Τετάρτη 8 Απριλίου 2015

Γαλλικές εκλογές: Επτά σημεία για μια αποτίμηση

ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση


Του Νίκου Σκοπλάκη
Προσπαθώντας αποτιμήσω την εκλογική άνοδο της γαλλικής ακροδεξιάς, θα σταθώ προς το παρόν σε ορισμένα σημεία, που θεωρώ ότι μπορούν να αποτελέσουν αφετηρίες περαιτέρω διερεύνησης και προβληματισμού:
1) Η ανοδική πορεία του «Εθνικού Μετώπου» συντελείται πάνω στα ερείπια μιας πλήρως μεταλλαγμένης σοσιαλδημοκρατίας και μιας Αριστεράς χωρίς συνεκτικό πολιτικό σχέδιο. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα συντηρητικοποιήθηκε πλήρως, ανταγωνιζόμενο την παραδοσιακή δεξιά στην εξυπηρέτηση των αναγκών του σύγχρονου καπιταλισμού και εντάσσοντας περισσότερο από ποτέ τη διακυβέρνησή του σε αυτόν τον μονόδρομο.
2) Το επιλεγόμενο «δημοκρατικό μέτωπο» εδώ και 13 χρόνια αφενός ενστερνίζεται τον νεοφιλελευθερισμό ως φυσικό και απαραβίαστο θέσφατο, αυξάνοντας ιλιγγιωδώς τις επιζήμιες για τον κοινωνικό ιστό συνέπειες, τον φόβο της φτώχειας και της απόταξης, την απογοήτευση από τις ολοένα βαθύτερες ανισότητες. Αφετέρου, ο πολιτικός πλουραλισμός αποσυντίθεται σε υποπολιτικό θέαμα, μέσα στο οποίο η παραδοσιακή δεξιά και το Σοσιαλιστικό Κόμμα ανταγωνίζονται το «Εθνικό Μέτωπο» ενσωματώνοντας πλευρές της θεματικής του: υστερική διακίνηση του «tout sécuritaire», άκριτη ισλαμοφοβική ρητορική, περιοριστική και κυνική προσέγγιση των μεταναστών και των προσφύγων σε σχέση με το «έθνος της μετριοπάθειας».

3) Σε αυτό το επικοινωνιακό και πολιτικό τοπίο, το «Εθνικό Μέτωπο» εξασφαλίζει πρωτοφανή ελαστικότητα για να συνθέσει ξεχωριστά εκλογικά ακροατήρια στην κάλπη του. Όπως πολύ σωστά έχουν τονίσει οι πολιτικοί επιστήμονες Sylvain Crépon και Joël Gombin, το ακροδεξιό «Εθνικό Μέτωπο» διαθέτει περισσότερο εκλογικά ακροατήρια παρά εκλογικό ακροατήριο. Έτσι, στις αστικές περιοχές με τις μεγαλύτερες ανισότητες (όπως στον Νότο), το «Εθνικό Μέτωπο» κερδίζει ψήφους σε εύπορα στρώματα, με μια απεύθυνση υπέρ προνομίων για την αγορά και τους «νοικοκυραίους», με αιχμές κοινωνικού δαρβινισμού, δυτικής υπεροχής και καθαρότητας, όπως αυτά αρθρώνονται λ.χ. από την Μαριόν Μαρεσάλ. Σε αγροτικές περιοχές ή περιοχές με έντονη αποβιομηχάνιση και αυξανόμενη αποσύνθεση του παραδοσιακού κοινωνικο-επαγγελματικού πλέγματος (όπως στα ανατολικά και τα δυτικά διαμερίσματα), δίδεται έμφαση στις «καταστροφές από τον νεοφιλελευθερισμό» σε άμεσο συσχετισμό με την προβολή της αυταρχικότερης εθνικής αναδίπλωσης σαν εγγύηση ευημερίας και ασφάλειας, όπως εκφέρονται από τη θεία της προηγούμενης, την Μαρίν Λε Πεν.
4) Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, διευρύνεται η δεξαμενή λαϊκής ψήφου για το «Εθνικό Μέτωπο», πλάι σε μια διακριτή ομάδα συντηρητικής και αστικής ψήφου και μια ομάδα ιδεολογικής ψήφου, η οποία προσελκύεται από σταθερά χαρακτηριστικά του ακροδεξιού ταυτοτικού λαϊκισμού και τις μετεξελίξεις του για να ηγεμονεύσει στη σημερινή συγκυρία. Όπως έχουν αποδείξει σε μελέτες τους ο Joël Gombin και η Annie Colovald, ο αστήρικτος νεοφιλελεύθερος μύθος περί ευθείας διαρροής της κομμουνιστικής ψήφου στο «Εθνικό Μέτωπο» διακινήθηκε με επικοινωνιακό πάταγο επί δύο δεκαετίες ώστε να αποκρύψει τις βαρύτατες ευθύνες και τις συνέργειες του αστικού μπλοκ στην άνοδο και την εδραίωση της γαλλικής ακροδεξιάς, ανέδειξε την απαξίωση της λαϊκής ψήφου σε κρατούσα νοοτροπία καθαγιασμένης μεσότητας και κατέληξε να νομιμοποιήσει και με αυτόν τον τρόπο την ψευδώς αντισυστημική ακροδεξιά σε εκλογική εναλλακτική, μαζί με την αποχή.
5) Εδώ και τρεις δεκαετίες, όροι όπως «αριστερο-λεπενισμός» (gaucho-lepénisme) και «εργατο-λεπενισμός» (ouvriéro-lepénisme), εκφάνσεις της «θεωρίας των άκρων» από το οπλοστάσιο της γαλλικής νεοφιλελεύθερης ιντελιγκέντσιας, συναρθρώθηκαν έξω από πραγματικές αναλυτικές κατηγορίες, σε λιβελογραφήματα δυσφημιστικής υστεροβουλίας. Ο αποκλεισμός της κοινωνικής κριτικής και το πνίξιμο του κοινωνικού διεκδικητισμού μέσα στον χυλό αυτής της χυδαία αναγωγικής σύγχυσης, όχι μόνο δεν έφθειρε, αλλά ενίσχυσε την ακροδεξιά. Ο εργαλειακός εξορθολογισμός του άτοπου, η στρατηγική της αναλυτικής πλαστογραφίας, η ασφυξία της πραγματικής ιδεολογικής αντιπαράθεσης στον δημόσιο χώρο, η συνέργεια της δεξιάς και των σοσιαλιστών στα ιδεολογήματα της λεπενικής ατζέντας για την εμβάθυνση της (αυτο)επιτήρησης, την εγκληματικότητα και την ασφάλεια, τις μεταναστευτικές ροές και την «ενσωμάτωση», οριοθέτησαν πρακτικά και ιδεολογικά ένα ευρύ πεδίο για την ισοπεδωτική υποκουλτούρα και την ακροδεξιά. Οι φρεσκαρισμένες κοινοτοπίες από τη «θεωρία των άκρων» του Μεσοπολέμου διασταυρώθηκαν με την απάλειψη κάθε ταξικής και ανταγωνιστικής πολιτικής αιχμής από τον λόγο του Σοσιαλιστικού Κόμματος και την παροξυσμική εχθρότητα του UMP απέναντι στην ισότητα, τη συμμετοχική δημοκρατία, την αμφισβήτηση των εθνικών ταξικών ιεραρχιών. Επιπλέον, στο υπόβαθρο της διαρκούσας καπιταλιστικής κρίσης, ο νεοφιλελεύθερος αυταρχισμός ορίστηκε από τη νεοφιλελεύθερη ιντελιγκέντσια ως μοναδικό και απαράκαμπτο περιεχόμενο του ευρωπαϊσμού. Η διφυής τακτική του «Εθνικού Μετώπου» (βλ. το σημείο 3 εδώ) επωφελήθηκε από όλα αυτά τα στοιχεία για να οργανώσει διαφορετικά επίπεδα παρέμβασης και να τα συνθέσει εκλογικά σε συγκεκριμένη ψήφο.
6) Έτσι, το «Εθνικό Μέτωπο» γίνεται ακόμα πιο ετερογενές ως προς το εισόδημα και την κοινωνική προέλευση των μελών του από ότι στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Συγκριτικά στοιχεία από το υπουργείο εσωτερικών και το TNS Sofres, αποδεικνύουν ότι από το 1988 μέχρι το 2012 το «Εθνικό Μέτωπο» δεν έχει αυξητική τάση μόνο στους επιχειρηματίες και κάθε μορφής εργοδότες, αλλά κατά τα τελευταία χρόνια και σε διάφορες κατηγορίες εργαζόμενων. Ο διαταξικός συνεκτικός δεσμός στον οποίο δεν υπάρχουν η τάξη και η συλλογική διεκδίκηση, αλλά ο ιεραρχημένος αντιεξισωτισμός και η εξατομίκευση στην αγκάλη του έθνους, αποδεικνύει ότι το «Εθνικό Μέτωπο» εξυπηρετεί πλευρές της αστικής στρατηγικής και αρδεύεται όχι από τα απόνερα, αλλά από τις πηγές της νεοφιλελεύθερης ορθοφροσύνης. Άλλωστε, στη Γαλλία συγκροτήθηκαν στη διάρκεια των προηγούμενων δεκαετιών όμιλοι νεοαριστοκρατικού ελιτισμού, όπως το Club dHorloge, όπου δεξιοί και ακροδεξιοί διανοούμενοι, πολιτικοί και πανεπιστημιακοί συναντήθηκαν για να καταγγείλουν την «πλάνη της ισότητας» («mirage égalitaire») και να παρέμβουν υπέρ μιας «εθνικής-φιλελεύθερης σύνθεσης» («synthèse national-libéral»). Σε όλα τα επίπεδα, η νεοφιλελεύθερη ιντελιγκέντσια εισηγήθηκε το έθνος της δι-αταξικότητας, τον ευρωπαϊσμό του διαχειριστικού κυνισμού, τη μεσότητα του ψεύδους, της ιδεολογικής ασυναρτησίας, της σύγχυσης, της διαβρωμένης πολιτοφροσύνης, της φοβικής μισαλλοδοξίας. Ό, τι σπάρθηκε ως κατολίσθηση της δημοκρατίας, θερίζεται ως εκλογική άνοδος της ακροδεξιάς. Τα ψευδεπίγραφα «δημοκρατικά μέτωπα» με το UMP δεν προορίζονται να περιορίσουν αυτή την εξέλιξη, αλλά να την επιδεινώσουν πολλαπλώς. Η προσεκτική ανάγνωση των πολιτικών εξελίξεων από το 2002 και μετά θα μπορούσε να είναι εξόχως αποκαλυπτική ως προς αυτό.
7) Το Μέτωπο της Αριστεράς μπορεί να αναδιοργανωθεί ως δυνατότητα αριστερής πολιτικής διεξόδου από αυτόν τον ζοφερό συσχετισμό, εφόσον οριοθετηθεί εννοιολογικά, πρακτικά και χωρίς αμφίσημες αυταπάτες από την καταστροφική διαχείριση του Σοσιαλιστικού Κόμματος, εφόσον παρέμβει μεθοδικά, επίμονα και με μαζικά χαρακτηριστικά στις αντιθέσεις που μπορούν να συγκροτήσουν μια ευκρινή και ισχυρή ταξική-κοινωνική συμμαχία της Αριστεράς, εφόσον επιδιώξει συνολικά να θέσει στο επίκεντρο ταξικά και αξιακά προτάγματα της σύγχρονης ριζοσπαστικής αριστεράς. Ασφαλώς, τα παραπάνω δεν είναι αποκομμένα από ένα ευρύτερο πλαίσιο αριστερής πολιτικής στην Ευρώπη και γι’ αυτό δεν είναι υπόθεση μόνο του Μετώπου της Αριστεράς στη Γαλλία. Σε διαφορετική περίπτωση, όμως, η πολιτική και κοινωνική Αριστερά κινδυνεύει να περιθωριοποιηθεί στον αντιπολιτικό ερειπιώνα όπου ως δημοκρατική απάντηση απέναντι στην ακροδεξιά σκιαγραφείται ο επιθετικός νεοφιλελεύθερος αυταρχισμός του Σαρκοζύ. Καμιάς μορφής δημοκρατία δεν ορίζεται στον ζόφο των παραπληρωμάτων.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου