Ιρλανδία, οι αιτίες της εξόδου από τα μνημόνια-analyst.gr

analyst

του Άρη Οικονόμου

Πληθαίνουν οι αναφορές στην Ιρλανδία, η οποία παρουσιάζεται ως η χώρα που απέδειξε ότι, τα προγράμματα λιτότητας της Τρόικας έχουν επιτυχία, εάν υιοθετηθούν σωστά – οπότε η αποτυχία της Ελλάδας οφείλεται δήθεν στην αδυναμία των κυβερνήσεων της να εφαρμόσει πιστά και απαρέγκλιτα τους κανόνες των μνημονίων.

Ελάχιστοι βέβαια αναφέρονται στο ύψος του φόρου εισοδήματος στη χώρα, με ισχύ για όλες τις επιχειρήσεις που διατηρούν εκεί την έδρα τους – το οποίο είναι μόλις 12,5% έναντι 26% στην Ελλάδα, 30% περίπου στη Γερμανία και 40% στη Νέα Υόρκη. Ουσιαστικά μόνο Η Κύπρος, καθώς επίσης η Βουλγαρία έχουν χαμηλότερο συντελεστή (10%) – κάτι που όμως δεν λειτουργεί ανταγωνιστικά στην Ιρλανδία, λόγω της γεωγραφικής θέσης των δύο χωρών (αντίθετα, δημιουργεί προβλήματα στην Ελλάδα, για τον ίδιο ακριβώς λόγο).

Σε κάθε περίπτωση, η φορολογία είναι το μεγαλύτερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Ιρλανδίας, καθώς επίσης η «συνταγή» της επιτυχίας της – επειδή με τον τρόπο αυτό κατάφερε να προσελκύσει τους μεγάλους πολυεθνικούς ομίλους, ιδιαίτερα τους αμερικανικούς (λόγω της γλώσσας, καθώς επίσης της πρόσβασης τους στην αγορά της ΕΕ), δημιουργώντας θέσεις εργασίας, αυξάνοντας τα δημόσια έσοδα της κοκ.

Συνεχίζοντας, μετά την υπαγωγή της Ιρλανδίας στην τρόικα, λόγω της χρεοκοπίας των τραπεζών της, τις οποίες όμως συμφώνησαν να διασώσουν οι φορολογούμενοι Πολίτες της, εκβιαζόμενοι από την ΕΚΤ(άρθρο), η κυβέρνηση της πιεζόταν να αυξήσει το φορολογικό συντελεστή. Εν τούτοις δεν το αποδέχθηκε, επιλέγοντας να μειώσει τους μισθούς στο δημόσιο, να περιορίσει τις κοινωνικές δαπάνες, καθώς επίσης τις δημόσιες επενδύσεις, αυξάνοντας το ΦΠΑ στο 23%, παράλληλα με τους άλλους φόρους κατανάλωσης.

Έτσι, το 2012 οι Ιρλανδοί επιβαρύνθηκαν με 3,5 δις € για να εξυγιάνουν τα δημόσια οικονομικά τους, προγραμματίζοντας ένα ανάλογο ποσόν για το 2013 και διατηρώντας το φορολογικό συντελεστή στο 12,5% – ενώ οι Έλληνες, τον πρώτο χρόνο του μνημονίου, επιβαρύνθηκαν με 21,2 δις € (με επτά φορές περισσότερα δηλαδή) και το δεύτερο με 17,3 δις € (ανάλυση ΒΒ), παρά το ότι το ΑΕΠ της χώρας μας δεν ήταν σημαντικά υψηλότερο (γράφημα).

.

.

Όπως διαπιστώνεται από το γράφημα (διακεκομμένη γραμμή, δεξιός άξονας), το ΑΕΠ της Ιρλανδίας το 2009 ήταν 260 δις $, ενώ Ελλάδας 341,6 δις $, - όταν η Ιρλανδία έχει το δεύτερο μεγαλύτερο συνολικό χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό δηλαδή, στον πλανήτη, μετά την Ολλανδία.

Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται τα συνολικά «καθαρά χρέη» ορισμένων χωρών, ως ποσοστά επί του ΑΕΠ τους, με πρώτες τις πλέον υπερχρεωμένες χώρες της υφηλίου – με την Ιρλανδία στη δεύτερη θέση (πηγή).

.

Κράτος	Δημόσιο	Επιχειρήσεις	Νοικοκυριά	Τράπεζες	Σύνολο
Ολλανδία	83	127	115	362	687
Ιρλανδία	115	189	85	291	680
Δανία	60	114	129	235	538
Ιαπωνία	234	101	65	117	517
Μ. Βρετανία	92	74	86	183	435
Ισπανία	132	108	73	89	402
Γαλλία	104	121	56	93	374
Ιταλία	139	77	43	76	335
Κίνα	55	125	38	65	283
Η.Π.Α.	89	67	77	36	269
Γερμανία	80	54	54	70	258
Τουρκία	35	47	22	29	133
Ρωσία	9	40	16	23	88

.

Η συμφωνία βέβαια της Ιρλανδίας, η οποία ζήτησε τη βοήθεια της Ευρώπης το 2010, λίγο μετά την Ελλάδα,έχοντας ένα τεράστιο πρόβλημα στον κλάδο των ακινήτων, με αποτέλεσμα να βυθιστεί σε μία άνευ προηγουμένου τραπεζική κρίση, ήταν διαφορετική:

Ένα πακέτο συνολικού ύψους 85 δις €, όπου τα 22,5 δις € προέρχονταν από το EFSM, τα επίσης 22,5 δις € από το EFSF, στο οποίο όμως συμμετείχαν με διμερή δάνεια η Δανία, η Σουηδία και η Βρετανία, τα 19 δις € από το ΔΝΤ, ενώ τα 17,5 δις € όφειλαν να προστεθούν από την ίδια – από το συνταξιοδοτικό της ταμείο. 

Το πρόγραμμα της Τρόικας πάντως τελείωσε το 2013, με τη χώρα να χρηματοδοτείται πλέον από τις αγορές με αρκετά χαμηλά επιτόκια, όπως φαίνεται από το γράφημα που ακολουθεί – με το δεκαετές της Ελλάδας στην αριστερή κάθετο (γαλάζια γραμμή, περί το 10% σήμερα, έχοντας ξεπεράσει το 2012 το 30%), καθώς επίσης με το αντίστοιχο της Ιρλανδίας στη δεξιά (διακεκομμένη γραμμή, κάτω από το 1% σήμερα, έχοντας υπερβεί το 10% το 2012).

.

.

Η διαφορά της Ιρλανδίας με την Ελλάδα ήταν εν πρώτοις η επιμονή της κυβέρνησης της, να μην αποδεχθεί με κανέναν τρόπο την αύξηση της φορολογίας – φοβούμενη εύλογα ότι, θα κατέστρεφε το επιχειρηματικό της μοντέλο. Με λίγα λόγια, οι πολυεθνικοί όμιλοι συνέχισαν να παίρνουν ότι ήθελαν από την κυβέρνηση, χωρίς φυσικά να ενοχληθούν από την Τρόικα – κυρίως επειδή το ΔΝΤ δεν ήθελε επίσης να τους ενοχλήσει, αφού πρόκειται ως επί το πλείστον για αμερικανικές εταιρείες.

Η επόμενη διαφορά ήταν η πλήρης υποταγή των Πολιτών της σε όλα όσα απαιτήθηκαν από τους ίδιους – με μεγαλύτερη παραχώρηση τη μη αντίδραση τους στην ανάληψη των χρεών των ιδιωτικών τραπεζών, λόγω της οποίας το δημόσιο χρέος της Ιρλανδίας τετραπλασιάσθηκε, ξεπερνώντας το 125% από 30% προηγουμένως (ανάλυση ΒΒ).

Με τους δύο αυτούς τρόπους εύλογα η Ιρλανδία εξελίχθηκε στο «αγαπημένο παιδί» των αγορών, των μεγάλων τραπεζών δηλαδή και των πολυεθνικών – επίσης της ΕΚΤ και της Ευρωζώνης, η οποία δεν αντιμετώπισε κανένα πρόβλημα για να επιβάλλει όλα όσα ήθελε.

Προφανώς χωρίς να υπάρξει καμία απαίτηση των Ιρλανδών για τη μη ανάληψη των χρεών των τραπεζών, για τη μη πληρωμή του δημοσίου χρέους της χώρας τους (διαγραφή), για τη χαμηλότερη επιβάρυνση τους κοκ.

.

Η χαμηλή φορολογία

Η χαμηλή φορολογία, ως ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μίας μικρής χώρας, μελετήθηκε με κάθε λεπτομέρεια από τους οικονομολόγους της Ιρλανδίας. Σύμφωνα με αυτούς, οι φόροι που εισπράττονται από τους διεθνείς ομίλους αποτελούν ένα μεγάλο μέρος των εσόδων του δημοσίου – αφού μεταφέρουν την έδρα τους και φορολογούν εκεί τα κέρδη τους, λόγω του χαμηλού συντελεστή.

Οι κυριότεροι όμιλοι είναι αμερικανικοί και ανήκουν στους τομείς της υψηλής τεχνολογίας, ο μεγαλύτερος τζίρος των οποίων προέρχεται από το εξωτερικό – όπως η Google, η Apple, η Symantec, η Synopsys κοκ. Με δεδομένο δε το ότι, χρησιμοποιούν το τέχνασμα της χρέωσης των υποκαταστημάτων τους ανά την υφήλιο με «δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας», καθώς επίσης με «διοικητικές υπηρεσίες», μεταφέρουν ένα πολύ μεγάλο μέρος των κερδών τους στην  Ιρλανδία – φορολογούμενοι χαμηλότερα, αλλά συμβάλλοντας σημαντικά στην αύξηση των εσόδων του δημοσίου της χώρας.

Φυσικά, ένα μεγάλο μέρος των κερδών των πολυεθνικών δεν φορολογείται με 12,5% αλλά με πολύ λιγότερα – με διάφορους τρόπους τους οποίους χρησιμοποιούν, μεταξύ άλλων, με τη βοήθεια των «διευκολύνσεων» που τους παρέχονται από το ιρλανδικό δημόσιο. Σύμφωνα με υπολογισμούς, ο μέσος όρος τοποθετείται στο 7,3% – το οποίο είναι προφανώς ελάχιστο, συγκρινόμενο για παράδειγμα με τη Γαλλία, όπου η μέση φορολογία των πολυεθνικών υπερβαίνει το 37%.

.

Επίλογος

Η Ιρλανδία κατάφερε αναμφίβολα να βγει από τα μνημόνια, επιβαρύνοντας κυρίως τις χαμηλότερες εισοδηματικές τάξεις και γενικότερα τους δικούς της Πολίτες – χωρίς να ενοχλήσει ούτε τις πολυεθνικές, ούτε το χρηματοπιστωτικό κτήνος, ούτε την Ευρωζώνη (Γερμανία).

Εν τούτοις, δεν μπόρεσε ακόμη να ξεφύγει από την κρίση, ενώ το συνολικό χρέος της αρχίζει ξανά να αυξάνεται – επίσης το τεράστιο εξωτερικό της χρέος, όπως φαίνεται από το γράφημα που ακολουθεί (δεξιά στήλη, διακεκομμένη γραμμή), το οποίο είναι τετραπλάσιο από αυτό της Ελλάδας (αριστερή στήλη, γαλάζια γραμμή), πλησιάζοντας το απίστευτο ποσόν των 1,8 τρις € (έναντι περίπου 400 δις € της χώρας μας).

.

.

Επομένως, είναι ακόμη πολύ ενωρίς για να πανηγυρίζει τη σωτηρία της – ή για να θεωρείται πρότυπο, σε σύγκριση με την Ελλάδα. Εύχομαι βέβαια να τα καταφέρει, γνωρίζοντας πόσο υπέφεραν οι απλοί Πολίτες της, ένας πολύ μεγάλος αριθμός των οποίων καταστράφηκε, χρεοκόπησε, μετανάστευσε κοκ. – θυσιαζόμενος κυριολεκτικά για να μην δημιουργηθούν προβλήματα στις πολυεθνικές, στις αγορές και στην Ευρώπη.

Άρης Οικονόμου, Senior Analyst (finance & markets)