Τα δάνεια της ΕΤΕπ και η ρήτρα δραχμής

oikonomica

Βασικό ζήτημα στη δημόσια συζήτηση πριν από τις διπλές εκλογές που διεξήχθησαν στην Ελλάδα το Μάιο και τον Ιούνιο του 2012  ήταν η ανάπτυξη. Να μπορέσει δηλαδή το ελληνικό ΑΕΠ να αρχίσει πάλι να αυξάνεται. Ο λόγος είναι προφανής. Όσο αυξάνεται η πίτα της Ελληνικής οικονομίας τόσο μικρότερο ως ποσοστό αυτής καθίσταται το δημόσιο χρέος, άρα τόσο ευκολότερα μπορεί να μπει σε τροχιά αποπληρωμής. Ποιος είναι όμως ο τρόπος με τον οποίο θα οδηγηθούμε στην πολυθρύλητη ανάπτυξη; Πως θα χρηματοδοτηθούν οι επενδύσεις που θα την φέρουν;

Η απάντηση που δόθηκε προεκλογικά ήταν μέσω του ΕΣΠΑ, από το οποίο εξακολουθούν να παραμένουν αδιάθετα γύρω στα €12.000.000 και από χρηματοδότηση που θα παρέχει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ).

Θα μας απασχολήσει η χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή τράπεζα επενδύσεων που πήρε μεγάλη δημοσιότητα το καλοκαίρι του 2012. Κατ’ αρχή να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν πρόκειται για μεγάλο χρηματικό ποσό. 1,44 δισεκατομμύρια ευρώ έως το τέλος του 2015, λίγο πάνω από 400 εκατομμύρια το χρόνο. Από αυτά τα 600 εκατομμύρια  θα χορηγηθούν ως τον Ιανουάριο του ‘13, άλλα 400 ως το Δεκέμβριο και τα υπόλοιπα 440 ως το τέλος του ’15. Ένα πολύ μεγάλο τμήμα αυτών των κονδυλίων, ύψους 400 εκατομμυρίων αφορά δάνεια προς τη ΔΕΗ και τη ΔΕΣΦΑ, ενώ ένα σημαντικό, αδιευκρίνιστο, τμήμα προβλέπεται για τη χρηματοδότηση ολοκλήρωσης αυτοκινητοδρόμων που υλοποιούνται με συμβάσεις παραχώρησης. Τα κονδύλια που μένουν για μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι πάρα πολύ μικρά αν αναλογιστεί κανείς ότι την περίοδο μέχρι το 2008 ο δανεισμός στην Ελλάδα αυξανόταν με ρυθμούς 20 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως.

Το γεγονός που πήρε δημοσιότητα είναι η ύπαρξη «ρήτρας δραχμής» στις συμβάσεις με την ΕΤΕπ., γεγονός που διαψεύστηκε από κυβερνητικούς κύκλους. Τι είναι όμως η ρήτρα ξένου νομίσματος, όπως σωστότερα αναφέρεται; Μια τέτοια ρήτρα διασφαλίζει τον δανειοδότη που δανείζει σε ξένο νόμισμα για την περίπτωση που αυτό το νόμισμα υποτιμηθεί. Αν δηλαδή η Ελλάδα δανειζόταν σε δραχμές θα έπρεπε να αποπληρώνει σε Ευρώ, ή το ποσό που θα αποπλήρωνε σε δραχμές θα αναπροσαρμοζόταν ανάλογα με την ισοτιμία δραχμής Ευρώ. Αυστηρά τέτοια ρήτρα δεν υπάρχει στις συμβάσεις της ΕΤΕπ. Επιπρόσθετα το νόμισμα της Ελλάδας είναι το Ευρώ, οπότε δεν υπάρχει τέτοιο θέμα.

Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στα δημοσιεύματα του τύπου σχετικά με το θέμα. Η κάλυψη από τα ελληνικά μέσα ήταν ομοιόμορφη. Όλα τα μέσα δημοσίευσαν ακριβώς το ίδιο πράγμα. Ενδεικτικά παραθέτουμε τα δημοσιεύματα της Καθημερινής, του in.gr και του Φιλελεύθερου. Και τα τρία δημοσιεύματα είναι ίδια, σα να ανατύπωναν ένα δελτίο τύπου. Το ίδιο ισχύει και για τα δημοσιεύματα της πλειοψηφίας του ελληνικού έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου. Σε όλα αναφέρεται ότι δεν υπάρχει ρήτρα ξένου νομίσματος και στην επόμενη πρόταση αναφέρεται «όπως συμβαίνει με όλες τις συμβάσεις που υπογράφει η ΕΤΕπ με τα κράτη που δανειοδοτεί είναι η εφαρμογή του αγγλικού δικαίου, η αρχή του καθορισμένου νομίσματος και του προτιμητέου πιστωτή».

Τι σημαίνει όμως η αρχή καθορισμένου νομίσματος; Σημαίνει ότι η αποπληρωμή των δανείων θα γίνει σε Ευρώ. Όχι στο εθνικού νομίσματος της Ελλάδας. Ακόμα και αν η Ελλάδα φύγει από το Ευρώ, αυτό θα συνεχίσει να υπάρχει σαν νόμισμα και σε αυτό θα αποπληρώνονται τα δάνεια της ΕΤΕπ. Και επειδή η σύμβαση διέπεται από το Αγγλικό δίκαιο η Ελληνική Βουλή δεν μπορεί να ψηφίσει ένα νόμο που να μετατρέπει αυτά τα δάνεια σε δραχμές (όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα δάνεια της τρόικας). Ο μόνος τρόπος να υπαναχωρήσει από αυτή την υποχρέωση θα είναι είτε με τη συγκατάθεση του δανειστή είτε χρεοκοπώντας.

Στην ουσία λοιπόν υπάρχει ρήτρα δραχμής. Απλώς δεν έχει ονομαστεί έτσι. Όλα τα δημοσιεύματα την ξορκίζουν στους τίτλους, ενώ παραδέχονται την ύπαρξή της στο κείμενο. Από αυτή την άποψη ενστερνίζονται πλήρως την πρακτική του Βρετανού γραμματέα του Υπουργικού συμβουλίου στη χιουμοριστική σειρά Μάλιστα κύριε υπουργέ όταν προέτρεπε άλλους αξιωματούχους να γράφουν τις μισές αλήθειες ή τα ψέματα στον τίτλο, γιατί εκεί κάνουν λιγότερη ζημιά από ότι στο κείμενο.