Τα αχαρτογράφητα πεδία των αρνητικών επιτοκίων-analyst.gr

analyst

Ο ανελέητος πόλεμος των κερδοσκόπων έναντι των νομισμάτων Ελβετίας, Δανίας και Σουηδίας, καθώς και η ανάγκη για έλεγχο της κίνησης των κεφαλαίων

H απόφαση της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) να θέσει τέλος στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης καθώς και η προεξόφληση έναρξης του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), είχε οδηγήσει από τα τέλη του 2014 στην εμφάνιση του φαινομένου των αρνητικών επιτοκίων με εντυπωσιακό και πρωτόγνωρο τρόπο.

Ήταν σαφέστατα ένα πεδίο εντελώς αχαρτογράφητο μιας και η μοναδική κεντρική τράπεζα που είχε οδηγήσει τα επιτόκια της σε αρνητικό πλαίσιο ήταν αυτή της Σουηδίας την περίοδο 2009-2010, όμως το μέγεθος των καταθέσεων που είχε επηρεαστεί ήταν πολύ μικρό.

Η πρώτη ευρωπαϊκή τράπεζα που υιοθέτησε με αποφασιστικό τρόπο, αρνητικό επιτόκιο ήταν από τον Ιούλιο του 2014, της Δανίας .

Ειδικά μετά την απόφαση της Ελβετικής Κεντρικής Τράπεζας να καταργήσει το πλαφόν των 1,20 φράγκων σε σχέση με το ευρώ από 15 Ιανουαρίου 2015, η Δανία εντός μηνός προχώρησε σε τέσσερις μειώσεις του βασικού επιτοκίου που πλέον καταγράφεται στα επίπεδα του -0,75%.

Βασικός  στόχος της Κεντρικής Τράπεζας της Δανίας, ήταν  η διατήρηση της ισοτιμίας – σύνδεσης με το ευρώ στα επίπεδα των 7,44 κορονών .

Η Δανία θέλοντας  να περιφρουρήσει την ισοτιμία της κορόνας με το ευρώ και με δεδομένο ότι το νόμισμα της θεωρείται ασφαλές καταφύγιο, δεν είχε άλλες επιλογές παρά την μείωση του επιτοκίου αναφοράς της κορόνας σε επίπεδα που να θεωρούνται αποτρεπτικά για το διεθνές κεφάλαιο και επικουρικά να παρεμβαίνει στην αγορά συναλλάγματος πουλώντας κορόνες και αγοράζοντας κυρίως ευρώ. Η υπερασπιστική αυτή πρακτική έχει στοιχίσει από την αρχή του έτους 32 δις € (10% του ΑΕΠ της ).

 Επειδή το κόστος της αναχαίτισης των κερδοσκοπικών επιθέσεων γίνεται συνεχώς και πιο ακριβό και επειδή η ήττα της Ελβετικής κεντρικής τράπεζας  στην υπεράσπιση του δικού της νομίσματος έχει οδηγήσει σε προβλέψεις μιας ακόμη ήττας κεντρικής τράπεζας είναι πολύ πιθανό οι Δανοί μετατρέποντας την ανάγκη σε φιλότιμο, να αποφασίσουν την άμεση ένταξη της κορόνας στην ζώνη του ευρώ .

Επενδυτικό καταφύγιο αποτελεί και η Σουηδική κορόνα οπότε η κεντρική τράπεζα της χώρας βλέποντας τις αντιδράσεις της Ελβετίας  και της Δανίας προχώρησε στις 12 Φεβρουαρίου στην μείωση του βασικού της επιτοκίου στα επίπεδα του -10%, εξαγγέλλοντας παράλληλα πρόγραμμα αγοράς ομολόγων ύψους 30 δις κορονών , ενώ στις 18 Μαρτίου έφερε τα επιτόκια της στα επίπεδα του – 0.25%.

Στόχος και της Σουηδίας η αναχαίτιση της ανατίμησης ώστε να μην υπονομευτεί η ανάπτυξη και κυρίως να βγει η οικονομία από το τούνελ του αποπληθωρισμού που τουλάχιστον επί μια διετία ταλαιπωρεί την χώρα.

Φυσικά η μεγάλη βόμβα στις αγορές συναλλάγματος έπεσε στα μέσα Ιανουαρίου 2015 από την κεντρική τράπεζα της Ελβετίας η οποία εγκατέλειψε  την σύνδεση με το ευρώ στα επίπεδα των 1,20 φράγκων .

Να θυμίσουμε ότι από τον Σεπτέμβριο του 2011 η κεντρική ελβετική τράπεζα είχε θέσει ως οροφή ενίσχυσης του φράγκου έναντι του ευρώ  τα επίπεδα των 1,20 φράγκων, όριο που υπερασπίζονταν καθ’ όλη την διάρκεια των τριών ετών που είχαν προηγηθεί.

Παράλληλα οδήγησε το βασικό επιτόκιο του φράγκου στα επίπεδα του -0,75% από -0,25% που είχε καταγραφεί από τα μέσα Δεκεμβρίου 2014 για να περιορίσει την ελκυστικότητα του φράγκου.

 

 Tα βασικά επιτόκια Σουηδίας – Ελβετίας – Δανίας, τον Μάιο του 2015. σε ποσοστά %

Η ανατίμηση του φράγκου στα επίπεδα των 1,05 φράγκων έναντι του ευρώ είχε ως αποτέλεσμα την μείωση των εξαγωγών και φυσικά της ανάπτυξης κάτω από τα επίπεδα του 1%, ενώ πριν την ανατίμηση οι προβλέψεις ήθελαν την ανάπτυξη στα επίπεδα του 2% και στην μείωση των τιμών, σε αρνητικό πρόσημο και στην μεγαλύτερη πτώση τιμών από το 1950.

Κοινός τόπος των νομισμάτων Ελβετίας, Δανίας, Σουηδίας, η ένταξή τους στα ασφαλή καταφύγια και ως εκ τούτου σε αυτά που η ελκυστικότητα τους σε συνδυασμό με την θέσπιση σταθερών ισοτιμιών με το ευρώ την ώρα που το τελευταίο έχει ανοίξει τις προσδοκίες υποτίμησης του, δίνει την δυνατότητα στοχοποίησης τους από το κερδοσκοπικό κεφάλαιο.

Χαμηλή ανάπτυξη, αποπληθωρισμός και μεγάλο κόστος παρεμβάσεων για την στήριξη της ισοτιμίας τους με το ευρώ είναι τα χαρακτηριστικά που συνδέουν επίσης τις οικονομίες των τριών αυτών χωρών.

Το κόστος του πολέμου με τους κερδοσκόπους είναι μεγάλο ενώ η απληστία των τελευταίων είναι τέτοιου μεγέθους που δεν αρέσκονται σε μια νίκη τύπου ανατίμησης του ελβετικού φράγκου από το επίπεδο των 1,20 φράγκων έναντι του ευρώ στο επίπεδο των 1,05 φράγκων αλλά επιζητούν το απόλυτο κέρδος αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις των πρακτικών τους στην ανάπτυξη, στην απασχόληση και στην ευημερία των απλών πολιτών .

Η Ελβετική κεντρική τράπεζα παρά την οδυνηρή της ήττα συνεχίζει να παρεμβαίνει στην αγορά συναλλάγματος για να κρατήσει τα επίπεδα των 1,05 φράγκων σε σχέση με το ευρώ.

Η  ανεξέλεγκτη ανατίμηση θα ακριβύνει τις εξαγωγές, θα εντείνει την πτώση των τιμών εδραιώνοντας τον αποπληθωρισμό, θα αποσταθεροποιήσει τις οικονομίες οδηγώντας σε χρεοστάσια αφού η αποπληρωμή των χρεών θα γίνει πιο δυσχερής για να μην ισχυριστούμε αδύνατη σε ορισμένες ακραίες καταστάσεις.

Τα προαναφερόμενα όπλα των κεντρικών τραπεζών, η μείωση των επιτοκίων ακόμη ακόμα και σε αρνητικά επίπεδα και οι παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος, όπως έχει δείξει η νομισματική ιστορία δεν δίνουν λύσεις, παρά μόνο πρόσκαιρες, ενώ αντίθετα οδηγούν σε ήττες τις κεντρικές τράπεζες .

Το 1790 ο Mayer Amschel Rothschild είχε πει ότι «Δώστε μου την δυνατότητα να ελέγχω το χρήμα και δεν με ενδιαφέρει ποιος κυβερνά και ποιος νομοθετεί».

Παραφράζοντας τα παραπάνω μπορούμε, στις δυο επιλογές των κεντρικών τραπεζών, να προσθέσουμε και άλλη μια η οποία παρότι κατά διαστήματα έρχεται στο προσκήνιο ως επιλογή-καταλύτης, εν τούτοις παραμένει μη επιλέξιμη, ίσως διότι η αόρατος  χειρ των συναλλαγματικών αγορών δεν επιτρέπει την υλοποίηση της, αυτή του έλεγχου της κίνησης των κεφαλαίων.

• Δηλαδή δεν μας ενδιαφέρει ποιος κόβει και σε ποιες ποσότητες χρήμα αρκεί να υπάρχουν κανόνες έλεγχου των ροών κεφαλαίων.
• Όχι πρόσκαιροι και συγκυριακοί έλεγχοι άλλα θεσμοθετημένοι και αυστηροί.
• Η ασυδοσία της χρηματοπιστωτικής παγκοσμιοποίησης μπορεί να τιθασευτεί με τον καθορισμό μακροπροθέσμων περιορισμών στις ροές των διεθνών κεφαλαίων .

Ο αντίλογος είναι πως η στρατηγική δημιουργίας μεγάλων συναλλαγματικών αποθεμάτων ως ισχυρό οπλοστάσιο αναχαίτισης των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, δεν αποσόβησε δυστυχώς για τους εμπνευστές της, κρίσεις και μάλιστα ιδιαίτερα μεγάλες .

Συνήθως μετά από κρίσεις γίνεται λόγος για την ανάγκη ρυθμιστικού καθεστώτος, όμως οι δυνάμεις της αγοράς έχουν τον τρόπο τους να αλλάζουν την ατζέντα των παρεμβάσεων σε επίπεδα μη χρηστικά και ωφέλιμα για κράτη και φορολογουμένους.

Η καθιέρωση ελέγχων στις ροές κεφαλαίων δεν αποτελεί απλά θέμα οικονομίας  αλλά κυρίως δημοκρατίας.

Εάν θέλουμε το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο να υπηρετεί την ευημερία των πολιτών πρέπει να ελεγχθεί η δραστηριότητά του και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τον έλεγχο των ροών του.

.

Σαράντος Λέκκας  (Economics)
E-mail: salekkas@gmail.com