Κυριακή 11 Ιανουαρίου 2015

Κούβα: Το τέλος μιας εποχής

Νέα Κρήτη


Οι εκατέρωθεν δεσμεύσεις για αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων ΗΠΑ - Κούβας και η ανάγκη για αλλαγή σε μια χώρα που έμαθε να επιβιώνει σε καθεστώς αποκλεισμού. Ο δρόμος είναι μακρύς.
Της Μυρτώς Αρετάκη
Την 17η Δεκεμβρίου του 2014, έπειτα από 18 μήνες μυστικών επαφών στον Καναδά και το Βατικανό, ο Μπάρακ Ομπάμα και ο Ραούλ Κάστρο ανακοίνωσαν με ταυτόχρονα τηλεοπτικά διαγγέλματά τους σε Ουάσινγκτον και Αβάνα την πρόθεση τους να κινηθούν προς την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών.
Πρόκειται, πέραν πάσης αμφιβολίας, για μία ιστορικής σημασίας κίνηση που έρχεται να κλείσει μία από τις τελευταίες εκκρεμότητες του Ψυχρού Πολέμου. Σε μια χώρα, όπου τα 2/3 του πληθυσμού έχουν ζήσει αποκλειστικά υπό το καθεστώς του αμερικανικού εμπάργκο (bloqueo), η διπλωματική αυτή στροφή δημιουργεί εξίσου πολλές προσδοκίες όσο και ανησυχίες.
Στην επίσημη ενημέρωση του Λευκού Οίκου διαβάζουμε:
«Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να κάνουμε το ίδιο και να περιμένουμε διαφορετικά αποτελέσματα. Δεν είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ ή του κουβανικού λαού να οδηγούμε την Κούβα στην κατάρρευση. Οι σκληρές εμπειρίες του παρελθόντος μας έμαθαν πως είναι προτιμότερο να ενθαρρύνουμε και να υποστηρίζουμε τη μεταρρύθμιση από το να επιβάλλουμε πολιτικές που οδηγούν μια χώρα στη διάλυση.»

«No es Facil»
Ο Ραούλ Κάστρο έχει προειδοποιήσει τους Κουβανούς πως «η μάχη εναντίον τού αποκλεισμού θα είναι μακρά και δύσκολη». Άλλωστε, τα πρώτα μέτρα υπολείπονται κατά πολύ μιας ουσιαστικής διπλωματικής νίκης της Κούβας.
Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες,  η αμερικανική πλευρά κατέβηκε στις διαπραγματεύσεις έχοντας στην κορυφή της ατζέντας της τον Alan Gross, έναν υπεργολάβο της USAID , ο οποίος συνελήφθη στην Κούβα το 2009 για την συμμετοχή του σε ένα μυστικό πρόγραμμα για την αύξηση της πρόσβασης στο διαδίκτυο στο νησί. Η Κουβά διεκδικούσε ,από την πλευρά της, την απελευθέρωση των υπόλοιπων μελών της οργάνωσης «Κούβα Πέντε»(Cuban Five ). Η τελική λύση ήταν η απελευθέρωση του Alan Gross για ανθρωπιστικούς λόγους και η ανταλλαγή  τριών κουβανών ακτιβιστών με έναν αξιωματικό των αμερικανικών μυστικών Υπηρεσιών. (Σημειώνεται πως σήμερα η Κούβα απελευθέρωσε ακόμη 53 αμερικανούς πολιτικούς κρατούμενους στο πλαίσιο της προγραμματικής συμφωνίας).
Άγνωστο παραμένει το πώς οι διαπραγματεύσεις για τον Gross οδήγησαν σε εκατέρωθεν δεσμεύσεις για πλήρη αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων, έπειτα από περισσότερα από 50 χρόνια.
Στο διάγγελμά του, ο Μπαράκ Ομπάμα ανακοίνωσε πως η Ουάσινγκτον θα επιδιώξει το άνοιγμα πρεσβείας στην πρωτεύουσα της Κούβας μέσα στους επόμενους μήνες. Δήλωσε ότι θα γίνει πιο εύκολο για τους αμερικανούς πολίτες να ταξιδεύουν στην Κούβα και να χρησιμοποιούν τις πιστωτικές τους κάρτες στη χώρα, ενώ παράλληλα, αναμένεται να χαλαρώσουν οι περιορισμοί σε μετακινήσεις, εμπόριο και πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Ο αμερικανός πρόεδρος ξεκαθάρισε, ακόμη, ότι θα ζητήσει από το Κογκρέσο την άρση του εμπάργκο που έχει επιβληθεί εδώ και δεκαετίες στην Κούβα, αλλά και την αναθεώρηση έκθεσης που τοποθετεί την Κούβα ανάμεσα στις χώρες που υποστηρίζουν την τρομοκρατία. Φρόντισε να σημειώσει βέβαια πως το Κογκρέσο θα αργήσει να ξεκινήσει τις σχετικές διαβουλεύσεις, ενώ δεν έλειψαν και οι συντηρητικές φωνές που έχουν απορρίψει προκαταβολικά κάθε τέτοιο ενδεχόμενο. (Διαβάστε το έγγραφο του Λευκού Οίκου, όπου περιγράφονται συνοπτικά οι πρωτοβουλίες της αμερικανικής κυβέρνησης εδώ ).
Αξίζει να σημειωθεί, πως η ΕΕ - ο δεύτερος (μετά την Βενεζουέλα) σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Κούβας-  είχε ανακοινώσει νωρίτερα την πρόθεσή της να αποκαταστήσει τις διμερείς σχέσεις με την Αβάνα, βάζοντας στον πυρήνα των συνομιλιών τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Μια σκληρή μετάβαση
Στα τέλη του 2010, ο Ραούλ Κάστρο - δύο χρόνια στην προεδρία της Κούβας, μετά την ασθένεια του Φιντέλ - είχε θέσει το δίλημμα στους συμπατριώτες του: «Ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε και μαζί με εμάς βουλιάζουν και τα όνειρα μιας ολόκληρης γενιάς».
Είχε αναφερθεί τότε στην ανάγκη ριζικών μεταρρυθμίσεων, όπως η εισαγωγή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, «χωρίς όμως αυτό να οδηγήσει σε συσσώρευση κεφαλαίου», αλλά και η απόλυση εκατοντάδων χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων. Τα ταξίδια για τους κουβανούς στο εξωτερικό έγιναν πιο εύκολα από τις αρχές του 2013, ενώ από τα τέλη του ίδιου έτους μπήκε τέλος στο σύστημα των δύο πέσος, το οποίο ίσχυε από το 1994 (κουβανικό πέσο για τα βασικά αγαθά και τους μισθούς, μετατρέψιμο πέσο για τα εισαγόμενα και τον τουρισμό). Το 2014 οι κρατικές επιχειρήσεις απέκτησαν μεγαλύτερη αυτονομία στον τρόπο λειτουργία τους, καθώς και το δικαίωμα να δίνουν αυξήσεις στο προσωπικό ή ακόμη και μπόνους.
Το νέο άμεσο εμπόριο μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κούβας - ανεξάρτητο από την κουβανική κυβέρνηση - θα προσανατολιστεί, σύμφωνα με μετριοπαθείς εκτιμήσεις, προς την επέκταση του ιδιωτικού τομέα στον τομέα της γεωργίας και των αστικών μικρών επιχειρήσεων, χωρίς «ανεξέλεγκτη εμπλοκή». Αντίθετα, στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, φαίνεται ότι οι αμερικανικοί πάροχοι μπορεί να αποκτήσουν αυξημένη νομική κάλυψη για να εμπλακούν άμεσα με το κουβανικό κράτος. Οι ΗΠΑ, άλλωστε, επιδιώκουν εδώ και χρόνια την απελευθέρωση του διαδικτύου στην Κούβα, εκτιμώντας πως έτσι θα κατορθώσουν την «πολυπόθητη» διάβρωση του καθεστώτος Κάστρο.
Η ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο, όμως, είναι την ίδια ώρα και ένα λαϊκό αίτημα. Το ίδιο και η ελεύθερη έκφραση χωρίς την απειλή της καταστολής. Και αν φαντάζει οξύμωρο η Αμερική του Γκουαντάναμο να ασκεί κριτική για το σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η Κούβα δεν παύει να οφείλει την οριστική κατάργηση πρακτικών, όπως τα βασανιστήρια, οι εξωδικαστικές εκτελέσεις και οι αυθαίρετες κρατήσεις αντιφρονούντων.
Καθώς η διπλωματία προχωρά και η Κούβα συνεχίζει την επισφαλή μετάβασή της σε μια μικτή οικονομία με αυξανόμενες ανισότητες, οι παλαιές διαφορές απειλούν να πάρουν νέες μορφές. Η νέα Κούβα θα κληθεί να επιβιώσει σε πρωτόγνωρες συνθήκες έπειτα από μια μακρά περίοδο ιστορικής ηγεσίας, που φτάνει πια στο τέλος της.
Πηγή: thepressproject.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου