Τρίτη 12 Μαΐου 2015

Γιατί καθυστερεί η τραπεζική ένωση;


Πολλοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η νομισματική ένωση παραμένει ατελής. Το κοινό νόμισμα δεν μπορεί να καταστεί πλήρως λειτουργικό χωρίς  την πλήρη οικονομική ενοποίηση των κρατών – μελών της ζώνης του Ευρώ και κυρίως χωρίς την τραπεζική ένωση της Ευρωζώνης. Η εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος εξακολουθεί να βρίσκεται στα χέρια του κάθε κράτους – μέλους της ευρωζώνης για τις τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην επικράτειά του. Η Γερμανία όμως παρά τον ηγετικό ρόλο που είχε υιοθετήσει για την καθιέρωση του κοινού νομίσματος, «σέρνει τα πόδια της», όσο αφορά την οικονομική ένωση της Ευρωζώνης και την τραπεζική ένωση.
Η επιφυλακτικότητα των Γερμανών είναι εύκολα κατανοητή στην περίπτωση της οικονομικής ένωσης των κρατών της Ευρωζώνης. Πολλά από τα μέλη της (της ευρωζώνης) και κυρίως η περιφέρεια αποτελούν τους οικονομικά αδύναμους κρίκους της ένωσης. Μια πλήρης οικονομική ένωση θα σήμαινε και ενοποίηση των δημοσιονομικών μεγεθών των κρατών – μελών που θα συμμετείχαν σε αυτή.

Ο Γερμανός φορολογούμενος – ψηφοφόρος σίγουρα δε θα έβλεπε με καλό μάτι την προοπτική να επωμιστεί τα ελλείμματα της περιφέρειας. Η Γερμανική οικονομία χρειάστηκε μεγάλο χρονικό διάστημα, γύρω στη μια δεκαετία, για να απορροφήσει τους κραδασμούς της ένωσης της Ανατολικής με τη Δυτική Γερμανία. Σε περίπτωση μιας πλήρης οικονομικής ενοποίησης της Ευρωζώνης η Γερμανία μαζί με τις υπόλοιπες πλεονασματικές χώρες του πυρήνα θα χρειαζόταν να καλύψει κάποια από τα ελλείμματα της περιφέρειας. Ένας Γερμανός πολιτικός, ο οποίος γνωρίζει ότι ακόμα και σήμερα πολλοί Δυτικογερμανοί δε βλέπουν με καλό μάτι τους Ανατολικογερμανικούς ομοεθνείς τους και εξακολουθούν να μην πιστεύουν ότι η επανένωση δεν άξιζε τον κόπο δε θα επιλέξει να παίξει το πολιτικό του μέλλον στην πλήρη οικονομική ένωση της Ευρωζώνης.
Η τραπεζική ένωση όμως είναι κάτι το τελείως διαφορετικό. Η ΕΚΤ, ως κεντρική τράπεζα θα μπορούσε ακόμα και σήμερα να παίξει τον ρόλο του ρυθμιστή του τραπεζικού συστήματος. Αρνείται όμως πεισματικά να το κάνει από μόνη της. Ο SSM (single supervisory mechanism) , ο νεότευκτος οργανισμός εποπτείας του τραπεζικού συστήματος που θεσπίστηκε στο Ecofin της 15.10.2013 θα αποτελείται από ένα ανεξάρτητο τμήμα της ΕΚΤ και αντιπροσωπείες από εθνικές εποπτικές αρχές των κρατών – μελών του και θα εποπτεύει μόνο 150 περίπου συστημικές Ευρωπαϊκές τράπεζες και αυτό από το 2015. Η ευρωζώνη όμως δεν έχει 150 τράπεζες, έχει γύρω στις 6.000 και οι σχέσεις αλληλεπίδρασης μεταξύ τους είναι πολύ ισχυρές. Πολλές από τις μεγάλες τράπεζες που θα ελέγχονται από τον SSM έχουν θυγατρικές, οι οποίες θα συνεχίσουν να μην ελέγχονται και στις οποίες θα μπορούν με ευκολία να κρύψουν τα πιο επισφαλή στοιχεία του ενεργητικού τους.
Επιπρόσθετα ο ρόλος του SSM δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως. Θα μπορεί να αναστέλλει την άδεια λειτουργίας μιας τράπεζας; Κανένας δεν ξέρει. Σίγουρα θα έχει λόγο στην εκκαθάριση μιας χρεοκοπημένης τράπεζας μαζί με το αδερφάκι του, τον SRM. Και τότε όμως τα κονδύλιά του θα είναι περιορισμένα. Το θέμα δεν είναι όμως η εκκαθάριση και το κούρεμα των καταθέσεων, το οποίο όπως αναλύσαμε την προηγούμενη εβδομάδα είναι αναπόφευκτο, το θέμα είναι να μη φτάσουμε ως εκεί και ο νέος μηχανισμός δε φαίνεται να έχει όπλα στη φαρέτρα του για να συνετίσει μια τράπεζα, όταν παρατηρεί επικίνδυνη επενδυτική συμπεριφορά από μέρους της.
Ακόμα και αυτή η ατελής εποπτεία του τραπεζικού συστήματος δε θα ενεργοποιηθεί πλήρως μέχρι το 2025, οπότε και ο «αδελφός οργανισμός» του SSM, ο SRM θα ενεργοποιηθεί πλήρως. Ποιος όμως είναι ο λόγος που η Γερμανία καθυστερεί χαρακτηριστικά την οποιασδήποτε μορφής τραπεζική ενοποίηση.
Η καλοπροαίρετη απάντηση είναι ότι η εποπτεία του τραπεζικού συστήματος είναι μια εξαιρετικά περίπλοκη υπόθεση (όντως είναι) και η Γερμανία κάνει αργά και μεθοδικά βήματα για να την πετύχει.
Η κακοπροαίρετη απάντηση είναι ότι οι μεγάλες και ισχυρές γερμανικές τράπεζες δεν επιθυμούν να υπαχθούν στον έλεγχο ενός πανευρωπαϊκού οργάνου. Η Deutsche Bank είναι αυτή τη στιγμή η πιο μοχλευμένη τράπεζα του κόσμου με μόχλευση που αγγίζει το 50:1. Μια τόσο υψηλή μόχλευση είναι επικίνδυνη για τη βιωσιμότητα της τράπεζας και κατ’ επέκταση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος μιας και ο ισολογισμός της DB είναι 2,5 φορές μεγαλύτερος από το ΑΕΠ της Γερμανίας. Οι γερμανικές εποπτικές αρχές το έχουν αποδεχθεί και δεν απαιτούν από τη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας τους τη μείωση αυτού του δείκτη προς όφελος της σταθερότητας του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Μια πανευρωπαϊκή εποπτική αρχή δεν είναι τόσο βέβαιο ότι θα είναι το ίδιο ανεκτική και μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στη μεγάλη γερμανική τράπεζα ή ακόμα και να την υποχρεώσει σε πολύ κοστοβόρες κινήσεις για τον περιορισμό της μόχλευσής της. Και κάτι τέτοιο η DB δε θα το δεχτεί για αυτό και ευνουχίζει το νέο αυτό θεσμό από γενέσεως του.

Η επιλογή της καλοπροαίρετης ή της κακοπροαίρετης απάντησης αφήνεται στον καθένα μας.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου