analyst
του Άρη Οικονόμου
Η Οικονομία είναι μία «ύπουλη» επιστήμη με την έννοια ότι, σε πλήρη αντίθεση με τις φυσικές επιστήμες, οι θεωρίες της δεν απεικονίζουν αλλά αλλάζουν, μεταμορφώνουν, διαφοροποιούν καλύτερα, το αντικείμενο: την οικονομική πραγματικότητα.
Ένα από τα πλέον καθαρά παραδείγματα, τα οποία αποδεικνύουν το συγκεκριμένο γεγονός, είναι ο νεοφιλελευθερισμός: η οικονομική θεωρία, η οποία ουσιαστικά αναδιανέμει τα εισοδήματα, τα περιουσιακά στοιχεία, καθώς επίσης τη Δύναμη, από κάτω προς τα επάνω – με αποτέλεσμα να γίνονται οι πλούσιοι πλουσιότεροι, καθώς επίσης οι φτωχοί φτωχότεροι.
Περαιτέρω, στην Οικονομία αναμιγνύονται γνώσεις και ενδιαφέροντα, διορατικότητα και αξιολόγηση – ενώ οι οικονομολόγοι προσπαθούν συνεχώς να διατηρήσουν την πλασματική εικόνα μίας αντικειμενικής «φυσιογνωσίας». Αυτό αποδεικνύεται από το ότι, επιβραβεύονται συνήθως εκείνες οι θεωρίες οι οποίες, με τη βοήθεια της πρωτότυπης (original) κατασκευής, καθώς επίσης της έντεχνης «μαθηματικής αφαίρεσης», συσκοτίζουν το γεγονός ότι, οι Οικονομολόγοι συμμετέχουν ενεργά στιςμάχες που δίνονται και στους αγώνες που αφορούν την αναδιανομή της Δύναμης και του Πλούτου.
Ως εκ τούτου, η «κατασκευή» οικονομικών θεωριών, με στόχο την εκπαίδευση-χειραγώγηση, συμμετέχει στον πόλεμο για την υπεροχή, για την ηγεμονία, για την κατάκτηση της πρώτης θέσης στα Πανεπιστήμια, στα ΜΜΕ και στην Πολιτική. Οι εισοδηματικά ισχυροί δε κατανοούν πως αξίζει να επενδύουν στην «παραγωγή» οικονομικών θεωριών – να χρηματοδοτούν τις δεξαμενές σκέψεις (think tanks), τις πανεπιστημιακές έδρες, καθώς επίσης τις μελέτες, οι οποίες λειτουργούν προς όφελος τους.
Στα πλαίσια αυτά το «νεοφιλελεύθερο δόγμα», το οποίο στον πυρήνα του ισχυρίζεται ότι οι αγορές είναι τέλειες, πως δεν κάνουν λάθη δηλαδή, εάν δεν παρεμβαίνει το κράτος στη λειτουργία τους, συνεχίζει να επικρατεί στη Δύση – παρά την πρόσφατη, ηχηρή αποτυχία του. Ακόμη και στην Ευρώπη δε διαμορφώνει την Πολιτική, προς όφελος μίας εξαιρετικά μειοψηφικής οικονομικής ελίτ – αν και η ήπειρος μας, εντός των τελευταίων δέκα ετών, έχει βιώσει αρκετές κρίσεις.
Συνεχίζοντας, το γεγονός ότι οι νεοφιλελεύθεροι διαθέτουν πολλά χρήματα, οπότε μπορούν να χρηματοδοτούν την επικράτηση της θεωρίας τους, δεν επεξηγεί επαρκώς το μέγεθος της «ηγεμονίας» τους – ειδικά μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η οποία όχι μόνο δεν έχει ακόμη ελεγχθεί, αλλά εξελίσσεται δυσμενέστερα. Προφανώς οι βασικοί τους αντίπαλοι, οι «οπαδοί του Keynes», θα έχουν κάνει παράλληλα μεγάλα λάθη – με κυριότερο ίσως την εσφαλμένη επιμονή τους στην ονομαζόμενη «καμπύλη του Phillips».
Αναλυτικότερα, ο βρετανός οικονομολόγος είχε παρατηρήσει πως το χαμηλό ύψος της ανεργίας συμβαδίζει με τον υψηλότερο πληθωρισμό. Η διαπίστωση αυτή δεν είναι βέβαια κάτι το εντυπωσιακό, ειδικά σε περιόδους πλήρους απασχόλησης όπου, αφενός μεν τα συνδικάτα είναι πιο ισχυρά, οπότε μπορούν επιβάλλουν υψηλότερους μισθούς, αφετέρου η ζήτηση για εργασία αυξάνει τις απαιτήσεις για μεγαλύτερες αποδοχές – γεγονός που οδηγεί στην κλιμάκωση των εισοδημάτων των εργαζομένων, οπότε στον πληθωρισμό.
Εν τούτοις αργότερα, οι οπαδοί του Keynes παρουσίασαν τα παραπάνω στην αντίθετη κατεύθυνση – δημιουργώντας την εσφαλμένη εντύπωση ότι, μπορεί να εξασφαλισθεί πλήρης απασχόληση, με τη βοήθεια της αύξησης του πληθωρισμού. Έτσι προκάλεσαν το μεγαλύτερο «ρήγμα», την πιο αδύναμη θέση στην πρώτη γραμμή – στο «πολεμικό μέτωπο» κατά κάποιον τόπο της θεωρίας τους.
Ακριβώς για το λόγο αυτό οι νεοφιλελεύθεροι επικέντρωσαν τις επιθέσεις τους στην «καμπύλη του Phillips» - όπως ακριβώς συμβαίνει σε έναν συμβατικό πόλεμο, όπου οι επιτιθέμενοι στέλνουν τα στρατεύματα τους εκεί ακριβώς που διαπιστώνουν την αδυναμία των εχθρικών αμυντικών δυνάμεων.
Ισχυρίσθηκαν λοιπόν εύλογα ότι, μετά την κατάρρευση της παγκόσμιας συναλλαγματικής τάξης το 1971 («σοκ του Νίξον»), την οποία είχε δρομολογήσει η συμφωνία του Bretton Woods, το δολάριο έχασε σε δύο διαδοχικές περιόδους το 50% της αγοραστικής του αξίας. Οι χώρες παραγωγής πετρελαίου (OPEC) αντέδρασαν αμέσως μετά, με δύο «τιμολογιακά σοκ» – οπότε προκλήθηκαν δύο υφέσεις, καθώς επίσης ένας ισχυρότατος πληθωρισμός. Εκείνη την εποχή λοιπόν η ανεργία, καθώς επίσης ο πληθωρισμός αυξανόντουσαν ταυτόχρονα (stagflation – στασιμοπληθωρισμός) – γεγονός που σημαίνει πως η θεωρία των οπαδών του Keynes ήταν εντελώς εσφαλμένη, αφού ο πληθωρισμός δεν περιόρισε την ανεργία.
Φυσικά αποσιώπησαν το ότι, οι ίδιοι ήταν αυτοί που στην πραγματικότητα προκάλεσαν την κρίση, επειδή απαιτούσαν συνεχώς την απελευθέρωση των συναλλαγματικών ισοτιμιών – οι οποίες ήταν ουσιαστικά υπεύθυνες για την καταστροφή που ακολούθησε. Οι οπαδοί του Keynes βέβαια δεν το ανέφεραν – οπότε δεν δόθηκε καμία σημασία.
Μία επί πλέον αιτία της ήττας των «Κεϋνσιανών» ανάγεται στο ελλιπές ενδιαφέρον τους για τις χρηματαγορές – οπότε στη, σε μεγάλο βαθμό, άγνοια του τρόπου λειτουργίας τους. Σε πλήρη αντίθεση βέβαια με τον Keynes, ο οποίος όχι μόνο τις γνώριζε, αλλά και κέρδιζε χρήματα επενδύοντας. Στη Γενική Θεωρία του άλλωστε (1936) αναφέρονται αρκετά, σε σχέση με τη φύση της χρηματοπιστωτικής κερδοσκοπίας, όπως τα εξής:
«Επειδή το μέλλον είναι νομοτελειακά ανασφαλές, οι οικονομικές αποφάσεις λαμβάνονται με βάση τις προσδοκίες – οι οποίες είναι συνήθως συναισθηματικά φορτισμένες, ενώ αυτοενισχύονται, επειδή οι άνθρωποι τείνουν να συμπεριφέρονται αγελαία. Αυτό ισχύει κυρίως για τις χρηματαγορές, επειδή οι συμμετέχοντες ενεργούν εξαιρετικά βραχυπρόθεσμα. Οι «μανιοκαταθλιπτικές» διακυμάνσεις των τιμών των μετοχών, των νομισματικών ισοτιμιών, των εμπορευμάτων, καθώς επίσης των επιτοκίων, οδηγούν σε περιοδικές κρίσεις«.
Στα πλαίσια αυτά, ο συντηρητικός και «αντιμαρξιστής» Keynes επιθυμούσε την απαγόρευση της κερδοσκοπίας, απαιτώντας την «ευθανασία του εισοδηματία» – κάτι που όμως δεν συμπεριέλαβε στη θεωρία του, την οποία συμπλήρωσαν αργότερα οι μαθητές του.
Το «μήνυμα της ευθανασίας» που έστειλε ο Keynes δεν υιοθετήθηκε, παραμελήθηκε καλύτερα από την επιστήμη, επειδή η Πολιτική είχε εφαρμόσει εν μέρει μόνο τη θεωρία του, κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1950 και 1960: όπου το σύστημα του Bretton Woods είχε απαγορεύσει τη νομισματική κερδοσκοπία και απομόνωσε τις χρηματαγορές, με αποτέλεσμα να μην αποτελούν πλέον ένα ενδιαφέρον πεδίο έρευνας. Εκτός αυτού, η ηρεμία δημιούργησε την ουτοπική εντύπωση, σύμφωνα με την οποία οι χρηματαγορές είναι από μόνες τους σταθερές.
Επί πλέον, οι χρηματαγορές δεν γίνονται κατανοητές, όταν κανείς «παράγει» αποκλειστικά και μόνο μαθηματικές οικονομικές εξισώσεις – αφού είναι απαραίτητες οι γνώσεις κοινωνικής ψυχολογίας, κοινωνιολογίας και πολιτικής επιστήμης. Μία τέτοια επέκταση του πεδίου της οικονομικής έρευνας θα συνέβαλλε στο να αποδειχθεί πως οι «υπερβολές» των αγορών, «οι ταύροι και οι αρκούδες», όπως αποκαλούνται από τους χρηματιστές, είναι το αποτέλεσμα της κερδοσκοπίας – η οποία όχι μόνο δεν απαγορεύθηκε, αλλά εμπλουτίστηκε με μία σειρά «εργαλείων» (παράγωγα, τιτλοποιήσεις, δομημένα προϊόντα κλπ.), τα οποία εύλογα αποκαλούνται «όπλα μαζικής καταστροφής».
Ολοκληρώνοντας, υπενθυμίζουμε πως δεν δόθηκε επίσης η απαιτούμενη σημασία στο κέντρο βάρους της θεωρίας του Keynes – σύμφωνα με τον οποίο το κράτος ναι μεν επεμβαίνει στην αγορά εν μέσω κρίσεων, επενδύοντας και αυξάνοντας τη ζήτηση, αλλά αποχωρεί (απο-επενδύει), όταν ο ρυθμός ανάπτυξης επιστρέφει. Το πρώτο σκέλος της θεωρίας εφαρμόσθηκε αρκετές φορές, σε αντίθεση με το δεύτερο – με την έννοια ότι, το δημόσιο δεν αποχωρούσε, παραμένοντας λανθασμένα ιδιοκτήτης επιχειρήσεων που όφειλαν να είναι ιδιωτικές.
.
Όταν λοιπόν οι αγορές στοιχηματίζουν στη χρεοκοπία ενός κράτους της Ευρωζώνης, όπως στο παράδειγμα της Ελλάδας, η ευρωπαϊκή ελίτ τάσσεται υπέρ – θεωρώντας πως με τον τρόπο αυτό οι κερδοσκόποι επιβάλλουν την απαιτούμενη δημοσιονομική πειθαρχία! Στη συνέχεια, όταν η κρίση επιδεινώνεται, «απαντούν» με την πολιτική λιτότητας της Τρόικας – η οποία οδήγησε μαζικά το Νότο στο θανατηφόρο αποπληθωρισμό (depression).
Όταν τώρα κλιμακώνεται η ανεργία, μειώνονται οι μισθοί και περιορίζονται οι κοινωνικές παροχές – ενώ οι νεοφιλελεύθεροι δεν προβληματίζονται καθόλου, όταν τελικά καταρρέει η κατανάλωση και συνεχίζει να αυξάνεται η ανεργία. Η «συνταγή» τους δε είναι η γνωστή της καγκελαρίου: συνέχιση της πολιτικής λιτότητας, με μεγαλύτερη ένταση.
Εν τούτοις, ο θρίαμβος των νεοφιλελεύθερων δεν θα συνεχιστεί, επειδή ο ισχυρότερος αντίπαλος τους είναι ο ίδιος τους ο εαυτός. Η βασική αιτία είναι το ότι η ανάπτυξη, την οποία προβλέπουν καθημερινά, αναβάλλοντας την διαρκώς για το μέλλον, δεν πρόκειται να συμβεί. Αντίθετα, θα επεκτείνεται η ύφεση σε όλο και περισσότερες χώρες – με αποτέλεσμα να ζημιωθούν στο τέλος ακόμη και οι εισοδηματικά ισχυροί, καθώς επίσης οι πλούσιοι κάτοχοι περιουσιακών στοιχείων.
Το γνωστό παιχνίδι, σύμφωνα με το οποίο «ας αφήσουμε τα χρήματα μας να δουλέψουν για εμάς», αυτοκαταστράφηκε πολλές φορές στην ιστορία – γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, οι νεοφιλελεύθεροι κέρδισαν μεν τη μάχη της οικονομικής θεωρίας αλλά, παρ’ όλα αυτά, θα χάσουν τελικά τον πόλεμο. Αργά ή γρήγορα οι φούσκες που έχουν δημιουργηθεί θα εκραγούν, ενώ οι λαοί θα αντιδράσουν – παύοντας να ανέχονται τη δικτατορία της πέμπτης εξουσίας, από εκείνη τη στιγμή και μετά που δεν θα τους εξασφαλίζει την επιβίωση.
 |
| Οι οικονομικές θεωρίες συσκοτίζουν το γεγονός ότι, οι οικονομολόγοι συμμετέχουν στις μάχες που δίνονται, καθώς επίσης στους αγώνες που αφορούν την διανομή της Δύναμης και του Πλούτου – η ανεργία και η καμπύλη του Phillips |
του Άρη Οικονόμου
Η Οικονομία είναι μία «ύπουλη» επιστήμη με την έννοια ότι, σε πλήρη αντίθεση με τις φυσικές επιστήμες, οι θεωρίες της δεν απεικονίζουν αλλά αλλάζουν, μεταμορφώνουν, διαφοροποιούν καλύτερα, το αντικείμενο: την οικονομική πραγματικότητα.
Ένα από τα πλέον καθαρά παραδείγματα, τα οποία αποδεικνύουν το συγκεκριμένο γεγονός, είναι ο νεοφιλελευθερισμός: η οικονομική θεωρία, η οποία ουσιαστικά αναδιανέμει τα εισοδήματα, τα περιουσιακά στοιχεία, καθώς επίσης τη Δύναμη, από κάτω προς τα επάνω – με αποτέλεσμα να γίνονται οι πλούσιοι πλουσιότεροι, καθώς επίσης οι φτωχοί φτωχότεροι.
Περαιτέρω, στην Οικονομία αναμιγνύονται γνώσεις και ενδιαφέροντα, διορατικότητα και αξιολόγηση – ενώ οι οικονομολόγοι προσπαθούν συνεχώς να διατηρήσουν την πλασματική εικόνα μίας αντικειμενικής «φυσιογνωσίας». Αυτό αποδεικνύεται από το ότι, επιβραβεύονται συνήθως εκείνες οι θεωρίες οι οποίες, με τη βοήθεια της πρωτότυπης (original) κατασκευής, καθώς επίσης της έντεχνης «μαθηματικής αφαίρεσης», συσκοτίζουν το γεγονός ότι, οι Οικονομολόγοι συμμετέχουν ενεργά στιςμάχες που δίνονται και στους αγώνες που αφορούν την αναδιανομή της Δύναμης και του Πλούτου.
Ως εκ τούτου, η «κατασκευή» οικονομικών θεωριών, με στόχο την εκπαίδευση-χειραγώγηση, συμμετέχει στον πόλεμο για την υπεροχή, για την ηγεμονία, για την κατάκτηση της πρώτης θέσης στα Πανεπιστήμια, στα ΜΜΕ και στην Πολιτική. Οι εισοδηματικά ισχυροί δε κατανοούν πως αξίζει να επενδύουν στην «παραγωγή» οικονομικών θεωριών – να χρηματοδοτούν τις δεξαμενές σκέψεις (think tanks), τις πανεπιστημιακές έδρες, καθώς επίσης τις μελέτες, οι οποίες λειτουργούν προς όφελος τους.
Στα πλαίσια αυτά το «νεοφιλελεύθερο δόγμα», το οποίο στον πυρήνα του ισχυρίζεται ότι οι αγορές είναι τέλειες, πως δεν κάνουν λάθη δηλαδή, εάν δεν παρεμβαίνει το κράτος στη λειτουργία τους, συνεχίζει να επικρατεί στη Δύση – παρά την πρόσφατη, ηχηρή αποτυχία του. Ακόμη και στην Ευρώπη δε διαμορφώνει την Πολιτική, προς όφελος μίας εξαιρετικά μειοψηφικής οικονομικής ελίτ – αν και η ήπειρος μας, εντός των τελευταίων δέκα ετών, έχει βιώσει αρκετές κρίσεις.
Συνεχίζοντας, το γεγονός ότι οι νεοφιλελεύθεροι διαθέτουν πολλά χρήματα, οπότε μπορούν να χρηματοδοτούν την επικράτηση της θεωρίας τους, δεν επεξηγεί επαρκώς το μέγεθος της «ηγεμονίας» τους – ειδικά μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η οποία όχι μόνο δεν έχει ακόμη ελεγχθεί, αλλά εξελίσσεται δυσμενέστερα. Προφανώς οι βασικοί τους αντίπαλοι, οι «οπαδοί του Keynes», θα έχουν κάνει παράλληλα μεγάλα λάθη – με κυριότερο ίσως την εσφαλμένη επιμονή τους στην ονομαζόμενη «καμπύλη του Phillips».
Αναλυτικότερα, ο βρετανός οικονομολόγος είχε παρατηρήσει πως το χαμηλό ύψος της ανεργίας συμβαδίζει με τον υψηλότερο πληθωρισμό. Η διαπίστωση αυτή δεν είναι βέβαια κάτι το εντυπωσιακό, ειδικά σε περιόδους πλήρους απασχόλησης όπου, αφενός μεν τα συνδικάτα είναι πιο ισχυρά, οπότε μπορούν επιβάλλουν υψηλότερους μισθούς, αφετέρου η ζήτηση για εργασία αυξάνει τις απαιτήσεις για μεγαλύτερες αποδοχές – γεγονός που οδηγεί στην κλιμάκωση των εισοδημάτων των εργαζομένων, οπότε στον πληθωρισμό.
Εν τούτοις αργότερα, οι οπαδοί του Keynes παρουσίασαν τα παραπάνω στην αντίθετη κατεύθυνση – δημιουργώντας την εσφαλμένη εντύπωση ότι, μπορεί να εξασφαλισθεί πλήρης απασχόληση, με τη βοήθεια της αύξησης του πληθωρισμού. Έτσι προκάλεσαν το μεγαλύτερο «ρήγμα», την πιο αδύναμη θέση στην πρώτη γραμμή – στο «πολεμικό μέτωπο» κατά κάποιον τόπο της θεωρίας τους.
Ακριβώς για το λόγο αυτό οι νεοφιλελεύθεροι επικέντρωσαν τις επιθέσεις τους στην «καμπύλη του Phillips» - όπως ακριβώς συμβαίνει σε έναν συμβατικό πόλεμο, όπου οι επιτιθέμενοι στέλνουν τα στρατεύματα τους εκεί ακριβώς που διαπιστώνουν την αδυναμία των εχθρικών αμυντικών δυνάμεων.
Ισχυρίσθηκαν λοιπόν εύλογα ότι, μετά την κατάρρευση της παγκόσμιας συναλλαγματικής τάξης το 1971 («σοκ του Νίξον»), την οποία είχε δρομολογήσει η συμφωνία του Bretton Woods, το δολάριο έχασε σε δύο διαδοχικές περιόδους το 50% της αγοραστικής του αξίας. Οι χώρες παραγωγής πετρελαίου (OPEC) αντέδρασαν αμέσως μετά, με δύο «τιμολογιακά σοκ» – οπότε προκλήθηκαν δύο υφέσεις, καθώς επίσης ένας ισχυρότατος πληθωρισμός. Εκείνη την εποχή λοιπόν η ανεργία, καθώς επίσης ο πληθωρισμός αυξανόντουσαν ταυτόχρονα (stagflation – στασιμοπληθωρισμός) – γεγονός που σημαίνει πως η θεωρία των οπαδών του Keynes ήταν εντελώς εσφαλμένη, αφού ο πληθωρισμός δεν περιόρισε την ανεργία.
