Ιστορικά διδάγματα από την πτώχευση της Ελλάδας του 1932 ΜΕΡΟΣ Β’

kontranews

του Γιώργου Βάμβουκα

Όταν ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, διαβεβαίωνε τον ελληνικό λαό ότι η εθνική οικονομία είναι θωρακισμένη και η Ελλάδα θα βγει τελικά αλώβητη από τον παγκόσμιο οικονομικό τυφώνα, ο ευφυέστατος οικονομολόγος Ανδρέας Ανδρεάδης (1876-1935), καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο αντικείμενο των Δημοσίων Οικονομικών, είχε τελείως διαφορετική άποψη.

Ο Ανδρεάδης θεωρούσε ότι οι διαρθρωτικές ασθένειες της ελληνικής οικονομίας και του πολιτικού συστήματος, όπως οι πελατειακές σχέσεις του πολιτικού συστήματος (ρουσφέτι), η ελεφαντίαση του κρατικού μηχανισμού με τη δημιουργία άχρηστων δημόσιων οργανισμών, οι τεράστιες κρατικές δαπάνες, τα μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το λαθρεμπόριο, η φαυλοκρατία, κ.λπ., καθιστούσαν την ελληνική οικονομία τρωτή και ανυπεράσπιστη στο επερχόμενο παλιρροιακό κύμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. 

Για τον Ανδρεάδη, οι αρρώστιες αυτές ήταν η κακιά κληρονομιά του παρελθόντος, καθώς υπήρξαν οι βασικοί αιτιώδεις παράγοντες που προκάλεσαν τις τρεις  πτωχεύσεις του νεοελληνικού κράτους κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Οι συγκεκριμένες ασθένειες αποτέλεσαν τα κύρια αίτια, που εκτόξευσαν τα κρατικά ελλείμματα και το δημόσιο χρέος σε εξωπραγματικά επίπεδα, εξαναγκάζοντας την Ελλάδα σε τέταρτη ταπεινωτική πτώχευση τον Απρίλιο του 1932. Εκτός του Ανδρέα Ανδρεάδη, αξιόλογοι οικονομολόγοι της εποχής εκείνης, όπως οι Κυριάκος Βαρβαρέσος (1884-1957), Δημήτριος Μάξιμος (1873-1955), Ξενοφών Ζολώτας (1904-2004), κ.ά., υποστήριζαν την άμεση εγκατάλειψη της Ελλάδος του νομισματικού συστήματος του κανόνα χρυσού και την υιοθέτηση του μηχανισμού των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών. Ορισμένοι εκ των οικονομολόγων αυτών σαν τον Δημήτριο Μάξιμο, ισχυρίζονταν ότι λόγω των υπέρμετρων δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του υπερβολικού εξωτερικού χρέους, η Ελλάδα θα έπρεπε να προχωρήσει σε στάση πληρωμών, δηλαδή να κηρύξει πτώχευση των δημοσίων οικονομικών της. Ο παραλληλισμός με το σήμερα είναι λίαν διδακτικός, όπου αρκετοί έλληνες οικονομολόγοι και πολιτικοί επιθυμούν την πτώχευση της Ελλάδας, την οριστική ρήξη με τους πιστωτές, τη στάση πληρωμών, την έξοδο από την Ευρωζώνη και την επιστροφή στη δραχμή.

Ο Βενιζέλος από το καλοκαίρι του 1931 έως τις αρχές Απριλίου, κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες να χαλιναγωγήσει την οικονομική κρίση και η Ελλάδα να αποφύγει τη χρεοκοπία. Τον Ιανουάριο του 1932 ζήτησε από τις προστάτιδες δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, κ.ά.), τη χορήγηση δανείου στη χώρα μας αξίας 50.000.000 δολαρίων, με πενταετή αναστολή καταβολής των τοκοχρεολυσίων για την εξυπηρέτησή του. Οι προστάτιδες δυνάμεις δεν έκαναν αποδεκτά τα αιτήματα του Βενιζέλου. Η κατεύθυνση της Ελλάδος προς τον γκρεμό της τέταρτης χρεοκοπίας ήταν αναπότρεπτη. Οι οξύτατες διενέξεις των πολιτικών κομμάτων και ιδίως των Φιλελευθέρων με το Λαϊκό, σε συνδυασμό με το ταξικό μίσος και τη διχόνοια, που είχε αφήσει στην ελληνική κοινωνία ο εθνικός διχασμός, επιτάχυναν την πτώχευση της Ελλάδος. Προσέξτε το αντλούμενο δίδαγμα της ιστορίας. Στη θέση του Βενιζέλου βρέθηκε ο Σαμαράς και παράλληλα βρίσκεται σήμερα ο Τσίπρας. Η προηγούμενη μνημονιακή κυβέρνηση Σαμαρά ικέτευε την τρόικα, η αποπληρωμή των χρεολυσίων να μεταφερθεί στο μέλλον. Παρομοίως, η σημερινή κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα, παρακαλάει τους πιστωτές να αποπληρώσουμε λήγοντα δάνεια σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου. Δυστυχώς, οι ξένοι πιστωτές δυσπιστούν και δεν μας κάνουν εύκολα τα χατίρια. 

Στις 20 Μαρτίου 1932, ο Βενιζέλος σε δραματικό διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό θα πει: «Η Ελλάς...οδηγείται εις καταστροφήν. Το κράτος θ’ αποκηρύξη τας υποχρεώσεις του. Τα φιλανθρωπικά μας ιδρύματα θα χάσουν τας περιουσίας των....Η παγκόσμιος κρίσις δεν ημπορούσε να μας αφήση αθίκτους μέχρι τέλους....Η παγκόσμιος κρίσις.....κατέστησεν όλως διόλου προβληματικήν την συνέχισιν της δι’ εξωτερικών δανείων χρηματοδοτήσεως των παραγωγικών έργων και επέτεινε κατ’ αναγκαίαν συνέπειαν και την νομισματικήν μας κρίσιν....Αλλά και αν μας λείψη η εξωτερική επικουρία δεν υπάρχει φόβος να καταστραφώμεν. Η χώρα τότε θ’ αναγκασθή να επιδιώξη, και κανείς φόβος δεν υπάρχει ότι δεν θα επετύχη, λύσεις αι οποίαι θα της επιτρέψουν να συμπληρώση το έργον της οικονομικής της ανασυγκροτήσεως, ώστε εντός πενταετίας να ευρεθή εις θέσιν να συνεχίση την ακεραίαν πληρωμήν και των εξωτερικών της υποχρεώσεων....τας λύσεις ταύτας πρέπει να επιδιώξη νέα κυβέρνησις ....εθνικού συνασπισμού....δεν θα διστάσω να συμμετάσχω της κυβερνήσεως αυτής ως απλούν αυτής μέλος». Ο Βενιζέλος προείδε το τσουνάμι της χρεοκοπίας. Προφητικά λόγια ενός Εθνάρχη, που προπορεύτηκε της εποχής του και αν οι σύγχρονοί του υιοθετούσαν τις επιλογές του, η Μικρασιατική Καταστροφή θα είχε αποφευχθεί και η Κωνσταντινούπολη θα αποτελούσε γεωγραφικό τμήμα της σημερινής Ελλάδας.