Ιανουάριος 1975

Νέα Πολιτική

Του Μελέτη Μελετόπουλου*

Πέρασαν σαράντα χρόνια από τον Γενάρη του 1975. Η χούντα είχε πέσει, η δημοκρατία είχε επιστρέψει, είχαν γίνει οι πρώτες εκλογές μετά το 1964, υπήρχε βουλή.

Η μοναρχία είχε καταλυθεί με δημοψήφισμα, το νέο Σύνταγμα της Ελλάδος επρόκειτο να ήταν η ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, η οποία ήταν η νεκρανάσταση της παλαιάς ΕΡΕ αλλά χωρίς τους περισσότερους από τους ικανούς προδιδακτορικούς συντελεστές της. Δίπλα στην παλαιά εκλογική μάζα της παλαιάς αντιβενιζελικής Δεξιάς, είχαν συσπειρωθεί και κρίσιμες ομάδες κεντρώων ψηφοφόρων, που ήθελαν ομαλές εξελίξεις.

Η αξιωματική αντιπολίτευση, η παλαιά Ένωσις Κέντρου, μαζί με τις «Νέες Δυνάμεις» (πρόσωπα που είχαν αναδειχθεί στον αντιδικτατορικό αγώνα), εκπροσωπούσε την παράδοση της άλλοτε κραταιάς βενιζελικής παράταξης. Ο αρχηγός της, ο Γεώργιος Μαύρος, ήταν όμως πολύ ευπρεπής και ήπιος για να αντιπαρατεθεί με τον τρίτο στην σειρά πολιτικό αρχηγό, τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Ο «Αντρέας» εξέφραζε (τότε) έναν ακραίο ριζοσπαστισμό, δεν ήθελε ν’ αλλάξει μόνον τα κρασιά αλλά και τα βαγένια. Μπροστά στο πολιτικό πρόγραμμα της «τρίτης του Σεπτέμβρη», οι σημερινές προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ μοιάζουν… υπερσυντηρητικές. Ο δημαγωγικός του λόγος βρήκε τα επόμενα χρόνια απήχηση, κυρίως λόγω της αποτυχίας της καραμανλικής δεξιάς να ανανεωθεί ιδεολογικά και πολιτικά.

Το ΚΚΕ είχε επιστρέψει στην νομιμότητα μετά από μισόν αιώνα επαναστατικών εγχειρημάτων, εμφυλιοπολεμικών περιπετειών και παρανομίας, και περιβαλλόταν για τους μεν οπαδούς του από ηρωϊκό φωτοστέφανο, για τους δε αντιπάλους του από προθέσεις παλινδρόμησης στην δεκαετία του Σαράντα. Άλλωστε ο ηγέτης του Χαρίλαος Φλωράκης ήταν βετεράνος του αντάρτικου.

Τέλος, το ΚΚΕ Εσωτερικού μάζεψε τους προσανατολισμένους στην Ευρώπη, στον ευρωκομμουνισμό  και στον δημοκρατικό σοσιαλισμό αστούς, με επίκεντρο την ρητορική δεινότητα του Λεωνίδα Κύρκου. Αλλά η απήχησή του ήταν περιορισμένη διότι παρέμενε κυρίως όμιλος νεομαρξιστών διανοουμένων.

Η νεολαία ήταν πολιτικοποιημένη και ριζοσπαστικοποιημένη, η ευρύτερη αριστερά ήταν κυρίαρχη στο πεζοδρόμιο, στην διανόηση και στα πανεπιστήμια, το παλαιό δεξιό κατεστημένο είχε λουφάξει, η παλαιά αστική τάξη σιωπούσε. 

Οπωσδήποτε η μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία δεν συμμεριζόταν την ιδέα του «σοσιαλιστικού μετασχηματισμού», είτε στην προοπτική του ΚΚΕ, είτε στην παραλλαγή του ΚΚΕ Εσωτερικού, είτε στην παπανδρεϊκή εκδοχή του. Η κατά βάση συντηρητική ελληνική κοινωνία προσδοκούσε όχι μία θεαματική μεταβολή προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση, αλλά την επούλωση των τραυμάτων και την ανασυγκρότηση της κοινωνίας και της οικονομίας. Και υπήρχαν όλες οι προϋποθέσεις για μία θετική εξέλιξη, όπως αυτή που έλαβε χώρα στην Ισπανία μετά τον θάνατο πτώση του Φράνκο και στην Πορτογαλία μετά την ανατροπή του Σαλαζάρ το 1975.

Αντιθέτως, και απροσδόκητα, μέσα σε τριανταπέντε χρόνια, δηλαδή μέχρι το 2009, η Ελλάδα χρεωκόπησε οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, πνευματικά, ηθικά, γεωπολιτικά. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν το 1975, η βιομηχανία και η βιοτεχνία καταστράφηκαν σχεδόν ολοσχερώς, η γεωργία εγκαταλείφθηκε, το εκπαιδευτικό σύστημα διαλύθηκε, το Αιγαίο φινλανδοποιήθηκε, η Θράκη το ίδιο, ακραίες πολιτικές δυνάμεις μπήκαν στην Βουλή, το πολιτικό σύστημα εξελίχθηκε σε θίασο γραφικών και φαύλων, η διαφθορά επικράτησε παντού, η τερατώδης ανεργία τσάκισε το ηθικό των ανθρώπων, οι νέοι έπαψαν να παντρεύονται και να κάνουν παιδιά, η διανόηση είναι απούσα, πνευματικοί ηγέτες δεν υπάρχουν.

Τι πήγε στραβά; Η αναζήτηση της απάντησης θα συμβάλει στην έξοδο από την σημερινή κατάσταση. Και ασφαλώς η συζήτηση θα πρέπει να αρχίσει από τις τεράστιες ευθύνες του ιδρυτή της Μεταπολίτευσης, του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

*Διευθυντής της Νέας Πολιτικής (Δημοσιεύτηκε στο Kontra News).