Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2014

Γιατί η πολιτική Μέρκελ συντηρεί την παντοκρατορία του δολαρίου

oikonomica

Από το φθινόπωρο του 2013 οι Ηνωμένες Πολιτείες μαζί με τους οικονομικούς δορυφόρους τους, κυρίως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ξεκίνησαν να εκφράζουν με έντονο τρόπο τη δυσφορία τους για την πολιτική λιτότητας που επέβαλε η Γερμανία στην ΕΕ. Πριν μερικούς μήνες, μάλιστα ο κ. Σόιμπλε είχε φτάσει να υπαινιχθεί ότι ακόμα και η από τις ΗΠΑ ακολουθούμενη δημοσιονομική πολιτική δεν ήταν βιώσιμη.
Οι ΗΠΑ έχουν κάθε λόγο να διαμαρτύρονται. Η τεχνολογική πρόοδος αυξάνει την παραγωγική δυναμικότητα της παγκόσμιας οικονομίας με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Εργατικό δυναμικό υπάρχει άφθονο και φθηνό. Αυτό που λείπει είναι οι καταναλωτές. Από τα 6 δισεκατομμύρια του παγκοσμίου πληθυσμού μετά βίας το ένα ανήκει σε αυτό που ονομάζουμε δυτικός κόσμος. Οι καταναλωτές της παγκόσμιας οικονομίας ήταν παραδοσιακά οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η δυτική Ευρώπη και κάποιες περιφερειακές μικρές πληθυσμιακά χώρες όπως ο Καναδάς και η Αυστραλία. Η Γερμανία με την πολιτική της καταστρέφει μια αγορά 350 εκατομμυρίων ανθρώπων.
Την ίδια στιγμή που η FED αγοράζει ομόλογα του αμερικάνικού δημοσίου σα να μην υπάρχει αύριο και η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας έφθασε στο σημείο να αγοράζει ακόμα και μετοχές ιδιωτικών εταιρειών για να στηρίξει το ιαπωνικό χρηματιστήριο, η ΕΚΤ συνεχίζει να απέχει από την πρωτογενή αγορά κρατικών ομολόγων, επικαλούμενη το καταστατικό της, από το οποίο δεν τολμά να παρεκκλίνει λες και είναι γραμμένο από το Θεό τον ίδιο, αδιαφορώντας αν με αυτό το  τρόπο βυθίζει στην ύφεση εκατομμύρια ανθρώπους.
Οι ΗΠΑ κατηγορούν τη Γερμανία για τα τεράστια εμπορικά πλεονάσματα που διατηρεί σταθερά για πάνω από μια πενταετία. Τα πλεονάσματα αυτά, ορθώς υποστηρίζουν ότι δημιουργούν τεράστιες ανισορροπίες στην παγκόσμια αγορά. Επιθυμούν όμως οι ΗΠΑ τη διόρθωση αυτών των ανισορροπιών;
Με την εισαγωγή του Ευρώ, στις αρχές του 2000 πολλοί είχαν πιστέψει ότι η παντοκρατορία του δολαρίου μπορεί να πλησιάζει προς το τέλος της. Ένα νέο νόμισμα είχε δημιουργηθεί, το οποίο αντιπροσώπευε μια ισχυρή οικονομία 350 εκατομμυρίων ανθρώπων η οποία θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να ξεπεράσει την αμερικάνικη. Πολλοί μάλιστα είχαν υποστηρίξει ότι ο δεύτερος πόλεμος του κόλπου διεξήχθει κυρίως επειδή το Ιράκ είχε ξεκινήσει να πουλάει το πετρέλαιό του σε ευρώ και όχι σε δολάρια. Οι ΗΠΑ είχαν κάθε λόγο να ανησυχούν. Αν το ευρώ έπαιρνε κομμάτι από την πίτα του δολαρίου σαν παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, θα μειωνόταν η δυνατότητα των ΗΠΑ να διατηρούν τεράστια εμπορικά ελλείμματα με τον υπόλοιπο κόσμο.

Η αμερικάνικη οικονομία διατηρεί ένα τεράστιο εμπορικό έλλειμμα για πάνω από 40 χρόνια. Πως χρηματοδοτεί λοιπόν αυτά τα ελλείμματα; Αντλεί κεφάλαια από τον υπόλοιπο κόσμο εκδίδοντας χρέος. Δίνει λοιπόν υποσχέσεις ότι θα πληρώσει τα αγαθά που εισάγει σε μελλοντικό χρόνο σε δολάρια. Και επειδή δολάρια τυπώνουν οι ίδιες, μπορούν να τυπώνουν όσα θέλουν. Ο υπόλοιπος κόσμος λοιπόν καλύπτει τις ανάγκες των ΗΠΑ σε αγαθά.
Οι ΗΠΑ όμως ποιες ανάγκες του υπόλοιπου κόσμου καλύπτουν; Οι ΗΠΑ καλύπτουν τις ανάγκες του υπόλοιπου κόσμου σε αποθεματικό νόμισμα. Όποιος θέλει να έχει μετρητά στο ντουλάπι του ή στη θυρίδα του για χρήση σε περίπτωση ανάγκης προτιμάει τα δολάρια. Με ποιο κριτήριο όμως αποφασίζει κάποιος σε ποιο νόμισμα θα κρατήσει τα αποθεματικά του; Το νόμισμα αυτό θα πρέπει να διατηρεί σχετικά σταθερή την αξία του, η χώρα που το εκδίδει δεν πρέπει δηλαδή να πλήττεται από υψηλό πληθωρισμό, θα πρέπει να είναι ευρέως αποδεκτό και θα πρέπει υπάρχει ανεπτυγμένη αγορά για το συγκεκριμένο νόμισμα.
Τα δύο πρώτα κριτήρια τα πληρούν και άλλα νομίσματα. Το ευρώ, η λίρα, το γιεν, το ελβετικό φράγκο, οι κορώνες Σουηδίας, Δανίας, Νορβηγίας κλπ. Το τρίτο κριτήριο όμως είναι το πιο ύπουλο. Φαινομενικά όλα τα παραπάνω νομίσματα θα μπορούσαν να παίξουν το ρόλο του αποθεματικού νομίσματος. Δεν το κάνουν όμως. Όσο και αν φαίνεται απίστευτο αν μια οικονομία δε διατηρεί τεράστια ελλείμματα, το νόμισμά της δεν μπορεί να παίξει το ρόλο του αποθεματικού νομίσματος. Μπορεί πάντα να υπήρχε ζήτηση για μάρκα, γιεν ή ελβετικά φράγκα, επειδή όμως η Δ. Γερμανία, η Ιαπωνία και η Ελβετία διατηρούσαν πάντα πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο, το συνάλλαγμα αυτό επέστρεφε πίσω στις χώρες αυτές ως αντάλλαγμα για τα αγαθά που παρήγαγαν.
Αντίθετα τα δολάρια δεν επέστρεφαν ποτέ στις ΗΠΑ. Η ποσότητά τους που βρισκόταν στο εξωτερικό συνεχώς αύξανε, μιας και οι ΗΠΑ διατηρούσαν τεράστιο εμπορικό έλλειμμα. Η μόνη άλλη χώρα με παρόμοια χαρακτηριστικά ήταν η Μ. Βρετανία. Ο λόγος όμως που η λίρα δεν επικράτησε του δολαρίου ήταν το γεγονός ότι η Μ. Βρετανία δεν αποτελούσε τόσο μεγάλο μέγεθος, ούτε διατηρούσε τόσο μεγάλα ελλείμματα.
Η ύπαρξη μεγάλης ποσότητας συναλλάγματος στο εξωτερικό είναι τεράστιας σημασίας στην καθιέρωση ενός νομίσματος ως αποθεματικό νόμισμα. Αυτός είναι και ο λόγος που οι ΗΠΑ ανέχθηκαν την ανάπτυξη της αγοράς των ευρωδολαρίων (Eurodolar) από τη δεκαετία του 50’. Η αγορά των Ευρωδολαρίων γιγαντώθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 80’ χωρίς την παραμικρή ρύθμιση από τη FED. Οι Αμερικάνοι ανέχθηκαν την ανάπτυξή της για να δημιουργήσουν μεγάλη ρευστότητα δολαρίων στο εξωτερικό εδραιώνοντας τη θέση του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Η ηγετική θέση του δολαρίου στο παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα επιτρέπει στους Αμερικάνους να καταναλώνουν προϊόντα από όλο τον κόσμο με αντάλλαγμα τυπωμένα πράσινα χαρτάκια. Στην αρχή της δεκαετίας του 70’, όταν είχε ξεσπάσει η πρώτη πετρελαϊκή κρίση με τις χώρες του ΟΠΕΚ να υπερδιπλασιάζουν σε σύντομο χρονικό διάστημα την τιμή του πετρελαίου, ο τότε υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρι Κίσινγκερ, είχε δηλώσει πως τις ΗΠΑ δε τις πειράζει ο διπλασιασμός της τιμής του πετρελαίου, όσο η τιμή αυτή εκφραζόταν σε δολάρια.
Η ΕΕ, αν ακολουθούσε πολιτική δημιουργίας ελλειμμάτων, είχε το μέγεθος να αμφισβητήσει σταδιακά την παντοκρατορία του δολαρίου και να αφαιρέσει λίγη από τη δυνατότητα των ΗΠΑ να αγοράζουν ότι θέλουν από όπου θέλουν δίνοντας ως αντάλλαγμα χαρτάκια. Ακόμα και αν η Άνγκελα Μέρκελ δεν προωθούσε πολιτική εμπορικών πλεονασμάτων για ολόκληρη την ΕΕ, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είχαν κάθε συμφέρον να προωθήσουν αυτή την πολιτική για την ΕΕ οι ίδιες.
Κοιτώντας προς τα πίσω ακόμα και η άρνηση της Μ. Βρετανίας να μπει στο Ευρώ συμπίπτει με τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Η Μ. Βρετανία διατηρεί μεγάλα σχετικά εμπορικά ελλείμματα και θα μπορούσε να γείρει την πλάστιγγα της ζώνης του Ευρώ προς τη δημιουργία εμπορικών ελλειμμάτων[1].
Δεν θα αποτελούσε έκπληξη αν μετά από 30 ή 50 χρόνια αποχαρακτηριστούν αρχεία τα οποία να αποκαλύπτουν ότι οι ΗΠΑ βρισκόταν πίσω από την άρνηση της Μ. Βρετανίας να εισχωρήσει στη ζώνη του Ευρώ και την επιβολή πολιτικών λιτότητας σε ολόκληρη την ΕΕ.

[1] Εξηγείται έτσι το παράδοξο της Μ. Βρετανίας, η οποία φαινομενικά μπήκε στην ΕΕ για να τη σαμποτάρει εκ των έσω ενώ έμεινε έξω από τη ζώνη του Ευρώ. Εξυπηρέτησε τα συμφέροντα των ΗΠΑ μπαίνοντας στην ΕΕ και συνεχίζει να τα εξυπηρετεί μένοντας έξω από το Ευρώ γλιτώνοντας παράλληλα τον οικονομικό όλεθρο που θα επιβάλει η Γερμανία σε ολόκληρη τη ζώνη του Ευρώ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου