Το «στοίχημα»: Ευρώπη, πόκερ, κανιβαλισμός και Grexit

Νέα Πολιτική

 του Νικολάου Ματθαίου Σαντή*

Σε μια από τις δηλώσεις του την Πέμπτη (30/04), ο επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ ανέφερε πως η ΕΕ είναι προετοιμασμένη δια παν ενδεχόμενο, ακόμα και αυτό της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Οι δηλώσεις αυτές έρχονται λίγες μέρες  μετά τη μνημειώδη, όσον αφορά την κυνικότητα της, δήλωση του ότι η Ελλάδα έπαιξε στοίχημα για την χαλάρωση των κανόνων της ΕΚΤ και έχασε. Αντίστοιχα καθησυχαστικός για το ενδεχόμενο ενός Grexit είχε εμφανιστεί ο Μάριο Ντράγκι μερικές μέρες πιο πριν (18/04). Ο μη αιρετός πρόεδρος της ΕΚΤ, ο οποίος έχει καταστεί πλέον ο απόλυτος ρυθμιστής της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ ελέγχοντας τη «στρόφιγγα» χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών, πέταξε το «γάντι» στην Αθήνα, σε μια καθόλα πολιτική απόφαση. Αφού σημείωσε ότι η απάντηση στην κρίση στην Ελλάδα βρίσκεται «στα χέρια της ελληνικής κυβέρνησης», απαίτησε «περισσότερη δουλειά», δηλαδή την πραγματοποίηση «μεταρρυθμίσεων».

Εκείνο που προκαλεί εντύπωση στις δηλώσεις και των δύο είναι η απουσία οποιασδήποτε μορφής αυτοκριτικής από μέρους των Ευρωπαίων για το αδιέξοδο στην Ελλάδα τόσο κατά τα πέντε χρόνια των Μνημονίων όσο και στους τελευταίους μήνες μετά τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Ενώ πανθομολογείται πλέον ότι η λιτότητα στην Ελλάδα ήταν καταστροφική, οι δανειστές της χώρας επιμένουν να υποστηρίζουν τις πολιτικές αυτές καθαρά λόγω ιδεολογικού (νεοφιλελεύθερου) «φανατισμού» και ιδίων εθνικών και πολιτικών σκοπιμοτήτων. Ας μην αυταπατόμαστε, οι μεταρρυθμίσεις για τις οποίες κόπτονται οι Ευρωπαίοι «εταίροι» μας, στην πραγματικότητα οδηγούν κατά κύριο λόγο στην εκποίηση του έμψυχου και υλικού δυναμικού της Ελλάδας και την ακόλουθη «βουλγαροποίηση της». Ως τέτοιες αποσκοπούν, αφ’ ενός στην υποτίμηση της αξίας της εργασίας στην Ελλάδα για τη δημιουργία ζωνών και πηγών φθηνής εργασίας για τις ανεπτυγμένες χώρες του Βορρά· αφ’ ετέρου στο ξεπούλημα της (δημόσιας και ιδιωτικής) περιουσίας της, με κύριο παράδειγμα την πώληση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων στη Fraport (για την οποία ενδιαφέρονται σφόδρα οι Γερμανοί) και τις πιέσεις για κατάσχεση της πρώτης κατοικίας.

Η εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ στις αρχές του 2015 προσθέτει στους στόχους των δανειστών την επιδίωξη εξαναγκασμού σε συμβιβασμό και ταπείνωσης του ιδεολογικού τους αντιπάλου, προκειμένου να ανακόψουν τη δυναμική της αριστεράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Όπως υποστηρίζει ο καθηγητής οικονομικών στο LSE, Πωλ Ντε Γκρόουι, δεν είναι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αλλά η αδιαλλαξία των δανειστών και οι παράλογες απαιτήσεις που επιβάλλουν εκείνες που είναι υπεύθυνες για το δράμα που εκτυλίσσεται. Για να πετύχουν τους στόχους τους και να «κερδίσουν το στοίχημα», όπως οι ίδιοι το αντιλαμβάνονται, οι δανειστές πιέζουν την Ελλάδα εσκεμμένα στη χρεοκοπία προσπαθώντας να εξαναγκάσουν την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ σε άτακτη υποχώρηση.  Στην πλάτη μιας ολόκληρης χώρας και υπονομεύοντας το μέλλον γενιών Ελλήνων, οι ηγεσίες της Ευρώπης παίζουν «στοίχημα».

Τι σχέση έχει όμως η σημερινή Ευρώπη, όπως αναδύθηκε από την κρίση του 2008 και μετά, με την Ευρώπη των αξιών και του Διαφωτισμού; Ο οικονομισμός, η λογιστική λογική και ο υποβόσκων σωβινισμός της Βόρειας Ευρώπης οδηγούν σε «κανιβαλισμό» των κοινωνιών στις οποίες επιβάλλεται η λιτότητα (δηλαδή σε όλη την Ευρώπη αλλά κυρίως στο Νότο) αλλά και κανιβαλισμό της ίδιας της «Ευρωπαϊκής ιδέας» και της Ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Πέραν λοιπόν της επιδεικτικής όσο και επίπλαστης σιγουριάς με την οποία τόσο ο Ιταλός πρόεδρος της ΕΚΤ όσο και ο Ολλανδός αξιωματούχος αναφέρονται στο  ενδεχόμενο ενός Grexit, σε ένα σενάριο δηλαδή με αβέβαιες και ίσως ανυπολόγιστες συνέπειες για την Ευρώπη. Πέραν του κυνισμού που αντιπροσωπεύει το «στοίχημα» με φόντο τις κατεστραμμένες ζωές και τα ερείπια μιας χώρας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες όπως οι Νταισελμπλουμ και Ντράγκι, αδυνατούν να αντιληφθούν ότι στην πραγματικότητα το «παίγνιο» στο οποίο επιδίδονται δεν είναι ένα απλό στοίχημα ενός γύρου ή μιας περιόδου. Όσο και αν η άγνοια (ή η αποκοτιά τους) τους επιτρέπει να απειλούν, προειδοποιούν και ενίοτε να πανηγυρίζουν, στην πραγματικότητα το «παίγνιο» αυτό είναι πόκερ μακράς διαρκείας με «στοίχημα», κατά βάθος, την ίδια την τύχη της Ευρώπης. Τη δεδομένη στιγμή μάλιστα, η τύχη της φαντάζει σκοτεινή.

Στην τελευταία του συνέντευξη ο Αλέξης Τσίπρας έκανε λόγο για παραπλάνηση από τον Γερούν Ντάισελμπλουμ σχετικά με δέσμευση του τελευταίου για αύξηση του ορίου των εντόκων γραμματίων που μπορεί να εκδώσει η κυβέρνηση. Αντίστοιχα παραπλανημένος εμφανίστηκε ο Γιάνης Βαρουφάκης διότι αρκέστηκε σε μια προφορική δέσμευση και όχι σε γραπτή. Μπορεί οι δανειστές να κέρδισαν το στοίχημα όπως δήλωσε ο επικεφαλής του Eurogroup, και να αναγκαστεί η ελληνική κυβέρνηση να κάνει επώδυνες παραχωρήσεις  πέραν από τις κόκκινες γραμμές της προκειμένου να μην χρεοκοπήσει η χώρα. Ακόμη όμως και αν η ελληνική κυβέρνηση ηττηθεί και υποχωρήσει, τιμητικά ή και ατιμωτικά, στο πόκερ που παίζεται για το μέλλον της η Ευρώπη έχει ήδη χάσει.

 Ακόμη κι αν οι δανειστές πετύχουν τους στόχους τους στην παρούσα συγκυρία ή ακόμη κι αν καταφέρουν να αναγκάσουν την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ σε παραίτηση, αυτοί που θα τους διαδεχθούν δεν πρόκειται να είναι βολικοί συνεργάτες στο έργο τους, όπως οι Σαμαράς – Βενιζέλος πιο πριν. Μετά τον Τσίπρα και το Βαρουφάκη, μετά τον Ολάντ στη Γαλλία κτλ. οι εναπομένουσες επιλογές των ευρωπαϊκών λαών είναι ο Λαπαβίτσας ή η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα, η Λε Πεν στη Γαλλία και ούτω καθ’ εξής.

Είναι σίγουρο ότι μετά από την παραπλάνηση της, θα περάσει αρκετός καιρός προκειμένου η κυβέρνηση της Ελλάδας (αλλά και των άλλων  χωρών του Νότου που έχουν πρόβλημα) να εμπιστευθεί πάλι τις δεσμεύσεις των  Ευρωπαίων «συμμάχων». Βλέποντας τις προθέσεις και πράξεις τους η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να πάρει τις κατάλληλες ενέργειες προκειμένου να μην χρειαστεί ξανά τη «βοήθεια» τους καθώς και να δημιουργήσει ένα εναλλακτικό πλάνο το οποίο θα περιλαμβάνει ακόμα και το ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ, εάν είναι προς το συμφέρον της χώρας, αν όχι τώρα, στο μέλλον όταν θα έχει δημιουργήσει πιο ευνοϊκές συνθήκες. «Φοβού τους Ευρωπαίους και δώρα φέροντες» λοιπόν. Όσο και αν δεν το αναγνωρίζουν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, η δημιουργία αισθημάτων συλλογικής εμπάθειας στον ελληνικό λαό (αλλά και σε άλλους λαούς) μέσω των επιλογών τους, δημιουργεί στην Ευρώπη συνθήκες Μεσοπολέμου. Και όλοι γνωρίζουμε τι ακολούθησε..

*Νικόλαος Ματθαίος Σαντής, οικονομολόγος, M.A. Development Economics, nikolaossantis@gmail.com