ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση
«Το ερώτημα δεν είναι αν μπορούμε να πληρώσουμε το χρέος, αλλά αν πρέπει να το πληρώσουμε», δηλώνει στα Επίκαιρα η Όζλεμ Οναράν, μέλος της νεοσύστατης Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους της ελληνικής Βουλής. Η Οζλέμ Οναράν είναι καθηγήτρια Εργατικού Δυναμικού και Οικονομικής Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. Πριν είχε διδάξει στο Πανεπιστήμιο του Γουεστμίνστερ, στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών του Βερολίνου, στο Οικονομικό και Επιχειρηματικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης, κ.α. Τα ερευνητικά της αντικείμενα περιλαμβάνουν την παγκοσμιοποίηση, τις κρίσεις, την διανομή του εισοδήματος, την απασχόληση, τις επενδύσεις, την ανάπτυξη, κ.α.
Πέντε χρόνια μετά πώς αποτιμάτε την θεραπεία – σοκ που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα;
Οι δανειακές συμβάσεις μεταξύ Ελλάδας, Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και ΔΝΤ από το 2010 υποβλήθηκαν υπό όρους που αποσταθεροποίησαν την ελληνική οικονομία κι έκαναν το δημόσιο χρέος μη βιώσιμο. Αυτοί οι όροι περιελάμβαναν σοβαρές περικοπές στις δημόσιες δαπάνες, μειώσεις στις συντάξεις, και τις αποκαλούμενες δομικές μεταρρυθμίσεις που στην πραγματικότητα σήμαιναν ιδιωτικοποιήσεις και απορύθμιση της αγοράς εργασίας, μείωση του ελάχιστου μισθού και κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Μετά βεβαιότητας, αυτές οι μεταρρυθμίσεις δεν έχουν τίποτε κοινό με την γνήσια δομική αλλαγή που επαγγέλλεται ο ΣΥΡΙΖΑ με όρους βελτίωσης των κοινωνικών και φυσικών υποδομών της οικονομίας και δομικής μεταβολής της παραγωγής.
Ο συνδυασμός αυτών των όρων, λιτότητα και χαμηλότεροι μισθοί, προκάλεσαν μια χρόνια χαμηλή ζήτηση, που εμβάθυνε την κρίση χρέους και οδήγησε σε μια ανθρωπιστική κρίση. Έτσι κατέστησαν το χρέος περαιτέρω μη βιώσιμο και αποσταθεροποίησαν το μακροοικονομικό περιβάλλον.
Γιατί χαρακτηρίζεις αποσταθεροποιητικές τις αποκαλούμενες δομικές μεταρρυθμίσεις;
Ας ξεκινήσουμε με ό,τι συνέβη στους μισθούς και την ανισότητα στην Ελλάδα ως αποτέλεσμα των όρων των δανειακών συμβάσεων: το μερίδιο των μισθών στο εθνικό εισόδημα (ΑΕΠ) της Ελλάδας από το 2010 ως το 2013 μειώθηκε κατά 5%. Αυτό σήμανε μια απότομη άνοδο στην ανισότητα, μια ραγδαία αναδιανομή από τους μισθούς στα κέρδη, από την εργασία στο κεφάλαιο. Όταν συρρικνώνεται το μερίδιο των μισθών, συρρικνώνονται όχι μόνο τα κόστη, αλλά επίσης και η ζήτηση.
Οι μισθοί δεν είναι μόνο θέμα κόστους αλλά και πηγή ζήτησης. Έχουμε κάνει εκτεταμένη έρευνα για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων στην μεγέθυνση της πτώσης του μεριδίου των μισθών για το Διεθνές Γραφείο Εργασίας του ΟΗΕ με τον συνεργάτη μου, που για καλή σύμπτωση προέρχεται από την Ελλάδα, τον Γιώργο Γαλάνη και πιο πρόσφατα με τον Τόμας Ομπστ από το Ίδρυμα Ευρωπαϊκών Προοδευτικών Σπουδών, μια δεξαμενή σκέψης που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Τα πρόσφατα αποτελέσματά μας για την Ελλάδα δείχνουν πως όταν το μερίδιο των μισθών μειώνεται συμβαίνουν τρία πράγματα: Μειώνεται σημαντικά η εγχώρια κατανάλωση. Οι ιδιωτικές επενδύσεις δεν ανταποκρίνονται τόσο έντονα στην άνοδο των κερδών επειδή οι επενδυτές κυρίως ενδιαφέρονται για τις προοπτικές των πωλήσεων που επηρεάζονται από την πτώση των μισθών και την κατανάλωση. Ούτε οι εξαγωγές αυξάνονται, επειδή οι εξαγωγικές εταιρείες όταν πέφτουν οι μισθοί δεν μειώνουν τις τιμές τους, αλλά αυξάνουν την κερδοφορία τους.
Συνολικά χαμηλότερο μερίδιο μισθών οδηγεί σε χαμηλότερη ζήτηση και χαμηλότερο ΑΕΠ. Κάτι που είναι πολύ σημαντικό από την σκοπιά των δημόσιων οικονομικών, καθώς χαμηλότερο εθνικό εισόδημα σημαίνει χαμηλότερα φορολογικά έσοδα κι επομένως υψηλότερο δημόσιο χρέος.
Πώς μπορεί να σταθεροποιηθεί το μακροοικονομικό περιβάλλον στην Ελλάδα;
Η αντιστροφή της ανισότητας και της λιτότητας ταυτόχρονα είναι μακρόχρονη διαδικασία. Πρώτα απαιτείται μια αντιστροφή στην άνοδο της ανισότητας. Μια άνοδο του μεριδίου των μισθών στα προ κρίσης επίπεδα θα αύξανε το ΑΕΠ κατά 4,5%, σύμφωνα με τα αποτελέσματά μας. Ξέρουμε πώς να το κάνουμε: με την αύξηση των ελάχιστων μισθών και της συμμετοχής στα συνδικάτα και την επαναφορά των θεσμών των συλλογικών διαπραγματεύσεων αυξάνεται η αγοραστική δυνατότητα των εργατών. Αυτά ακριβώς περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της ελληνικής κυβέρνησης. Αν κι όλες οι άλλες χώρες της ΕΕ ακολουθούσαν ανάλογες μεταρρυθμίσεις για να αντιστραφούν ταυτόχρονα οι ανισότητες στην Ελλάδα, τότε η μεγέθυνση στην Ελλάδα και στην ΕΕ ως σύνολο θα ήταν ακόμη ψηλότερη. Θα ήμασταν σε θέση να σταματήσουμε την στασιμότητα και τον αποπληθωρισμό στην Ευρώπη.
Κατά δεύτερο, μια αύξηση στις δημόσιες επενδύσεις και τις κοινωνικές δαπάνες θα πρόσφερε μια ισχυρή ώθηση στην μεγέθυνση, ενώ θα συνέβαλε στην επίλυση και των πραγματικών δομικών προβλημάτων. Η Μαρία Νικολαΐδη κι ο Γιάννης Δαφέρμος, συνεργάτες μου στο Λονδίνο, σε προηγούμενες δουλειές τους για το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, έχουν αποδείξει την ύπαρξη ενός σοβαρού πολλαπλασιαστικού αποτελέσματος των κρατικών κοινωνικών δαπανών. Σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαίες για την κοινωνική συνοχή στην Ευρώπη, δεδομένου ότι οι κοινωνικές δαπάνες στην Ελλάδα είναι χαμηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ. Η Ράνια Αντωνοπούλου, αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας αρμόδια για την καταπολέμηση της ανεργίας, μία επιπλέον ελληνίδα οικονομολόγος που έχει εμπνεύσει και τεκμηριώσει την δική μου έρευνα, έχει δείξει πώς μια αύξηση στις δημόσιες δαπάνες στην κοινωνική φροντίδα, και την προστασία των παιδιών και των ηλικιωμένων έχει πολύ σημαντικά αποτελέσματα στην απασχόληση και την μεγέθυνση. Έτσι επιτυγχάνονται πολλοί στόχοι: βελτιώνεται η κοινωνική υποδομή της οικονομίας, δημιουργείται απασχόληση, επιτυγχάνεται η ισότητα των φύλων και μια ζωή με αξιοπρέπεια για όλους. Σε μια πρόταση, το νόημα είναι: Φροντίστε για τις ανισότητες, την πλήρη απασχόληση για άνδρες και γυναίκες, την οικολογική ισορροπία και το χρέος, και ο προϋπολογισμός θα ρυθμιστεί.
Το δημόσιο χρέος πώς μπορεί να διαγραφεί;
Υπάρχουν δοκιμασμένες έννοιες στο διεθνές δίκαιο που μας επιτρέπουν να αμφισβητήσουμε τη νομιμότητα, τη νομιμοποίηση ή τον απεχθή χαρακτήρα μιας δανειακής σύμβασης όταν αποτρέπει ένα κράτος από την ικανοποίηση των υποχρεώσεών του στους πολίτες του, όπως είναι η κατάλληλη πρόσβαση σε βασικά δικαιώματα. Τέτοια είναι η υγεία, η εκπαίδευση και μια αξιοπρεπή ζωή, όπως και το δικαίωμα στον συνδικαλισμό. Όλα αυτά είναι βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.
Μη νομιμοποιημένο είναι εκείνο το χρέος που αναλήφθηκε από κυβερνήσεις χωρίς να λάβουν υπ’ όψη τους το δημόσιο συμφέρον ή υπονομεύοντας το δημόσιο συμφέρον. Παράνομο είναι εκείνο το χρέος που συνάφθηκε κατά παράβαση του δικαίου ή του συντάγματος. Απεχθή είναι τα δάνεια σε αυταρχικά καθεστώτα ή όσα δόθηκαν υπό συνθήκες που παραβιάζουν τα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά, πολιτειακά και πολιτικά δικαιώματα των ανθρώπων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ θα συμφωνούσαν με αυτές τις θέσεις;
Πίσω από τις δανειακές συμβάσεις με την ΕΕ, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ υπάρχει μια άλλη λογική: ένα νεοφιλελεύθερο οικονομικό σκεπτικό, βάσει του οποίου οι υπηρεσίες παρέχονται καλύτερα από τον ιδιωτικό τομέα, ο δημόσιος τομέας είναι εξ ορισμού αναποτελεσματικός και διεφθαρμένος και τα συνδικάτα είναι πηγή ακαμψίας κι όχι βασικό δικαίωμα. Σε αυτή τη λογική, τα συνδικάτα κατηγορούνται ότι προστατεύουν μόνο τα δικαιώματα μιας μικρής ομάδας προνομιούχων εργατών, σε βάρος των υπόλοιπων. Αυτή είναι η ιδεολογία πίσω από τις δανειακές συμβάσεις. Στην ατζέντα περιλαμβάνεται η διάλυση του κράτους πρόνοιας, η παράδοση βασικών δημόσιων αγαθών όπως η υγεία, η παιδεία και οι υποδομές στον ιδιωτικό τομέα ως νέα πεδία κερδοφορίας και η συντριβή της διαπραγματευτικής ικανότητας της εργασίας μέσω της κατάργησης των θεσμών των συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Το δημόσιο χρέος πώς επιδρά σε αυτή την κατάσταση;
Το δημόσιο χρέος κι οι όροι που το συνοδεύουν ισοδυναμούν με ταξικό πόλεμο, όχι με λύση. Το χρέος είναι φυλακή. Παγιδεύει πόρους και αποκλείει τις σωστές και ορθολογικές οικονομικές πολιτικές. Η κρίση ήταν η αφορμή και την αξιοποίησαν πολύ καλά. Τώρα είναι η σειρά μας να πούμε την αλήθεια και να δράσουμε.
Η ευρωζώνη κι οι γερμανικές οδηγίες επιτρέπουν εναλλακτικές;
Οι ανισότητες εντός των κρατών και μεταξύ αυτών αποτέλεσαν βασική αιτία της κρίσης, του χρέους και των ανισορροπιών στην Ευρώπη. Σε ορισμένες χώρες της ΕΕ η αυξανόμενη ανισότητα και συγκεκριμένα το πτωτικό μερίδιο των μισθών έχει οδηγήσει σε άνοδο του χρέους του δημοσίου ή των νοικοκυριών, ενώ η στηριγμένη στα δανεικά κατανάλωση ήταν η κινητήρια δύναμη της μεγέθυνσης.
Η Ελλάδα είναι μόνο ένα παράδειγμα. Υπάρχει επίσης η Αγγλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ουγγαρία και οι Βαλτικές χώρες.
Μη βιώσιμο ωστόσο είναι επίσης το στηριγμένο στις εξαγωγές μοντέλο της Γερμανίας, που ακολουθείται κι από άλλες χώρες με εμπορικό πλεόνασμα όπως η Αυστρία, η Φινλανδία κι η Ολλανδία. Κι αυτές επίσης οι χώρες υπέστησαν πτώση στο μερίδιο των μισθών και έλλειψη επαρκούς εσωτερικής ζήτησης. Το εξαγωγικό τους πλεονέκτημα προϋποθέτει μια άλλη χώρα που να έχει ελλείμματα και να συσσωρεύει χρέη. Επομένως και το γερμανικό μοντέλο προϋποθέτει επίσης χρέη, αλλά σε μια άλλη χώρα, την Ελλάδα ή την Ισπανία. Επομένως και το γερμανικό εξαγωγικό μοντέλο είναι εξ ίσου μη βιώσιμο λόγω το ότι αποτελεί μεγέθυνση στηριγμένη στο χρέος.
Εν κατακλείδι, η πρωτοβουλία του ελληνικού κοινοβουλίου, υπό την αιγίδα της προέδρου του έχει ιστορική σημασία όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για όλη την Ευρώπη. Αν δείξει τον δρόμο η Ελλάδα, θα ανοίξει ο δρόμος και για την Ισπανία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, αλλά και για τους εργαζόμενους στη Γερμανία να αμφισβητήσουν την μη βιωσιμότητα αυτού του μοντέλου μεγέθυνσης που στηρίζεται στις ανισότητες.
Με βάση όλα αυτά, το ερώτημα δεν είναι αν μπορούμε να πληρώσουμε το χρέος, αλλά αν πρέπει να το πληρώσουμε!
πηγή – επίκαιρα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου