Τελικά υπάρχει απομόχλευση στην παγκόσμια οικονομία;

Του Κώστα Μελά

Στο συγκεκριμένο ερώτημα επιχειρεί να απαντήσει μια ενδιαφέρουσα μελέτη του  Centre of Economic Policy Research (CEPR) – International Center for Monetary and Banking Studies, με τίτλοDeleveraging? What Deleveraging?  Σε αντίθεση με αυτά που λέγονται , έξι έτη μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση η παγκόσμια οικονομία δεν βρίσκεται σε φάση απομόχλευσης. Το παγκόσμιο χρέος ως % του παγκόσμιου ΑΕΠ συνεχίζει να αυξάνεται . Από το 2008 έχει αυξηθεί κατά  38 ποσοστιαίες μονάδες ανερχόμενο στο 212% του π ΑΕΠ (Γραφική παράσταση  1).  Στους υπολογισμούς δεν συμπεριλαμβάνεται ο χρηματοπιστωτικός τομέας. Συγκεκριμένα και με βάση τα διαθέσιμα –αξιόπιστα στοιχεία οι εξελίξεις είναι οι παρακάτω.

1.       Στην παγκόσμια οικονομία συνεχίζεται η διαδικασία μόχλευσης.  Η διαδικασία απομόχλευσης, ως μείωση του Χρέους σαν ποσοστό του ΑΕΠ , δεν έχει αρχίσει ακόμη. Αντιθέτως ο λόγος Χρέους/ΑΕΠ συνεχίζει να αυξάνει  (Γραφική παράσταση  1).Μάλιστα ο ρυθμός μεγέθυνσης αυξήθηκε μετά τα μέσα του 2011.   

Γραφική Παράσταση 1.

Παγκόσμιο Χρέος  ως % του ΑΕΠ (εκτός χρηματοπιστωτικού τομέα)

 Στις δύο κύριες αγγλοσαξονικές οικονομίες (ΗΠΑ και ΗΒ) που η απομόχλευση του χρηματοπιστωτικού τομέα και του τομέα των νοικοκυριών έχει κάνει πρόοδο αυτό έχει πραγματοποιηθεί  εις βάρος του δημοσίου τομέα με συνέπεια να αυξηθεί  το κυβερνητικό χρέος και να  αυξηθεί συνολικά το χρέος. Στην  Γραφική παράσταση  2 παρουσιάζεται η εξέλιξη του χρέους , ανά τομέα, στις ΗΠΑ. Το ιδιωτικό χρέος ως % του ΑΕΠ έπεσε στις ΗΠΑ (-13 ποσοστιαία σημεία) και στο ΗΒ (-16 ποσοστιαία σημεία)  από το 2008 . Θα πρέπει να σημειωθεί ότι  στις ΗΠΑ η απομόχλευση του χρηματοπιστωτικού τομέα ήταν σημαντική με αποτέλεσμα το χρέος του χρηματοπιστωτικού τομέα ως % του ΑΕΠ να βρίσκεται το 2013 στα επίπεδα του 2000. Αντίθετα δεν έχουμε  σημαντική απομόχλευση του χρηματοπιστωτικού τομέα στο ΗΒ.

Γραφική παράσταση  2

Χρέος ΗΠΑ ως % του ΑΕΠ (ανά τομέα).

1.       Μέχρι το 2008, η αύξηση της μόχλευσης οδηγούνταν από τις αναπτυγμένες αγορές , από τότε όμως αυτό γίνεται από τις αναπτυσσόμενες αγορές (ειδικά την Κίνα) . Αυτό αυξάνει τις πιθανότητες  οι χώρες αυτές να αποτελέσουν το επίκεντρο της  επόμενης  κρίσης.  Ενώ το επίπεδο της μόχλευσης είναι υψηλότερο στις αναπτυγμένες αγορές , ο ρυθμός μόχλευσης είναι υψηλότερος  στις αναπτυσσόμενες αγορές (ειδικά στις ασιατικές) (Γραφική  παράσταση  3).  Στον Πίνακα 1 γίνεται αναφορά στις επιμέρους αναπτυσσόμενες χώρες.  Συγκεκριμένα : οι αναπτυγμένες χώρες η μόχλευση βρίσκεται στο 272%  του ΑΕΠ , ενώ στις αναπτυσσόμενες αγορές  στο 151% του ΑΕΠ. Την περίοδο 2008-2013 η μόχλευση στις αναπτυσσόμενες  αγορές αυξήθηκε κατά 36 ποσοστιαίες μονάδες έναντι αύξησης 25 ποσοστιαίων μονάδων των αναπτυγμένων μονάδων.  Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πίνακα 1 , η Κίνα παρουσιάζει μόχλευση ίση με 217% του ΑΕΠ το 168% του οποίου είναι ιδιωτικό χρέος. Οι υπόλοιπες χώρες τωνBRICS έχουν χρέος , η Βραζιλία 121%, η Ρωσία 43%, η Ινδία 120% και η Ν. Αφρική 127%

                                                         

   Γραφική παράσταση 3.

   Παγκόσμιο χρέος – Χρέος αναπτυγμένων και αναπτυσσομένων χωρών.

2.       Το επίπεδο της  συνολικής  μόχλευσης στην Ιαπωνία είναι υπερβολικό και εκτός οποιουδήποτε πλαισίου . Ενώ η θέση της Ιαπωνίας ως καθαρός εξωτερικός δανειστής αποτελεί πηγή σταθερότητας , η βιωσιμότητα του χρέους σε συγκεκριμένους τομείς αποτελεί ένα ερωτηματικό.(Πίνακας 1). Το συνολικό χρέος της Ιαπωνίας ανέρχεται σε 411% του ΑΕΠ  από το οποίο το 243% είναι δημόσιο ,το 168% είναι ιδιωτικό . Το  εξωτερικό χρέος ανέρχεται στο 57% του συνολικού .  Συγχρόνως , όμως, η Ιαπωνία είναι καθαρός δανειστής προς το εξωτερικό σε ύψος 57,0%.

Πίνακας 1.

Παγκόσμιο Χρέος % του ΑΕΠ ανά περιοχές και χώρες.

3.       Στην ευρωζώνη η εξέλιξη του  λόγου  συνολικού χρέους προς ΑΕΠ  παρουσιάζεται στην Γραφική παράσταση 4.  Από το 2009 ο ρυθμός αύξησης του λόγου μειώνεται και από το 2012 έχουμε μείωση του επιπέδου του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ. Εξακολουθεί, όμως,  να βρίσκεται σε υψηλότερο επίπεδο από το αντίστοιχο προ της κρίσεως επίπεδο. Η πολιτική της δημοσιονομικής προσαρμογής μέσω αυστηρής λιτότητας που ακολουθείται στην ευρωζώνη έχει μειώσει το λόγο χρέους/ΑΕΠ αλλά έχει προκαλέσει στασιμότητα στη μεγέθυνση της οικονομίας και την έχει οδηγήσει στα πρόθυρα του αντιπληθωρισμού.

Γραφική παράσταση 4

Συνολικό χρέος ευρωζώνης ως % του ΑΕΠ

www.kostasmelas.gr