Τι σκοπεύει να κάνει το Υπουργείο Παιδείας για τις Μετεγγραφές φοιτητών
Μεγάλη αναστάτωση και ανησυχία προκάλεσε σε χιλιάδες οικογένειες η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία αφενός ακυρώνει τις 212 μετεγγραφές στις Αρχιτεκτονικές Σχολές, αφετέρου ορίζει τους όρους που θα ισχύουν στο επόμενο νομοθετικό πλαίσιο των μετεγγραφών. Και εδώ αρχίζουν όλα. Και αυτό, γιατί -όπως σημειώσαμε και παραπάνω- πρόκειται για απόφαση που θέτει τον «μπούσουλα» για το πώς θα κινηθεί η κυβέρνηση από εδώ και πέρα και είναι εναρμονισμένη, βέβαια, με τις δηλωμένες προθέσεις του υπουργείου Παιδείας για δραστικό περιορισμό των μετεγγραφών.
Επί της ουσίας, η απόφαση του ΣτΕ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και λογική και δίκαιη. Ωστόσο, το θέμα των μετεγγραφών που ταλανίζει χρόνια τα Πανεπιστήμια, τους υποψήφιους και τα νοικοκυριά που έχουν παιδιά στις ανώτατες σχολές, δεν είναι ένα καθαρά εκπαιδευτικό θέμα. Είναι δεμένο με ένα νήμα με δύο παράγοντες. Αφενός με το γεγονός της δυσανάλογης συγκέντρωσης πληθυσμού στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και αφετέρου με το θέμα της φοιτητικής μέριμνας ή, για να είμαστε ακριβείς, της ανύπαρκτης φοιτητικής μέριμνας.
Με λίγα λόγια, το πρόβλημα των σχολών δεν το δημιουργούν οι μετεγγραφές. Οι μετεγγραφές είναι αναγκαίες, επειδή υπάρχουν σοβαρά προβλήματα και δεκάδες χιλιάδες οικογένειες δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο κόστος των σπουδών. Το πρόβλημα το έχουν οι σχολές λόγω της υποχρηματοδότησης και του παγώματος των προσλήψεων.
Δαπάνες-«ψίχουλα»
Το ποσοστό των κρατικών δαπανών για την ενίσχυση του φοιτητικού πληθυσμού δεν ξεπερνά το 0,4%, όταν ο μέσος όρος των αντίστοιχων δαπανών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης ανέρχεται στο 5,7%. Φυσικά, αυτή η δημόσια υποχρηματοδότηση έχει συνέπειες στη φοιτητική μέριμνα, σε όλα εκείνα τα στοιχεία της φοιτητικής ζωής (στέγαση, σίτιση, περίθαλψη, βιβλία, υποτροφίες κ.λπ.) τα οποία σχετίζονται με την ουσία της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης. Για παράδειγμα, η κάλυψη των στεγαστικών αναγκών των «εσωτερικών μεταναστών φοιτητών» δεν ξεπερνάει στη χώρα μας το 9%. Ετσι, το κόστος της φοιτητικής ιδιότητας μετακυλίεται όλο και περισσότερο στους «ώμους» των οικογενειακών προϋπολογισμών, κάνοντας ακριβό… το «δημόσιο και δωρεάν» πανεπιστήμιο.
Ετσι, στη χώρα μας το ακριβοπληρωμένο στον βωμό της παραπαιδείας «εισιτήριο» εισαγωγής στα ΑΕΙ και ΤΕΙ (φροντιστήρια και ιδιαίτερα μαθήματα) και η επιβάρυνση του οικογενειακού προϋπολογισμού σε καμιά περίπτωση δεν τελειώνουν με την είσοδο των υποψηφίων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Και αυτό μπορεί εύκολα να το αντιληφθεί κανείς, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια της μνημονιακής κόλασης, αν κάνει τον κόπο να συμμετέχει στις συζητήσεις που ανοίγονται στα νοικοκυριά που έχουν παιδιά τα οποία ετοιμάζονται για τις πανελλαδικές εξετάσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Εύκολα θα διαπίστωνε ότι όλες οι κουβέντες εστιάζουν στους τρόπους κάλυψης του κόστους της φοιτητικής ιδιότητας του γόνου τους.
Κόστος ζωής
Με λίγα λόγια, οι αγωνίες και οι ανησυχίες στα νοικοκυριά σταδιοδρομούν, βεβαίως, στην «πίστα» της οικονομικής αδυναμίας τους και στις απαράδεκτα χαμηλές κρατικές δαπάνες για τη φοιτητική μέριμνα, που κάνουν απαγορευτική την αντιμετώπιση του αυξημένου κόστους ζωής των παιδιών τους, ιδιαίτερα εκείνων που σπουδάζουν εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας.
Σε πρόσφατη έρευνα, οι φοιτητές που είχαν μόνιμη κατοικία στην έδρα του πανεπιστημίου και όσοι φοιτητές από την επαρχία διέμεναν στις φοιτητικές εστίες δήλωσαν ότι κόστιζαν στους οικογενειακούς τους προϋπολογισμούς από 3.500 έως 5.500 ευρώ ετησίως. Οι «μετανάστες» φοιτητές, οι οποίοι δεν είχαν βρει θέση στις φοιτητικές εστίες, κόστιζαν ετησίως κατά μέσο όρο περίπου 7.500 ευρώ.
Πιο αναλυτικά, για τους φοιτητές που σπουδάζουν εκτός τόπου μόνιμης κατοικίας και συντηρούν το λεγόμενο φοιτητικό νοικοκυριό, το κόστος ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 825 ευρώ τον μήνα, εκ των οποίων τα 505 αφορούν το κόστος διαβίωσης (συμπλήρωμα σίτισης, καθώς η φοιτητική λέσχη έχει «κενά», μετακινήσεις, επικοινωνία, βιβλία κ.λπ.) και τα 320 ευρώ το κόστος ενοικίασης και συντήρησης του σπιτιού. Ετσι, το συνολικό κόστος των σπουδών για τον «μετανάστη φοιτητή» με μέση χρονική διάρκεια τέσσερα έως πέντε χρόνια, το κόστος του πτυχίου ανέρχεται σε 30.000–40.000 ευρώ κατά μέσο όρο.
Αν επιχειρήσουμε τώρα να δούμε τι σημαίνει σήμερα για το εισόδημα διαφόρων κοινωνικών κατηγοριών η αντιμετώπιση του κόστους ενός φοιτητή που σπουδάζει εκτός τόπου καταγωγής, θα διαπιστώσουμε ότι σε πολλές περιπτώσεις συνεπάγεται μείωση των οικογενειακών εισοδημάτων, που «ρίχνει» το νοικοκυριό κάτω από το όριο φτώχειας, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αδύνατη η συντήρηση του φοιτητή.
Στο διά ταύτα
Στη διάρκεια της μακράς προεκλογικής περιόδου, το 2014, οι δύο υπουργοί Παιδείας (Κ. Αρβανιτόπουλος–Α. Λοβέρδος), στο πλαίσιο της εξαγοράς της συναίνεσης της κοινής γνώμης «μοίρασαν» απλόχερα μετεγγραφές, χωρίς να ενδιαφέρονται ούτε για την τύχη των περιφερειακών ΑΕΙ, ούτε βεβαίως για τις συνθήκες σπουδών των φοιτητών που ασφυκτιούσαν στα ετοιμόρροπα και υποχρηματοδοτούμενα κεντρικά ΑΕΙ.
Η νέα ηγεσία του υπουργείου Παιδείας επισημαίνει ότι «η προηγούμενη κυβέρνηση εκτίναξε πέρα από κάθε όριο τις μετεγγραφές. Το αποτέλεσμα ήταν να αδειάσουν πολλά από τα περιφερειακά πανεπιστήμια και να γεμίσουν τα κεντρικά πανεπιστήμια με τρόπους που διαταράσσεται πλήρως η εκπαιδευτική διαδικασία». Τι κάνει, όμως, για να λύσει το πρόβλημα; Αφετέρου, αυξάνει τις θέσεις εισακτέων σε σχολές της περιφέρειας, προβάλλοντας μια δήθεν πολιτική ανακούφισης των περιφερειακών πανεπιστημίων που χειμάζονται και των τοπικών αγορών που λυγίζουν.
Ωστόσο, έχει αποδειχθεί ότι η κίνηση αυτή, καθώς δεν συνοδεύεται με αύξηση των δαπανών για σίτιση και στέγαση των φιλοξενούμενων φοιτητών, στην ουσία δεν αποτελεί παρά εικονικό προσκλητήριο σε ανεπιθύμητους καλεσμένους, τους οποίους καλεί να τα βγάλουν μόνοι τους πέρα. Με λίγα λόγια, τους συμβουλεύει: Αν δεν έχεις οικονομική δυνατότητα, επίλεξε -«σ' αρέσει, δεν σ' αρέσει»- σχολή της περιοχής σου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου