Οι ευρωπαϊκοί και εγχώριοι λόγοι της παρούσας κρίσης.

Του Κώστα Μελά

Τελικά οι πρόσφατες εξελίξεις  στην ελληνική χρηματιστηριακή αγορά  μετοχών και στην αντίστοιχη  αγορά ομολόγων  πως μπορούν να ερμηνευθούν ;  Υπάρχει δυνατότητα  να επιμερισθούν οι ευθύνες  αφενός στους διεθνείς και αφετέρου στους εγχώριους παράγοντες ; Νομίζω ότι είμαστε σε θέση να προσεγγίσουμε το ζήτημα δίνοντας την πλησιέστερη απάντηση προς τις πραγματικές εξελίξεις. Συγκεκριμένα:

Α) Οι εξελίξεις στην ελληνική  αγορά μετοχών , φαίνεται ότι ακολουθούν την γενικότερη πτωτική τάση των ευρωπαϊκών αγορών  (αλλά και της αμερικανικής και του Χονγκ –Κονγκ) μετοχών παρότι η πτώση είναι πολύ μεγαλύτερη στην ελληνική αγορά επειδή η τελευταία ενσωματώνει σαφώς περισσότερους κινδύνους όλων των ειδών. Την περίοδο 15.09.2014 – 16.10.2014, ο Γενικός Δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών μειώθηκε κατά  -22,5%. Αντίστοιχα ο γερμανικός DAX -11,2% ,  ο γαλλικός CAC40  -11,1%, ο ιταλικός FTSE MIB-12,21% και ο ελβετικός SWISS MARKET -7,6%.

Η στασιμότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών, ο πλησιάζον αντιπληθωρισμός, η πολιτική της δημοσιονομικής πολιτικής  μέσω της λιτότητας αλλά και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι της περιοχής προβάλλονται ως βασικοί παράγοντες της παρούσας κατάστασης των ευρωπαϊκών αγορών μετοχών.  Τελευταία έχει προκύψει και το πρόβλημα με τον γαλλικό προϋπολογισμό. Συνεπώς η  επίδραση της διεθνούς συγκυρίας είναι  ο σημαντικότερος παράγοντας   της αρνητικής εξέλιξης της ελληνικής αγοράς μετοχών στον οποίο βεβαίως προστίθενται οι εγχώριοι παράγοντες πολλαπλασιάζοντας τα αρνητικά αποτελέσματα.

Β) Αντιθέτως αν παρακολουθήσουμε την αγορά κρατικών ομολόγων (δεκαετών) των ευρωπαϊκών χωρών , την ίδια χρονική περίοδο, θα παρατηρήσουμε ότι μόνο στην Ελλάδα υπάρχει μια εκτίναξη της απόδοσης (από 5,43% στο 8,98%). Μικρή αύξηση  παρουσίασαν μόνο τα ιταλικά ομόλογα (2,06% στο 2,30%) και τα πορτογαλικά (2,46% στο 2,78%). Αντιθέτως όλα τα υπόλοιπα ομόλογα των χωρών της ευρωζώνης παρουσίασαν μείωση αποδόσεων. Αβίαστα επομένως συνάγεται το συμπέρασμα ότι το πρόβλημα είναι αποκλειστικά ελληνικό , ανεξαρτήτως της ρηχότητας της ελληνικής αγοράς (θα έπρεπε να είχε ενσωματωθεί στους υπάρχοντες κινδύνους) που δίνει τη δυνατότητα με την πώληση μόνο από τη μεριά ενός Fund μικρής ποσότητας ελληνικών ομολόγων να προκαλεί αυτή την τρομακτική αύξηση των αποδόσεων.  

Γ) Ποιος είναι ο ειδικός παράγοντας που δημιούργησε αυτή την κατάσταση στην αγορά ομολόγων η οποία πέρασε και στην αγορά μετοχών; Διότι αυτόν πρέπει να αναζητήσουμε αν θέλουμε να μην ομιλούμε με γενικότητες.  Νομίζω ότι εδώ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή οφείλεται στον τρόπο που χειρίστηκε η κυβέρνηση  το ζήτημα της λεγόμενης «εξόδου  από το μνημόνιο» στο πλαίσιο της επικοινωνιακής της  πολιτικής να κερδίσει  πολιτικό χρόνο  βελτιώνοντας  τις δημοσκοπικές της  επιδόσεις. Συγκεκριμένα :

Υποστήριξε με όλους τους τρόπους ότι το Μνημόνιο τελείωσε ενώ στην ουσία αυτό που επεδίωκε δεν ήταν η αμφισβήτηση του θεσμικού πλαισίου του (άλλωστε υπερκέρασε στη δημιουργία του)  ούτε το  δημοσιονομικό πρόγραμμα προσαρμογής  (όπως συνάγεται και από το Σχέδιο Προϋπολογισμού 2015), απλά αναζητούσε ένα βαθμό ελευθερίας στην χρηματοδότηση των αναγκών της  για να στηρίξει το πολιτικό της αφήγημα. Όμως η αναζήτηση του συγκεκριμένου βαθμού ελευθερίας έγινε με τρόπο άκομψο και απροετοίμαστο δεδομένου ότι , πάλι για να μην υποστεί το πολιτικό κόστος, θεώρησε ότι θα μπορούσε να αποφύγει , εν μέρει, την τελευταία αξιολόγηση και τις  σοβαρές  υποχρεώσεις που είχε αναλάβει (ασφαλιστικό, απολύσεις, κτλ) .

Δεν περίμενε ούτε τα αποτελέσματα των stress test των ελληνικών τραπεζών  και το ύψος των χρηματοδοτικών  αναγκών  θα προέκυπταν.  Έχω την πεποίθηση ότι οι αρνητικές αντιδράσεις του ΔΝΤ  , της ΕΚΤ και του Eurogroup βρήκαν σημείο στήριξης ακριβώς σε αυτή τη συμπεριφορά της ελληνικής κυβέρνησης και είναι αυτές (σημείο που προκαλεί αλγεινή εντύπωση για χώρες που ανήκουν σε νομισματική ένωση) οι δηλώσεις που προκάλεσαν τις αρνητικές προσδοκίες . Άλλωστε η εσπευσμένη αναδίπλωση της κυβέρνησης σχετικά με την τήρηση όλων των προϋποθέσεων , η κατάθεση τροπολογίας για τον αναβαλλόμενο φόρο των τραπεζών (μετά τις υποδείξεις της ΕΚΤ) , τη μη κατάθεση του νομοσχεδίου για τα κόκκινα δάνεια των επιχειρήσεων (λόγω τροποποιήσεων που θέλει να επιβάλλει η τρόικα) δείχνουν ότι  άλλαξε ρώτα , επιχειρεί να προσαρμοσθεί στις απαιτήσεις των δανειστών  αλλά ήδη έχει προκαλέσει μια σημαντική απώλεια εμπιστοσύνης  για την ελληνική οικονομία , για την οποία υπερηφανεύονταν τόσο πολύ την προηγούμενη περίοδο. Παράλληλα εσπευσμένα αποδέχεται την «προληπτική πιστωτική γραμμή» ξεχνώντας την λεγόμενη «καθαρή έξοδο» από το μνημόνιο.

Η ΕΕ , ως άλλος Πόντιος Πιλάτος , μετά τα όσα  αρνητικά προκλήθηκαν και με ευθύνη της, δηλώνει ότι θα συμπαρασταθεί στην Ελλάδα, όπως και η ΕΚΤ η οποία θα μειώσει την προεξόφληση των ελληνικών ομολόγων που λειτουργούν ως ενέχυρα για να αυξήσει τον δανεισμό προς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα.  Κλείνοντας υπενθυμίζω, απλά,  ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα και η αναμενόμενη θετική μεγέθυνση του ΑΕΠ δεν αποτελούν πανάκεια για έξοδο από την κρίση. Η αξιολόγηση μιας εθνικής  οικονομίας αλλά και μιας  απλής επιχείρησης αποτελεί ουσιαστικά υποκειμενικό παίγνιο των αξιολογητών. Τούτο γιατί η αξιολόγηση πρέπει να προβλέψει τις μελλοντικές εξελίξεις κάτι που προφανώς γίνεται σε συνθήκες αβεβαιότητας και αδύνατον να προβλεφθούν κατά τρόπο αντικειμενικό. Συνεπώς οι υποκειμενικές γνώμες των αξιολογητών βαραίνουν αποφασιστικά. Το ερώτημα όμως είναι πως διαμορφώνονται οι γνώμες των αξιολογητών από τη στιγμή που οι περισσότεροι από αυτούς συμμετέχουν στο καθημερινό παιγνίδι  της μεγιστοποίησης του βραχυχρόνιου  κέρδους  που λαμβάνει χώρα στις  χρηματοπιστωτικές αγορές.

Πίνακας 1

	Δεκαετή Ομόλογα
	Απόδοση%
Χώρες	16.09.2014	16.10.2014
Ελλάδα	5,43	8,98
Πορτογαλία	2,46	2,78
Ιρλανδία	0,9	0,91
Ισπανία	1,66	1,65
Ιταλία	2,06	2,3
Βέλγιο	1,01	0,82
Γαλλία	0,91	0,75
Ολλανδία	0,9	0,6
ΗΒ	2,15	1,59
ΗΠΑ	2,37	1,76
Νορβηγία	2,04	1,64
Τουρκία	8,93	8,94
Γερμανία	0,69	0,41

www.kostasmelas.gr