Οι εκλογές του 1958 και η υπηρεσιακή κυβέρνηση Κωνσταντίνου Γεωργακόπουλου

Νέα Πολιτική

Του Τάσου Πανουτσόπουλου*

Στις 5 Μαρτίου του 1958 η υπηρεσιακή κυβέρνηση Γεωργακόπουλου διαδέχτηκε την απερχόμενη κυβέρνηση της ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ανακοινώνοντας παράλληλα ότι οι εκλογές θα διεξάγονταν στις 11 Μαΐου. Η κυβέρνηση Γεωργακόπουλου παρέμεινε στην εξουσία από τις 5 Μαρτίου έως τις 17 Μαΐου του 1958. Ο Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος γεννήθηκε στις Τρίπολη στις 26 Δεκεμβρίου του 1890. Σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πολέμησε, ως έφεδρος αξιωματικός, στους Βαλκανικούς Πολέμους. Το 1928 πολιτεύθηκε με το Λαϊκό κόμμα και το 1935 διορίστηκε υφυπουργός «παρά τω πρωθυπουργώ» στην κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Δεμερτζή. Στις 6 Αυγούστου του 1936 διορίστηκε υπουργός Παιδείας στο καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά, όπου κατάργησε τη μικτή φοίτηση των αρρένων και θηλέων στα Γυμνάσια. Τελικά διαφώνησε με τον δικτάτορα και παραιτήθηκε από την υπουργία τον Νοέμβριο του 1938. Από το 1948 μέχρι και τον θάνατό του, ο Γεωργακόπουλος διετέλεσε πρόεδρος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.

Η κυβέρνηση Γεωργακόπουλου, αν και υπηρεσιακή, εμφανίστηκε στη Βουλή και έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από την ΕΡΕ και βουλευτές που είχαν αποχωρήσει από αυτή, και το Κ.Φ. Στη συνέχεια υπέβαλε το εκλογικό νομοσχέδιο, που καθιέρωνε το σύστημα της «ενισχυμένης αναλογικής», το οποίο είχε υποβάλει προηγούμενως και η κυβέρνηση Καραμανλή. Το σύστημα επικρίθηκε από την ΕΔΑ, καθώς εισήγαγε αυστηρούς περιορισμούς για συμμετοχή στη Β’ κατανομή ενός κόμματος ή ενός συνασπισμού κομμάτων.

Το εκλογικό σύστημα είχε ως στόχο την αποτροπή της ανόδου της εκλογικής δύναμης της ΕΔΑ και της συνεργασίας ΕΔΑ με το Κόμμα Προοδευτικών του Μαρκεζίνη ή με τα μικρά κεντρώα κόμματα. Τελικά, οι εκλογικοί συνασπισμοί που συμμετείχαν στις εκλογές ήταν η Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις (ΕΡΕ) του Κωνσταντίνου Καραμανλή, η Ένωσις Λαϊκών Κομμάτων (ΕΛΚ), το Κόμμα Φιλελευθέρων (Κ.Φ) υπό τους Γεώργιο Παπανδρέου και Σοφοκλή Βενιζέλο, η Προοδευτική Αγροτική Δημοκρατική Ένωσις, στην οποία συμμετείχε και το Κόμμα των Προοδευτικών του Μαρκεζίνη και η Εθνική Προοδευτική Ένωσις Κέντρου του Σάββα Παπαπολίτη, και, τέλος, η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά, υπό τον Ιωάννη Πασαλίδη.

Παρά το εκλογικό σύστημα, οι εκλογές του 1958 ανέδειξαν νικήτρια την ΕΡΕ με 41,6%, ενώ η ΕΔΑ ήταν πλέον η δεύτερη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη με ποσοστό 24,42%. Η άνοδος της εκλογικής επιρροής της Αριστεράς προκάλεσε νέους φόβους στο αστικό πολιτικό σύστημα και οδήγησε στην εκ νέου ένταση των αντικομμουνιστικών μέτρων που βρίσκονταν εξάλλου σε ισχύ το προηγούμενο διάστημα.

Η άνοδος της Αριστεράς οδήγησε σε πόλωση μεταξύ των δυνάμεων της ΕΡΕ και της Αριστεράς. Αυτό θα γινόταν ξεκάθαρο τρία χρόνια αργότερα, στις εκλογές του 1961, όπου εκτοξεύθηκαν κατηγορίες κυρίως από την Ένωσιν Κέντρου για άσκηση εκτεταμένης βίας και νοθείας, οι οποίες και επηρέασαν το εκλογικό αποτέλεσμα.

*Μεταπτυχιακός φοιτητής σύγχρονης ελληνικής ιστορίας