Μνημόνιο Νούμερο ΙΙΙ - analyst.gr

analyst

Εάν η Ελλάδα διέθετε ένα ικανό πολιτικό προσωπικό, κυβέρνηση και αντιπολίτευση, το οποίο θα μπορούσε να διαχειρισθεί σωστά την κρίση, θα είμαστε υπέρ της άμεσης στάσης πληρωμών, έστω και τόσο καθυστερημένα – δυστυχώς όμως, δεν το διαθέτει

του Βασίλη Βιλιάρδου

«Η επιβολή ελέγχων στην ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων, σε συνδυασμό με την υιοθέτηση δασμών στις εισαγωγές, ισοδυναμεί με μία αποτελεσματική εσωτερική υποτίμηση –η οποία θα εξασφάλιζε σταδιακά την εξυπηρέτηση των χρεών της Ελλάδας, αφού προηγηθεί φυσικά η απαιτούμενη ονομαστική διαγραφή μέρους τους με αιτία τις ζημίες που της προκάλεσαν τα μνημόνια, χωρίς την υπογραφή ενός τρίτου καταστροφικού μνημονίου (άρθρο).

Θα εξασφάλιζε επίσης σημαντικά έσοδα στο δημόσιο, από αυτούς που θα έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν ακριβά εισαγόμενα προϊόντα – ένα δίκαιο μέτρο αναδιανομής των εισοδημάτων, το οποίο δεν ενοχλεί κανέναν.   

Παράλληλα, δεν θα υπήρχε κανένας λόγος επιστροφής στη δραχμή, άμεσης ή έμμεσης απώλειας των καταθέσεων και χρεοκοπίας των τραπεζών – αρκεί φυσικά να μην επιμείνει η Γερμανία στη δολοφονία της Ελλάδας, κυρίως για να αποφύγει την αποπληρωμή των χρεών της απέναντι στη χώρα μας.

Η αντίρρηση βέβαια θα ήταν πως η επιβολή δασμών στις εισαγωγές είναι αντίθετη με τους κανόνες που ισχύουν στην ΕΕ – κάτι που όμως θα ήταν ανόητο, αφού οι έλεγχοι στην ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων είναι επίσης αντίθετοι με τους κανόνες της ΕΕ, έχοντας όμως επιβληθεί ουσιαστικά από την ίδια τη νομισματική ένωση (ΕΚΤ)».

.

Ανάλυση

Με κριτήριο το υπέρογκο δάνειο ύψους 53,5 δις € έως το 2018 που ζήτησε η κυβέρνηση από το ευρωπαϊκό ΔΝΤ (ESM), έχουμε την άποψη πως για μία ακόμη φορά θα θεωρηθούμε αναξιόπιστοι – αφενός μεν γιατί δεν θα έχουμε τη δυνατότητα να το εξοφλήσουμε, αφετέρου επειδή σχεδιάζεται η υιοθέτηση μέτρων που είναι αδύνατον να εφαρμοσθούν πρακτικά, να αποδώσουν δηλαδή τα προσδοκώμενα, μετά από έξι χρόνια καταστροφικής ύφεσης.

Εκτός αυτού, με δεδομένο το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος (άρθρο), τα όποια μέτρα ληφθούν δεν θα έχουν τη στήριξη σύσσωμης της ελληνικής κοινωνίας – χωρίς την οποία είναι καταδικασμένα να αποτύχουν.

Φαίνεται βέβαια εξωτερικά πως είναι πιο σωστά «δομημένα», ίσως επειδή η Τρόικα κάτι έμαθε από τατεράστια σφάλματα της – με τρομακτική εξαίρεση την αυτόνομη Αρχή είσπραξης των φόρων, η οποία ενδεχομένως σημαίνει «κατάληψη» του υπουργείου οικονομικών, καθώς επίσης Τελωνείων, Εφοριών και ΣΔΟΕ, από τους ξένους κατακτητές (όπως και η νομοθεσία περί χρεοκοπίας, οι ιδιωτικοποιήσεις κοινωφελών επιχειρήσεων, η λεηλασία της δημόσιας περιουσίας, η καταγραφή της ιδιωτικής περιουσίας για να κατασχεθεί ένα μεγάλο μέρος της κοκ.).   

Τέλος, μία αριστερή κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να εφαρμόσει μία ακραία νεοφιλελεύθερη πολιτική, οπότε είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη η επιτυχία των μέτρων – εάν δεν σχεδιάζεται βέβαια η αντικατάσταση της, με ή χωρίς τη θέληση του πρωθυπουργού («αποκοπή» της αριστερής πλατφόρμας ή ανατροπή του κυβερνώντος κόμματος).

Η μόνη λογική εξήγηση τώρα αυτών των μέτρων, καθώς επίσης της ενδεχόμενης έγκρισης τους από την Τρόικα και την Ευρώπη, η οποία δεν θεωρείται φυσικά δεδομένη, είναι να ήταν προσυμφωνημένα – να πρόκειται δηλαδή για ένα στημένο παιχνίδι, έτσι ώστε να πεισθούν όλες οι συνιστώσες της κυβέρνησης και όλα τα ελληνικά κόμματα να τα ψηφίσουν. Στα πλαίσια αυτά τα εξής:

.

(α)  Η στάση πληρωμών

Εάν θα είχαμε μία κυβέρνηση που θα μπορούσε να διαχειριστεί σωστά την οικονομία της χώρας, κάτι που δεν συμβαίνει με βάση την εμπειρία των τελευταίων πέντε μηνών, εμείς τουλάχιστον θα προτιμούσαμε την άμεση στάση πληρωμών εντός της Ευρωζώνης (άρθρο), έστω και τόσο καθυστερημένα – έτσι ώστε να γίνουν οι απαιτούμενες, έντιμες διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές.

Στόχος θα ήταν η επίτευξη μίας πραγματικά βιώσιμης συμφωνίας, η οποία προϋποθέτει την ονομαστική διαγραφή του 50% του δημοσίου χρέους, αναπτυξιακά μέτρα, καθώς επίσης την ενίσχυση των τραπεζών με νέα κεφάλαια, έναντι σοβαρών μεταρρυθμίσεων της ελληνικής οικονομίας – οι οποίες δεν έχουν βέβαια καμία σχέση με τις μειώσεις μισθών και συντάξεων (άρθρο).

Όσον αφορά την ονομαστική διαγραφή μέρους του χρέους, δεν είναι μία παράκληση, ούτε ισχυριζόμαστε ανόητα πως πρόκειται για επαχθές χρέος, αφού δεν δημιουργήθηκε από δικτατορικές κυβερνήσεις. Αντίθετα, οφείλει να ζητηθεί ως νόμιμη αποζημίωση της πατρίδας μας, για τις τεράστιες ζημίες της τάξης του 1 τρις € που μας προκάλεσαν τα λανθασμένα μέτρα, τα οποία μας επιβλήθηκαν από την Τρόικα (μνημόνια) – γεγονός που έχει παραδεχθεί πολλές φορές το ΔΝΤ, τελευταία με τη γνωστή έκθεση του (ανάλυση).

Το ίδιο ισχύει και για τα αναπτυξιακά μέτρα, χωρίς τα οποία είναι αδύνατη η αναβίωση εκείνου του παραγωγικού ιστού που καταστράφηκε ανεύθυνα, εάν όχι σκόπιμα, από τους δανειστές μας – ενώ δικαιούμαστε τη στήριξη των τραπεζών, απαιτούμε και δεν παρακαλούμε δηλαδή, επειδή δολοφονήθηκαν παράνομα από την ΕΚΤ (ανάλυση).

Η απλή αναδιάρθρωση τώρα του χρέους, η επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής με χαμηλά επιτόκια, δεν είναι πλέον αρκετή – αφού δεν θα εξασφάλιζε τη μερική διαγραφή του ιδιωτικού χρέους, το οποίο έχει φτάσει πλέον σε δυσθεώρητα επίπεδα (πάνω από 250 δις €), δεν θα επανέφερε την πιστοληπτική ικανότητα του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα στο προηγούμενο στάδιο, ενώ δεν θα επέτρεπε την προσφυγή της Ελλάδας στις αγορές.

Επομένως, θα διαιωνιζόταν τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, ενώ θα παρέμενε στον ορό της Ευρωζώνης, υποχρεωμένη να ανέχεται τον επαίσχυντο κυνισμό του κ. Σόιμπλε, ο οποίος πρότεινε στις Η.Π.Α. την ανταλλαγή μας με το χρεοκοπημένο Puerto Rico (πηγή) – μία άθλια συμπεριφορά που δεν θα διστάζαμε να τη χαρακτηρίσουμε ως ναζιστική, αντάξια των προγόνων ενός υπουργού οικονομικών που δεν ντρέπεται να μας αρνείται την πληρωμή των χρημάτων που μας οφείλει (Αιδώς Γερμανοί).

.

(β)  Ο οδυνηρός συμβιβασμός

Επειδή όμως δεν έχουμε μία κυβέρνηση που θα μπορούσε να διαχειρισθεί σωστά την οικονομία της Ελλάδας (για την  αντιπολίτευση ισχύει το ίδιο), δεν είναι εύκολο να τοποθετηθούμε εναντίον της συμφωνίας – με την έννοια πως θα επιλέγαμε ένα δηλητήριο που δεν θα σκότωνε ακαριαία τη χώρα, ελπίζοντας σε μία αλλαγή των συνθηκών, σε μία διαγραφή τους χρέους ή απλά στο να κερδίσουμε χρόνο, έτσι ώστε να προετοιμασθούμε σωστά για την όποια ρήξη.

Προφανώς, πριν επιλέξει κανείς τη ρήξη, απαιτείται η επιστροφή της χώρας σε μία κάποια ομαλότητα, το άνοιγμα των τραπεζών, η θωράκιση τους, ρεζέρβες στα ταμεία του δημοσίου, η σωστή πληροφόρηση των Πολιτών, μία ικανή κυβέρνηση, η εύρεση συμμάχων στην Ευρωζώνη και αλλού, ένα σοβαρό σχέδιο με εναλλακτικές λύσεις κοκ. – αφού διαφορετικά θα χάναμε εκ των προτέρων τον πόλεμο, μη έχοντας καμία δυνατότητα να τον κερδίσουμε.

Ο «πόλεμος» αυτός πάντως δεν θα αποφευχθεί, είτε υπογραφεί το τρίτο μνημόνιο, είτε όχι – είναι δηλαδή νομοτελειακός, εάν δεν αποφασισθεί η διαγραφή ενός μεγάλου μέρους του δημοσίου χρέους, χωρίς την οποία η εξυπηρέτηση του (γράφημα) είναι αδύνατη.

.

.

Όπως διαπιστώνεται από το γράφημα, μετά την κορύφωση του 2015, όπου απαιτούνται περί τα 30 δις €, τα επόμενα χρόνια είναι μεν πιο ήπια, αλλά καθόλου εξασφαλισμένα – ειδικά για μία οικονομία που επανήλθε ξανά στη βαθιά ύφεση και στα ελλείμματα του προϋπολογισμού της.

Μπορούμε;

Εισαγωγικά, κανένας λογικός άνθρωπος δεν κατανοεί γιατί έκλεισαν οι ελληνικές τράπεζες, για ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, όταν επιτρέπονται οι συναλλαγές με ηλεκτρονικά χρήματα εντός της Ελλάδας – ενώ για τις πληρωμές με μετρητά είναι κάτι παραπάνω από αρκετά τα 60 € την ημέρα.

Εάν λοιπόν οι τράπεζες άνοιγαν μετά από 2-3 ημέρες ύστερα από την υιοθέτηση των κεφαλαιακών ελέγχων (capital controls), θα μπορούσαν τουλάχιστον να εφοδιαστούν με χρεωστικές κάρτες όσοι δεν διέθεταν, να διενεργούν εμβάσματα στο εσωτερικό αυτοί που δεν έχουν πρόσβαση στην ηλεκτρονική τραπεζική κοκ. – οπότε να μην καταρρεύσει εντελώς η πραγματική οικονομία, καθώς επίσης η ζήτηση/κατανάλωση. Κανένας βέβαια δεν κατανοεί γιατί θα έπρεπε να διαφύγουν καταθέσεις άνω των 40 δις € προτού επιβληθούν οι έλεγχοι – έχοντας εύλογα την υποψία πως κάτι άλλο συμβαίνει.

Η πλήρης αδυναμία τώρα πληρωμών στο εξωτερικό θα μπορούσε να μετριασθεί, καθώς επίσης να αντικατασταθεί με την επιβολή δασμών στις εισαγωγές (άρθρο), προς όφελος των δημοσίων εσόδων και των ελληνικών προϊόντων - όπου οι απαραίτητες εισαγωγές θα διευκολύνονταν με την παροχή ειδικών αδειών, με τη διαδικασία του κατεπείγοντος.

Έτσι, με δεδομένο το ότι έχει προηγηθεί, καλώς ή κακώς, η «εσωτερική υποτίμηση» (μείωση μισθών), θα είχε η χώρα τα «πλεονεκτήματα» της δραχμής, χωρίς τα τρομακτικά μειονεκτήματα της – ραγδαία υποτίμηση, διπλασιασμός των εξωτερικών χρεών κοκ.

Περαιτέρω, η ποσότητα χρήματος εντός της χώρας, συμπεριλαμβανομένων αυτών που φυλάσσονται στα σπίτια των Ελλήνων, είναι υπεραρκετή για την ομαλή λειτουργία της οικονομίας – ενώ δεν θα υπήρχε ένας τόσο μεγάλος κίνδυνος για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, εάν οι συναλλαγές γίνονταν με ηλεκτρονικά και όχι με μετρητά χρήματα, αφού δεν θα μπορούσαν να ακολουθήσουν μαζικές επιθέσεις σε όλες μαζί τις τράπεζες.

Ο επίσημος δείκτης Μ1 της ποσότητας χρήματος άλλωστε έχει μεν μειωθεί σημαντικά (γράφημα), αλλά όχι σε καταστροφικά επίπεδα, ενώ πολλά μετρητά χρήματα έχουν φύγει μεν από τις τράπεζες, αλλά δεν έχουν δαπανηθεί – οπότε η οικονομία θα μπορούσε να λειτουργήσει, χωρίς ανυπέρβλητες δυσκολίες, εάν επικρατούσε ψυχραιμία. Πόσο μάλλον εάν οι Έλληνες άρχιζαν ξανά να καταναλώνουν και να επενδύουν, έχοντας ανακτήσει τις ελπίδες τους για το μέλλον.

.

.

Παρά την τεράστια ζημία λοιπόν που μας προκάλεσε η ΕΚΤ, κλείνοντας αυθαίρετα και παράνομα τις τράπεζες μας, με αποτέλεσμα κάποιες από αυτές να κινδυνεύουν να χρεοκοπήσουν (αφού το πρόβλημα ρευστότητας μετατράπηκε ταχύτατα σε πρόβλημα φερεγγυότητας, λόγω της ΕΚΤ, κυρίως όμως εξ αιτίας των μνημονίων), οπότε να πρέπει να διασωθούν από τους μετόχους, τους ομολογιούχους και τους καταθέτες τους, η Ελλάδα θα μπορούσε να τα καταφέρει – εάν είχε μία ικανή και επαρκή κυβέρνηση.

.

Επίλογος

Η ελληνική τραγωδία αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου, με τον οποίο πάντοτε καταρρέουν οι νομισματικές ενώσεις – όταν δεν μετατρέπονται σε πολιτικές, όπως οι Η.Π.Α. Με απλά λόγια, οδηγούνται κατά κανόνα σε ανισορροπίες, όπως εν προκειμένω οι ευρωπαϊκές (ανάλυση) – όπου η Γερμανία απομυζεί όλες τις άλλες χώρες, με κριτήριο τα τεράστια πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της(άρθρο), έχοντας υιοθετήσει έναν επαίσχυντο μερκαντιλισμό.

Οδηγούνται επίσης σε ένα συνεχώς μειούμενο βιοτικό επίπεδο των Πολιτών τους, σε μεγάλα χρέη, σε εθνικιστικές εξάρσεις, σε διακρατικές συγκρούσεις, καθώς επίσης σε μία σειρά άλλων «διαστρεβλώσεων» – οπότε είναι νομοτελειακά θνησιγενείς. Η κατάρρευση τους βέβαια μπορεί να καθυστερήσει, όπως συμβαίνει σήμερα με τη βοήθεια της ΕΚΤ, αλλά είναι αναπότρεπτη – εάν δεν ολοκληρωθούν πολιτικά.

Η Ελλάδα είναι λοιπόν μόνο η αρχή του τέλους, ενώ δεν υπήρχε κανένας λόγος να προηγηθεί, αφού ήταν και είναι σε θέση να τα καταφέρει μόνη της με την επίλυση των προβλημάτων της - όπως έχουμε άλλωστε προτείνει ήδη από το 2010 (ανάλυση), ενώ είχε έκτοτε πάρα πολλές ευκαιρίες να το πετύχει.

Εν τούτοις, ποτέ δεν συζητήθηκε σοβαρά από τις κυβερνήσεις της η εξυπηρέτηση του χρέους, καθώς επίσης οι απαραίτητες οικονομικές μεταρρυθμίσεις – αλλά μόνο η άρνηση του είτε σκόπιμα, είτε από ανικανότητα, είτε για οποιονδήποτε άλλο λόγο. Έτσι καταλήξαμε να είμαστε ένα από τα δύο μεγάλα παράσιτα της Ευρωζώνης (ανάλυση), τα οποία συγκρούονται συνεχώς μεταξύ τους - χάνοντας πολύ περισσότερα (1 τρις €), από όσα τελικά δανεισθήκαμε (240 δις €).

Ακόμη και σήμερα δε η καγκελάριος μάλλον «μπλοφάρει», χωρίς να υπάρχει κανένας Έλληνας πολιτικός που να είναι σε θέση να παίξει σωστά τα πολύ καλά χαρτιά της χώρας – σημειώνοντας πως ο μεγάλος κίνδυνος της Γερμανίας δεν είναι να χάσει τα 90 δις € από το δανειακό πρόγραμμα του δημοσίου, αλλά τα 530 δις € τουTarget II, του οποίου είναι ο μεγαλύτερος πιστωτής (80%, για τα υπόλοιπα 20% το Λουξεμβούργο), ενώ η Ελλάδα οφείλει περί τα 110 δις € μόνο (γράφημα, η Ισπανία στην «κορυφή).

.

.

Είτε υπογραφεί πάντως το τρίτο μνημόνιο, είτε όχι, προβλέπονται θερμές ημέρες για την Ευρώπη – αφού η ασήμαντη οικονομικά Ελλάδα έχει αναδείξει όλα τα αδύναμα σημεία της λανθασμένης κατασκευής του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Οι υπεύθυνοι πολιτικοί ηγέτες δε είναι απροετοίμαστοι και υπερβολικά πιεσμένοι – ενώ πολλές χώρες δεν φαίνεται πλέον να επιθυμούν την πολιτική ένωση, όταν κάποιες άλλες δεν θέλουν να υιοθετήσουν το ευρώ, φοβούμενες αντίστοιχες καταστάσεις με την ελληνική τραγωδία.

Πιθανότατα λοιπόν θα επαληθευθεί η προφητεία (άρθρο), οπότε θα καταρρεύσει το οικοδόμημα, με ευθύνη κυρίως της Γερμανίας - η οποία δεν θέλησε ποτέ την αλληλέγγυα ένωση της ηπείρου μας, αλλά τη δημιουργία ενός «τέταρτου Ράιχ» με οικονομικά όπλα, όπου όλες οι χώρες θα μεταβάλλονται σε κατακτημένους, υποτελείς φορολογουμένους της (με πρώτη την Ελλάδα).

 .

Σημείωση: Αρκετοί ισχυρίζονται πως η αιτία της χρεοκοπίας της Ελλάδας είναι το ότι παράγει ελάχιστα προϊόντα. Προφανώς δεν γνωρίζουν πως αυτό που έχει σημασία δεν είναι το τι κατασκευάζει κανείς, αλλά το εάν έχει τη δυνατότητα να αγοράσει όποια προϊόντα δεν παράγει – δηλαδή, ένα ισοσκελισμένο ή πλεονασματικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.

Για παράδειγμα, εάν κάποιος είναι ένας επιτυχημένος αρχιτέκτονας και κερδίζει χρήματα, δεν είναι υποχρεωμένος να φυτεύει ντομάτες για να επιβιώσει. Εάν όχι, τότε θα πρέπει να το κάνει, αφού δεν θα έχει τα χρήματα για να αγοράσει αυτά που παράγουν οι άλλοι.

Με δεδομένο τώρα το ότι, οι δύο βασικοί πυλώνες της οικονομίας μας είναι η Ναυτιλία και ο Τουρισμός, η Ελλάδα ήταν έως το 2010 σε θέση να καλύπτει όλες τις ανάγκες της – παρά το ότι οι δύο αυτοί κλάδοι δεν καταγράφονται σωστά στο ισοζύγιο της χώρας (ανάλυση), με αποτέλεσμα να ήταν πλασματικά ελλειμματικό, ενώ ο πρώτος φορολογείται ελάχιστα. Το μειονέκτημα τους βέβαια είναι η «κυκλικότητα», καθώς επίσης τα κεφάλαια που απαιτούνται – όπως φάνηκε με το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης.

.

Ο κ. Βασίλης Βιλιάρδος είναι ένας σύγχρονος οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου – όπου και δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά για αρκετά χρόνια, με ιδιόκτητες επιχειρήσεις σε όλες τις πόλεις της Γερμανίας. Έχει  εκδώσει τρία βιβλία αναφορικά με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, ενώ έχει δημοσιεύσει πάνω από 2.500 αναλύσεις σε ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα, με κέντρο βάρους την εθνική και διεθνή μακροοικονομία, καθώς επίσης το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Για το πλήρες βιογραφικό σημείωμα του συγγραφέα, πατήστε εδώ.

( e-mail: viliardos@analyst.gr )