαχικών δυνάμεων που σκοτώθηκαν ανέρχεται περίπου στα 16,2 εκατομμύρια, εκ των οποίων τα 10 προέρχονταν από τη Σοβιετική Ένωση. Η Ελλάδα που πολέμησε στο πλευρό των Συμμάχων, είχε 88.300 νεκρούς στρατιώτες ενώ η Αμερική 407.000 και το Ηνωμένο Βασίλειο 403.000…

Οι στρατιώτες των δυνάμεων του Άξονα που έχασαν τη ζωή τους ανέρχονται περίπου σε 6,8 εκατομμύρια, εκ των οποίων τα 5 εκατομμύρια ήταν Γερμανοί. Σε αυτόν τον αριθμό περιλαμβάνονται και οι θάνατοι των αιχμαλώτων πολέμου. Στα 1,3 εκατομμύρια ανέρχονται οι στρατιωτικές απώλειες των ιαπωνικών δυνάμεων. Συνολικά, ο αριθμός των στρατιωτών που έχασαν τη ζωή τους στα πεδία των μαχών και από τα δυο στρατόπεδα υπολογίζεται στα 23 εκατομμύρια περίπου.

Ο αριθμός των αθώων πολιτών που έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου είναι τεράστιος… Αρκεί να υπολογίσει κάνεις ότι μόνο η Σοβιετική Ένωση θρήνησε περί τα 20 εκατομμύρια νεκρούς. Στη χώρα μας, οι νεκροί πολίτες έφτασαν τις 325.000.

Αν, μάλιστα, κάποιος υπολογίσει την έναρξη του Πολέμου όχι από την Ευρώπη, δηλαδή το 1939, αλλά από την Ασία, ο αριθμός των νεκρών στρατιωτών και πολιτών ξεπερνά τα 80 εκατομμύρια…

Με νωπές τις ιστορικές μνήμες από το μακελειό του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, παρακολουθούμε μελαγχολικά την Ευρώπη να δυσκολεύεται να βρει τη δική της περπατησιά μέσα στην Ιστορία ερμηνεύοντάς την κάτω από στενά εθνική οπτική κι όχι μέσα από ένα συνολικότερο πρίσμα.

Τα αποσπάσματα είναι από το βιβλίο «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος», σε επιμέλεια Τζον Ε. Λέβις, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1872 στις 09-07-2015