Φυσικά αποσιώπησαν το ότι, οι ίδιοι ήταν αυτοί που στην πραγματικότητα προκάλεσαν την κρίση, επειδή απαιτούσαν συνεχώς την απελευθέρωση των συναλλαγματικών ισοτιμιών – οι οποίες ήταν ουσιαστικά υπεύθυνες για την καταστροφή που ακολούθησε. Οι οπαδοί του Keynes βέβαια δεν το ανέφεραν – οπότε δεν δόθηκε καμία σημασία.
Μία επί πλέον αιτία της ήττας των «Κεϋνσιανών» ανάγεται στο ελλιπές ενδιαφέρον τους για τις χρηματαγορές – οπότε στη, σε μεγάλο βαθμό, άγνοια του τρόπου λειτουργίας τους. Σε πλήρη αντίθεση βέβαια με τον Keynes, ο οποίος όχι μόνο τις γνώριζε, αλλά και κέρδιζε χρήματα επενδύοντας. Στη Γενική Θεωρία του άλλωστε (1936) αναφέρονται αρκετά, σε σχέση με τη φύση της χρηματοπιστωτικής κερδοσκοπίας, όπως τα εξής:
«Επειδή το μέλλον είναι νομοτελειακά ανασφαλές, οι οικονομικές αποφάσεις λαμβάνονται με βάση τις προσδοκίες – οι οποίες είναι συνήθως συναισθηματικά φορτισμένες, ενώ αυτοενισχύονται, επειδή οι άνθρωποι τείνουν να συμπεριφέρονται αγελαία. Αυτό ισχύει κυρίως για τις χρηματαγορές, επειδή οι συμμετέχοντες ενεργούν εξαιρετικά βραχυπρόθεσμα. Οι «μανιοκαταθλιπτικές» διακυμάνσεις των τιμών των μετοχών, των νομισματικών ισοτιμιών, των εμπορευμάτων, καθώς επίσης των επιτοκίων, οδηγούν σε περιοδικές κρίσεις«.
Στα πλαίσια αυτά, ο συντηρητικός και «αντιμαρξιστής» Keynes επιθυμούσε την απαγόρευση της κερδοσκοπίας, απαιτώντας την «ευθανασία του εισοδηματία» – κάτι που όμως δεν συμπεριέλαβε στη θεωρία του, την οποία συμπλήρωσαν αργότερα οι μαθητές του.
Το «μήνυμα της ευθανασίας» που έστειλε ο Keynes δεν υιοθετήθηκε, παραμελήθηκε καλύτερα από την επιστήμη, επειδή η Πολιτική είχε εφαρμόσει εν μέρει μόνο τη θεωρία του, κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1950 και 1960: όπου το σύστημα του Bretton Woods είχε απαγορεύσει τη νομισματική κερδοσκοπία και απομόνωσε τις χρηματαγορές, με αποτέλεσμα να μην αποτελούν πλέον ένα ενδιαφέρον πεδίο έρευνας. Εκτός αυτού, η ηρεμία δημιούργησε την ουτοπική εντύπωση, σύμφωνα με την οποία οι χρηματαγορές είναι από μόνες τους σταθερές.
Επί πλέον, οι χρηματαγορές δεν γίνονται κατανοητές, όταν κανείς «παράγει» αποκλειστικά και μόνο μαθηματικές οικονομικές εξισώσεις – αφού είναι απαραίτητες οι γνώσεις κοινωνικής ψυχολογίας, κοινωνιολογίας και πολιτικής επιστήμης. Μία τέτοια επέκταση του πεδίου της οικονομικής έρευνας θα συνέβαλλε στο να αποδειχθεί πως οι «υπερβολές» των αγορών, «οι ταύροι και οι αρκούδες», όπως αποκαλούνται από τους χρηματιστές, είναι το αποτέλεσμα της κερδοσκοπίας – η οποία όχι μόνο δεν απαγορεύθηκε, αλλά εμπλουτίστηκε με μία σειρά «εργαλείων» (παράγωγα, τιτλοποιήσεις, δομημένα προϊόντα κλπ.), τα οποία εύλογα αποκαλούνται «όπλα μαζικής καταστροφής».Ολοκληρώνοντας, υπενθυμίζουμε πως δεν δόθηκε επίσης η απαιτούμενη σημασία στο κέντρο βάρους της θεωρίας του Keynes – σύμφωνα με τον οποίο το κράτος ναι μεν επεμβαίνει στην αγορά εν μέσω κρίσεων, επενδύοντας και αυξάνοντας τη ζήτηση, αλλά αποχωρεί (απο-επενδύει), όταν ο ρυθμός ανάπτυξης επιστρέφει. Το πρώτο σκέλος της θεωρίας εφαρμόσθηκε αρκετές φορές, σε αντίθεση με το δεύτερο – με την έννοια ότι, το δημόσιο δεν αποχωρούσε, παραμένοντας λανθασμένα ιδιοκτήτης επιχειρήσεων που όφειλαν να είναι ιδιωτικές.
.
Επίλογος
Επειδή η κρίση του 2008 δεν χρησιμοποιήθηκε για να αντεπιτεθούν οι οπαδοί του Keynes, συνέβη ακριβώς το αντίθετο: ο απόλυτος θρίαμβος του νεοφιλελευθερισμού. Ειδικά στην Ευρώπη, η κρίση μεταβλήθηκε στον «προωθητικό κριό», με στόχο την ευρεία «αποσυναρμολόγηση» του κοινωνικού κράτους.Όταν λοιπόν οι αγορές στοιχηματίζουν στη χρεοκοπία ενός κράτους της Ευρωζώνης, όπως στο παράδειγμα της Ελλάδας, η ευρωπαϊκή ελίτ τάσσεται υπέρ – θεωρώντας πως με τον τρόπο αυτό οι κερδοσκόποι επιβάλλουν την απαιτούμενη δημοσιονομική πειθαρχία! Στη συνέχεια, όταν η κρίση επιδεινώνεται, «απαντούν» με την πολιτική λιτότητας της Τρόικας – η οποία οδήγησε μαζικά το Νότο στο θανατηφόρο αποπληθωρισμό (depression).
Όταν τώρα κλιμακώνεται η ανεργία, μειώνονται οι μισθοί και περιορίζονται οι κοινωνικές παροχές – ενώ οι νεοφιλελεύθεροι δεν προβληματίζονται καθόλου, όταν τελικά καταρρέει η κατανάλωση και συνεχίζει να αυξάνεται η ανεργία. Η «συνταγή» τους δε είναι η γνωστή της καγκελαρίου: συνέχιση της πολιτικής λιτότητας, με μεγαλύτερη ένταση.
Εν τούτοις, ο θρίαμβος των νεοφιλελεύθερων δεν θα συνεχιστεί, επειδή ο ισχυρότερος αντίπαλος τους είναι ο ίδιος τους ο εαυτός. Η βασική αιτία είναι το ότι η ανάπτυξη, την οποία προβλέπουν καθημερινά, αναβάλλοντας την διαρκώς για το μέλλον, δεν πρόκειται να συμβεί. Αντίθετα, θα επεκτείνεται η ύφεση σε όλο και περισσότερες χώρες – με αποτέλεσμα να ζημιωθούν στο τέλος ακόμη και οι εισοδηματικά ισχυροί, καθώς επίσης οι πλούσιοι κάτοχοι περιουσιακών στοιχείων.
Το γνωστό παιχνίδι, σύμφωνα με το οποίο «ας αφήσουμε τα χρήματα μας να δουλέψουν για εμάς», αυτοκαταστράφηκε πολλές φορές στην ιστορία – γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι, οι νεοφιλελεύθεροι κέρδισαν μεν τη μάχη της οικονομικής θεωρίας αλλά, παρ’ όλα αυτά, θα χάσουν τελικά τον πόλεμο. Αργά ή γρήγορα οι φούσκες που έχουν δημιουργηθεί θα εκραγούν, ενώ οι λαοί θα αντιδράσουν – παύοντας να ανέχονται τη δικτατορία της πέμπτης εξουσίας, από εκείνη τη στιγμή και μετά που δεν θα τους εξασφαλίζει την επιβίωση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου