Η δημοσιονομική κρίση οδηγεί σε εξαθλίωση το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης

kontranews

του Γιώργου Βάμβουκα

Η αποτελμάτωση της εθνικής μας οικονομίας κατά την περίοδο 2008-2014, έχει ως θλιβερή συνέπεια την αποσύνθεση του κοινωνικοασφαλιστικού μας συστήματος. Τα προβλήματα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, υγείας και πρόνοιας, χαρακτηρίζονται διαχρονικά, πολύπλοκα και δυσεπίλυτα. Το αγεφύρωτο χάσμα της ύφεσης της εθνικής μας οικονομίας μετά το 2008, επιφέρει τη μείωση των  χρηματοοικονομικών πόρων που εισρέουν στο κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα, με επακόλουθο τα χρέη και τα ελλείμματα των φορέων κοινωνικής ασφάλισης (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, κ.ά.), να σημειώνουν συνεχή διόγκωση.

Την περίοδο 2008-2014, η εκτίναξη του ποσοστού ανεργίας από 7,6% σε 27%, προκάλεσε την άνοδο του απόλυτου αριθμού των ανέργων από 377.900 σε 1.310.000 άτομα. Η δραματική αύξηση της ανεργίας έχει ως αρνητικό επακόλουθο, τη συρρίκνωση των εσόδων του ΙΚΑ, του ΟΑΕΕ, κ.λπ., από ασφαλιστικές εισφορές, με συνέπεια να μην μπορούν να καλύψουν τις κοινωνικές δαπάνες για συντάξεις, φάρμακα, κ.λπ.. Παράλληλα, σε συνθήκες παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, επιδεινώνονται τα κρούσματα εισφοροδιαφυγής και διεύρυνσης των ανείσπρακτων ασφαλιστικών εισφορών από την πλευρά των επιχειρήσεων. 

Οι παράγοντες που προκαλούν την χειροτέρευση της χρηματοοικονομικής κατάστασης των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, είναι οικονομικοί, κοινωνικοί και πολιτικοί. Ένας σημαντικός παράγοντας είναι η διαχρονική επιδείνωση της σχέσης ασφαλισμένων προς συνταξιούχους. Η στασιμότητα και άρα η γήρανση του ελληνικού πληθυσμού, έχει ως αποτέλεσμα την γρήγορη αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων. Την περίοδο 2008-2014, ο λόγος ασφαλισμένων προς συνταξιούχους από 2,5 εκτιμάται ότι ελαττώθηκε σε 1,3. Όταν ο αριθμός των ανέργων πολλαπλασιάζεται και οι ασφαλισμένοι ελαττώνονται, αναπόφευκτη είναι η μείωση των εσόδων των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης από εισφορές, επιφέροντας στη συνέχεια την διεύρυνση των διαχειριστικών ελλειμμάτων και την ανύψωση των χρεών τους. 

Ένας άλλος παράγοντας επιδείνωσης της χρηματοοικονομικής θέσης των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, είναι η μεγάλη εισφοροδιαφυγή που παρατηρείται σε αρκετούς οικονομικούς κλάδους, με επακόλουθη την απώλεια σημαντικών εσόδων από εισφορές. Η εισφοροδιαφυγή σχετίζεται σε σημαντικό βαθμό με τις άνομες παραοικονομικές δραστηριότητες. Άρα, η εξάλειψη της εισφοροδιαφυγής εξαρτάται άμεσα από τον περιορισμό των αθέμιτων παραοικονομικών δράσεων. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι όσες χώρες, μαστίζονται από μακροχρόνια οικονομική ύφεση, οι έκνομες παραοικονομικές δραστηριότητες ανθούν, αποτελώντας τροχοπέδη στη λειτουργία του κοινωνικοασφαλιστικού τους συστήματος.  

Η μεγάλη μείωση των ονομαστικών μισθών μετά το 2010, αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους παράγοντες, που επιτείνει τα χρηματοοικονομικά προβλήματα των φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Όταν την περίοδο 2010-2014, λόγω των βάναυσων μνημονιακών πολιτικών, οι εργαζόμενοι έχουν απολέσει  τουλάχιστον το 45% των μέσων ετήσιων πραγματικών αποδοχών τους, αναπότρεπτο είναι τα έσοδα των κοινωνικοασφαλιστικών φορέων να εμφανίζουν θεαματική πτώση. Από την άλλη μεριά, η θεαματική μείωση των εσόδων από πωλήσεις των επιχειρήσεων και η εμφάνιση ζημιογόνων αποτελεσμάτων στους ισολογισμούς τους, συντελούν στην αδυναμία τους να ανταποκριθούν στην καταβολή των υψηλών ασφαλιστικών εισφορών. 

Την περίοδο 2008-2014, οι ανείσπρακτες εισφορές από το ΙΚΑ, τον ΟΑΕΕ και τους υπόλοιπους φορείς κοινωνικής ασφάλισης, από 1,5 εκτινάχτηκαν σε 16 δις ευρώ. Οι ανωτέρω οικονομικοί, κοινωνικοί και δημογραφικοί παράγοντες, συντελούν στην χειροτέρευση των χρηματοοικονομικών αποτελεσμάτων του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος. Κάτω υπό αυτές τις δυσμενέστατες χρηματοοικονομικές συνθήκες, η διόγκωση των ελλειμμάτων τους καθίσταται αναπόφευκτη. Από την άλλη μεριά, οι επιχορηγήσεις του κρατικού προϋπολογισμού προς το ΙΚΑ, τον ΟΑΕΕ, τον ΟΓΑ, κ.λπ., από 18 δις € το 2008 προβλέπονται σε 12,5 δις € το 2015. Η πτωτική πορεία της επιχορήγησης των ασφαλιστικών ταμείων από τον κρατικό προϋπολογισμό, αποκαλύπτει την καταβαράθρωση του κράτους πρόνοια. 

Η δημοσιονομική κρίση επιδεινώνει τα προβλήματα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Η επίλυση των διαιωνιζόμενων χρηματοοικονομικών προβλημάτων του κοινωνικοασφαλιστικού μας συστήματος, εξαρτάται άμεσα από την εξάλειψη των αιτιωδών παραγόντων που τα προκαλούν. 

Αν η εθνική μας οικονομία δεν εισέλθει σε αναπτυξιακή πορεία για να μειωθεί η ανεργία, αν δεν βελτιωθεί η σχέση ασφαλισμένων προς συνταξιούχους, αν δεν παταχθεί η εισφοροδιαφυγή, κ.λπ., η χρηματοοικονομική κατάσταση των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης θα εξακολουθεί να χειροτερεύει και το κράτος πρόνοιας στη χώρα μας να βρίσκεται στα πρόθυρα της εξαθλίωσης.