του
Κώστα Μελά
Ας
θέσουμε υπό διερεύνηση την ακόλουθη ερώτηση :
Αν η
Ελλάδα ασκούσε οικονομική πολιτική , ως κυρίαρχη χώρα, πως θα χρησιμοποιούσε το
απόθεμα των 11,4 δις ευρώ που παραμένουν στο ΤΧΣ;
Δύο
πιθανές απαντήσεις θα μπορούσαν να δοθούν.
Η
πρώτη : να διατηρηθούν ανέπαφα και να επιστραφούν στο ESM προκειμένου να μειωθεί
το δημόσιο χρέος. Η επιστροφή του συγκεκριμένου ποσού μειώνει
το απόλυτο μέγεθος του χρέους κατά 3,56%. Η
χρησιμοποίηση του ποσού αυτού ως μέρος του αποθεματικού της «προληπτικής
πιστωτικής γραμμής» δεν σημαίνει πρακτικά ότι θα χρησιμοποιηθούν για τον σκοπό
αυτό. Αν η ελληνική οικονομία , παρά την ύπαρξη της «προληπτικής πιστωτικής
γραμμής» δεν καταφέρει να δανειστεί το απαιτούμενο ποσό για την χρηματοδότηση
των αναγκών της από τις χρηματοπιστωτικές αγορές θα πρόκειται για ολοκληρωτική
καταστροφή. Θέλω να πω ότι η ύπαρξη «προληπτικής πιστωτικής γραμμής»
έχει το ρόλο του προαπαιτούμενου για να «βγει» η
Ελλάδα στις αγορές και όχι να χρησιμοποιηθούν τα κεφάλαια
αυτά. Πρόκειται , όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, για μια βραχυχρόνια
στατική αντίληψη που συνάδει με την ιδεολογική οπτική των δανειστών , ότι πριν
από όλα απαιτείται εξυπηρέτηση του χρέους με κάθε τρόπο. Παράλληλα , συνάδει με
τη βασική κυρίαρχη ιδεολογική αντίληψη ότι δεν απαιτείται «υποβοήθηση» της
αναπτυξιακής διαδικασίας , πχ. με την στοχευμένη χρησιμοποίηση του
συγκεκριμένου (ή μέρους) ποσού.
Επίσης
, η συγκεκριμένη αντίληψη , υποστηρίζει ότι η διάσωση του τραπεζικού συστήματος
μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω συνεχών ανακεφαλαιοποιήσεων (με
δαπάνες των φορολογουμένων και αύξηση του δημοσίου χρέους) χωρίς παράλληλα να
έχει ληφθεί απόφαση για ταυτόχρονη ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους (με τον ίδιο
τρόπο) που ήταν ένας από τους βασικούς λόγους της συνεχώς μειούμενης κεφαλαιακής
επάρκειας των τραπεζών. Αυτό διότι θα έπρεπε πάση
θυσία να συμμετάσχουν στο κόστος και οι εμπλεκόμενοι δανειολήπτες. Λες και
απαγορευόταν να προβλεφθεί κάτι τέτοιο στο τότε θεσμικό πλαίσιο
. Η μοναδική εξήγηση που μπορεί να δοθεί είναι ότι οι δανειστές
επιδιώκουν με κάθε τρόπο τη «διευθέτηση» του προβλήματος «αλά αμερικανικό
τρόπο». Δηλαδή ελεύθερη λειτουργία του πλειστηριασμού των ακινήτων και κλείσιμο
των επιχειρήσεων για όσους δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.
Όμως και αυτή η αντίληψη προφανώς δεν μπορεί να λύσει το ζήτημα.
Η
δεύτερη : θεωρεί ότι μέρος των χρημάτων θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την
δραστική απομείωση των μη αποτελεσματικών δανείων με άμεσο – βραχυχρόνιο στόχο
τη σημαντική ελάφρυνση του βάρους των τραπεζών καθώς και μεγάλου μέρους του
κοινωνικού σώματος, και με απώτερο στόχο την υποβοήθηση της επανεκκίνησης της
οικονομίας, μέσω της αύξησης του διαθέσιμου εισοδήματος , της κατανάλωσης αλλά
και της διατήρησης της κοινωνικής συνοχής. Δηλαδή πρόκειται για πρόταση ανάληψης μεγάλου
μέρους του κόστους της διαγραφής των μη αποτελεσματικών
δανείων από το ελληνικό δημόσιο , συμμετοχή των τραπεζών στο
κόστος που θα είναι ίσο με τη διαφορά μεταξύ ονομαστικής αξίας του
χρέους μείον την αξία που θα αγοραστεί αυτό (η οποία περίπου θα
αντανακλά το σημερινό αγοραίο επίπεδο της) και ανάλογη συμμετοχή των
δανειοληπτών (εδώ χρειάζεται περισσότερο αναλυτική παρουσίαση που δεν μπορεί να
γίνει στο πλαίσιο αυτού του άρθρου). Τα αγορασμένα δάνεια στη
συνέχεια θα τιτλοποιηθούν και θα μπουν στη δευτερογενή
αγορά αναμένοντας σε βάθος χρόνου να κερδίσουν μέρος της
χαμένης τους αξίας.
Πρόκειται
για πρόταση που κινείται σε μια εντελώς διαφορετική λογική από την
πρώτη. Αυτό είναι εμφανές με την πρώτη ματιά. Πρόκειται για πρόταση
που συνάδει απολύτως με την ακολουθούμενη πρακτική χωρών (Ιρλανδία) που
επιδιώκουν και την οικονομία τους να βοηθήσουν και την κοινωνικό δίχτυ
προστασίας να διατηρήσουν.
Δεν
σημαίνει όμως ότι έχει εξασφαλιστεί , ex ante, η επιτυχία του εγχειρήματος. Βασική
προϋπόθεση αποτελεί η επανεκκίνηση της οικονομίας με τρόπο που να
επιτρέπει την αύξηση του ΑΕΠ και διάχυση της σε όσο το δυνατόν ευρύτερα
στρώματα της κοινωνίας. Με απλά λόγια απαιτείται σημαντική μείωση της ανεργίας
. Το ότι αυτή καθ’ αυτή η συγκεκριμένη αντίληψη εμπεριέχει τη
δυνατότητα αύξησης του διαθεσίμου εισοδήματος είναι προφανές αλλά δεν
εξασφαλίζει τη δυναμική του συνέχεια. Αν δεν ισχύσει η βασική προϋπόθεση
κινδυνεύει να εκφυλιστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα, επαναφέροντας το πρόβλημα
από την πίσω πόρτα.
Θα
πρέπει να ειπωθεί σε αυτό το σημείο , ότι η χρησιμοποίηση των πόρων του ΤΧΣ ,
με αυτό τον τρόπο , στερεί κατά κάποιο τρόπο , το «μαξιλάρι ασφαλείας» που
χρειάζεται σήμερα η ελληνική οικονομία σε σχέση με τη χρηματοδότηση των αναγκών
της. Τούτο το σημείο είναι πολύ σημαντικό στην παρούσα συγκυρία.
Παράλληλα υπάρχει
και ένα περίεργο «καθεστώς» που διέπει το ποσό των χρημάτων του ΤΧΣ. Ενώ τα
έχει δανεισθεί το ελληνικό δημόσιο , εγγράφονται στο δημόσιο χρέος , λόγο στον
τρόπο διάθεσής τους φαίνεται ότι έχουν οι δανειστές μέσω του ESM. Πρόκειται για μια ακόμη
δυσκολία που χρειάζεται να ξεπερασθεί σε συνεννόηση με τους δανειστές. Όμως
αυτή η δυσκολία δεν μας εμποδίζει να αξιολογήσουμε ποια από τις δύο απαντήσεις
,θεωρητικά, κινείται προς την αποτελεσματικότερη λύση του προβλήματος των μη
αποτελεσματικών δανείων και συνεπώς της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου