Ξένες επενδύσεις, μισθοί και φόροι

ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση

του Διονύση Ελευθεράτου

Μια ματιά σε Ελλάδα, Βουλγαρία και Τσεχία, με αφορμή την επιστολή ενός αναγνώστη

Από τον αναγνώστη Ορέστη Πα­σχαλινά λάβαμε ένα σχόλιο για το άρθρο Βουλγαρία «γιοκ», φά­ρος η Ιρλανδία (Πριν, 22/3/15). Το σχόλιο δίνει έναυσμα να επα­νέλθουμε στο θέμα των επενδύσεων και δη των ξένων. Ακόμη ειδικότερα, στο κλισέ σύμφωνα με το οποίο μια χώρα θα γίνει «Μέκκα» ξένων επεν­δύσεων, εάν εφαρμόσει τη βουλγαρική συντα­γή, της χαμηλότατης φορολογίας και των χαμη­λότατων μισθών.

Ο Ορ. Πασχαλινάς παραθέτει το εξής από­σπασμα από το άρθρο μας: «Τι κι αν οι ξένες επενδύσεις μειώ­νονταν διαρκώς στη Βουλγαρία; Η αρλουμπολογία απτόητη, επί των επάλξεων! “Ας διδαχθού­με από τους βόρειους γείτονες: έλληνες επιχειρηματίες κατα­λάμβαναν την πρώτη (σ.σ.: ενί­οτε δεύτερη ή τρίτη) θέση των επενδύσεων στη χώρα τους”. Η σκέψη ότι αυτό συνέβαινε επει­δή, απλούστατα, ήταν πενιχρό­τατος ή πλήρως αποκαρδιωτι­κός ο συνολικός όγκος των ξέ­νων επενδύσεων στη Βουλγα­ρία δεν περνούσε από τα μυα­λά των “παπαγάλων”. Κι αν περνούσε, εκεί θα σταματούσε. Δεν θα έφθανε μέχρι το στόμα ή το πληκτρολόγιο».

Γράφει ο αναγνώστης μας ως απάντηση:

«Βάσει στοιχείων της Παγκόσμιας Τράπε­ζας (σ.σ.: επισυνάπτει τον σχετικό πίνακα) από το 1999 μέχρι το 2013 (για 15 χρονιές δηλαδή) η Βουλγαρία των 7 εκατ. κατοίκων έναντι των 10 εκατ. της Ελλάδας είχε ως μέγεθος εισροής άμεσων ξένων επενδύσεων μεγαλύτερο στις 11 από τις 15 χρονιές. Το ίδιο επιβεβαιώνουν και στοιχεία από βουλγαρική πηγή». (Ο αναγνώστης παραθέτει κι εδώ σχετικό πίνακα με στοιχεία της περιόδου 2006-2013).

Κάπως έτσι ο Ορ. Πασχαλινάς απάντησε σε κάτι που ουδέποτε ισχυριστήκαμε, τα δε στοιχεία που παραθέτει επιβεβαιώνουν αυτό το οποίο θα έπρεπε να γνωρίζουν οι πάντες: Ότι κατά τα τε­λευταία χρόνια οι ξένες επενδύ­σεις στη Βουλγαρία συρρικνώ­νονται κατά τρόπο εντυπωσιακό.

Ας αρχίσουμε από το πρώ­το: Είμαστε οι τελευταίοι που θα υποστήριζαν ότι η Ελλάδα απο­τελεί… φωτεινό παράδειγμα προ­σέλκυσης ξένων επενδύσεων. Αντιθέτως, έχουμε επανειλημμέ­νως επισημάνει πως ουδόλως δι­καιώθηκαν οι «προβλέψεις» για τις ευεργετικές συνέπειες που θα είχε η μείωση της φορολόγησης του κεφαλαίου στην Ελλάδα στη συνολική επενδυτική δραστηριότητα, της εγ­χώριας συμπεριλαμβανομένης. Υπενθυμίζουμε: Επί κυβέρνησης Κ. Καραμανλή, τον Σεπτέμβριο του 2004, οι συντελεστές φορολόγησης μειώθη­καν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες (από το 35% στο 25%) κι επί Γ. Παπανδρέου το 2010, δηλα­δή στο αποκορύφωμα της κρίσης, ακολούθη­σε νέα μείωση, από 25% στο 20%, για τα αδια­νέμητα κέρδη. Όλα αυτά μπορεί να συνέβαλαν στη μείωση των κρατικών εσόδων και στο δημο­σιονομικό εκτροχιασμό, αλλά σε κάποιον επεν­δυτικό «οργασμό» δεν είδαμε να οδηγούν. Εί­δε άραγε κανείς;

Επιπροσθέτως, η περίοδος της καταβαρά­θρωσης των μισθών στην Ελλάδα ήταν ταυτό­χρονα και εποχή κατακόρυφης μείωσης στην εισροή ξένων επενδύσεων. Οι ίδιοι οι χρησιμό­τατοι πίνακες, τους οποίους παραθέτει ο ανα­γνώστης, πιστοποιούν το εξής: Η αξία των άμε­σων ξένων επενδύσεων στην τετραετία 2010- 2013 ήταν 2,3 (βάσει του ενός πίνακα) έως 2,5 φορές (βάσει του άλλου) μικρότερη της αντίστοι­χης στην τετραετία 2006-2009. Ανεξήγητο; Κά­θε άλλο. Όσες εταιρείες προσέβλεπαν σε επαρκή τραπεζική ρευστότητα και σε «ζωντανές» αγορές, δεν είχαν λόγους να «ρίξουν χρήμα» στη «στε­γνή» Ελλάδα. Είχαν δε λόγους να «ρίξουν μαύ­ρη πέτρα πίσω τους» γνωστές ελληνικές εταιρεί­ες, που αποφάσισαν να μεταφερθούν σε χώρες (π.χ. η Βιοχάλκο στο Βέλγιο), όπου οι φορολο­γικοί συντελεστές και οι μισθοί κινούνται σε επί­πεδα υψηλότερα των ελληνικών.

Ήταν Οκτώβριος του 2012, όταν ο Αντ. Σα­μαράς έλεγε στη Μέρκελ: «Η πτώση του εργατι­κού κόστους είναι τόσο μεγάλη, ώστε κανείς δεν τη φανταζόταν πριν από λίγα χρόνια. Οι αριθ­μοί δεν λένε ψέματα. Σε κάποιους τομείς έχου­με γίνει Βουλγαρία» (από ρεπορτάζ στον Τύπο).

Ναι, η -ομολογημένη και από τον Σαμαρά- μερική «βουλγαροποίηση» στην Ελλάδα συνέ­πεσε με τη (διαλαλημένη από τα στοιχεία) πτώ­ση της εισροής ξένων επενδύσεων (2010-2013). Πού να δει κανείς τι συνέβη στην ίδια τη Βουλ­γαρία, αυτό τον επενδυτικό… φάρο, με τον μέ­χρι πρότινος βασικό μισθό των μόλις 158,5 ευ­ρώ, την παραμυθένια για τους επιχειρηματίες φορολογία (10%), τα ζηλευτά δημοσιονομικά και τη γενική έλλειψη «εχθρικού κλίματος για τους επενδυτές»…

Από τα άφθονα σχετικά στοιχεία, παραθέτου­με ένα έγγραφο της Β2 Διεύθυνσης Οικονομι­κών Σχέσεων του ελληνικού υπουργείου Εξω­τερικών που δημοσιεύθηκε τέτοιες ημέρες (4 Μαΐου, συγκεκριμένα) του 2012. Το επιλέγου­με, έτσι, για να δούμε τι διαπίστωνε μια ελληνι­κή κρατική υπηρεσία σε εποχές, κατά τις οποί­ες κάποιοι νεοφιλελεύθεροι εκθείαζαν το βουλ­γαρικό «μοντέλο» σαν… μαγνήτη επενδύσεων:

«Συνεχίστηκε και το 2011 η φθίνουσα πο­ρεία των τελευταίων ετών, με πτώση των καθα­ρών άμεσων ξένων επενδύσεων, οι οποίες ανήλ­θαν σε ετήσια βάση στα 1,06 δισ. ευρώ, με μείω­ση της τάξεως του 40% έναντι του 2010 (1,638 δισ. ευρώ και 4,5% του ΑΕΠ το 2010, 3,2 δισ. ευρώ και 7,5% του ΑΕΠ το 2009, 6 δισ. ευρώ και 19,8% του ΑΕΠ το 2008 και 9 δισ. ευρώ το 2007), στις οποίες, ο τομέας της αγοράς γης (real estate) συνεχίζει να κατέχει σημαντικότα­το μερίδιο (20%) των επενδύσεων αυτών». Για την ιστορία: Προς το τέλος του 2012 καταγρά­φηκε δραματική πτώση και στο real estate, πε­ρίπου 60% κάτω σε σχέση με το προηγούμενο έτος (ενδεικτικό δημοσίευμα του Λ. Λιάμη στην Ημερησία, 5/11/2012).

Η ίδια, ακριβώς, εικόνα προκύ­πτει και από τα στοιχεία της βουλ­γαρικής πηγής, την οποία παρα­θέτει ο Ορ. Πασχαλινάς: Ανάμε­σα στο 2007 και το 2013 η καθί­ζηση των άμεσων ξένων επενδύ­σεων στη Βουλγαρία έφθασε στα επίπεδα του 88,3%! Τι άλλο μένει να συζητήσουμε ή να εξακριβώ­σουμε;

Παρατηρεί ο αναγνώστης μας ότι περισσότερες ξένες επενδύσεις από την Ελλάδα είχε στην περί­οδο 1995-2013 η Τσεχία, χώρα «με τον ίδιο πάνω-κάτω πληθυ­σμό, με flat tax 15% και επιχειρη­ματικό φόρο 19% και βασικό μισθό 335 ευρώ».

Ενδιαφέρουσα παρατήρηση, η οποία θα μπο­ρούσε να μας εισάγει σε μια ουσιαστική συζήτη­ση για το ειδικό βάρος κριτηρίων όπως η γεω­γραφική θέση, ο βαθμός κατάρτισης – εξειδίκευ­σης των εργαζόμενων, κ.λπ. Προφανώς οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης πλεονεκτούν, εκτός εάν κανείς νομίζει ότι όλες οι επιχειρήσεις αποσκο­πούν σε τύπο «επενδύσεων» αλά «COSCO στο λιμάνι». Διότι εάν δεν ήταν η γεωγραφική θέση σημαντικός παράγοντας, τότε στα περισσότερα από τα προαναφερόμενα χρόνια δεν θα παρου­σίαζαν σημαντικότατη υστέρηση οι ξένες επεν­δύσεις στη Βουλγαρία έναντι εκείνων στην Τσε­χία, που είχε ελαφρώς υψηλότερο φορολογι­κό συντελεστή και υπερδιπλάσιο βασικό μισθό.

Πέρα από απλουστεύσεις, η προσέλκυση ξέ­νων επενδύσεων είναι συνάρτηση πολλών κρι­τηρίων – από τις υποδομές μέχρι το μέγεθος και τη «ζωντάνια» της εσωτερικής αγοράς και από τη γεωγραφική θέση έως την τρα­πεζική ρευστότητα. Η μερίδα του διεθνούς κεφαλαίου που ανα­ζητά τα φθηνότερα μεροκάματα απανταχού της γης θα τα βρει πέ­ρα κι από τα Βαλκάνια – πιθανό­τατα σε χώρες που λόγω μεγάλου πληθυσμού διαθέτουν και πολυ­άριθμες (σε απόλυτα μεγέθη) εύπορες ελίτ. Όσο κι αν δεν αρέσει στους νεοφιλελεύθερους, χώ­ρες όπως η Ελλάδα, δηλαδή μικρές αγορές και σε μεγάλη απόσταση από την Κ. Ευρώπη, έχουν ιδιαίτερους λόγους να μεριμνούν για τις δημό­σιες επενδύσεις τους.

Εξυπακούεται πως η προμετωπίδα «ξένες επενδύσεις» ενοποιεί ανομοιογενείς καταστά­σεις, που επιδέχονται διαφορετικές απαντήσεις στο ερώτημα «τελικά τι, πώς και προς όφελος ποιών έμεινε στη χώρα;». Εν πάση περιπτώσει ελπίζουμε ειλικρινά ότι δεν βρέθηκε στατιστι­κή πρόθυμη να καταγράψει ως «επενδυτή στη Βουλγαρία» εκείνο τον πονηρό ιδιοκτήτη θεσ­σαλικής επιχείρησης, ο οποίος απακαλύφθηκε ότι είχε γράψει το προσωπικό του στο βουλγαρι­κό ΙΚΑ, για να καταβάλλει μικρότερες εισφορές!

πηγή – Πριν