AKIOE
Αποφασίζοντας να καθορίζουν αμετάβλητα
τη συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ τους, τα μέλη της Ευρωζώνης δεν μπορούν πλέον
να καταφύγουν στην υποτίμηση του νομίσματος αν γίνουν μη ανταγωνιστικά.
Χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2009,
η χειρότερη από την κρίση των αρχών του 1930, και ακόμη περισσότερο η κρίση της
Ευρωζώνης έφερε στο προσκήνιο τους ιστορικούς των οικονομικών, διότι από
αρκετές απόψεις η Ευρωζώνη μοιάζει με τον κανόνα του χρυσού, ο οποίος
λειτούργησε τόσο άσχημα μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αποφασίζοντας να
καθορίζουν αμετάβλητα τη συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ τους, τα μέλη της
Ευρωζώνης δεν μπορούν πλέον να καταφύγουν στην υποτίμηση του νομίσματος αν
γίνουν μη ανταγωνιστικά. Αντιθέτως, πρέπει να ξανακερδίσουν την ανταγωνιστικότητά
τους με τον δύσκολο τρόπο, δηλαδή μέσω της εσωτερικής υποτίμησης πράγμα που
σημαίνει μείωση μισθών και τιμών σε σχέση με τα υπόλοιπα μέλη της Ευρωζώνης.
Πρόκειται για επίπονη διαδικασία, τόσο επίπονη όσο ήταν και υπό το καθεστώς του
κανόνα του χρυσού, το οποίο η Βρετανία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το 1931,
ακολουθούμενη από αρκετές άλλες σκανδιναβικές χώρες. Τα κράτη που υποτίμησαν
πρώτα το εθνικό τους νόμισμα τελικά τα πήγαν πολύ καλύτερα από άλλα, όπως η
Γαλλία, που επέμειναν στον Κανόνα του Χρυσού. Δεδομένης αυτής της εμπειρίας,
μια προφανής ερώτηση είναι γιατί το ευρώ έχει επιζήσει, ενώ ο κανόνας του
χρυσού διαλύθηκε.
Σε μια νέα μελέτη, ο κ. Νίκολας
Κραφτς, καθηγητής της ιστορίας των οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Warwick,
προσφέρει τρεις βασικές αιτίες. Πρώτον, ήταν ευκολότερο να εγκαταλείψει κανείς
τον κανόνα του χρυσού απ’ ό,τι το ευρώ διότι τα κράτη εξακολουθούσαν να έχουν
το εθνικό τους νόμισμα και δεν δεσμεύονταν από διεθνείς Συνθήκες, όπου
ενδεχόμενη έξοδος από το ευρώ περιλαμβάνει και έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ενωση
(αν και δεν είναι βέβαιο ότι θα ερμηνευόταν έτσι η σχετική πρόβλεψη της
Συνθήκης). Δεύτερον, ο «ολέθριος» δεσμός που έχει αναπτυχθεί μεταξύ αδύναμων
τραπεζών και αδύναμων κρατών-μελών της Ευρωζώνης δεν ήταν τόσο σημαντικός στη
διάρκεια του Μεσοπολέμου επειδή οι τράπεζες ήταν πολύ μικρότερες. Τρίτον, οι
χώρες της Ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν δυσκολίες έλαβαν βοήθεια από τους
εταίρους τους και το ΔΝΤ. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δάνεισε
αφειδώς χρήματα στις τράπεζες και διστακτικά ανέλαβε τον ρόλο του δανειστή
έσχατης ανάγκης μέσω της δέσμευσής της να αγοράσει απεριόριστες ποσότητες
κρατικών ομολόγων χωρών που δέχονται πίεση από τις αγορές.
Ωστόσο, η επιβίωση δεν αρκεί και ο κ.
Κραφτς αναρωτιέται μήπως η διάσωση του ευρώ δεν είναι κάτι περισσότερο από μια
πύρρειο νίκη. Η επίδοση της Ευρωζώνης όσον αφορά το βιοτικό επίπεδο είναι
θλιβερή, ενώ οι προοπτικές της οικονομίας είναι ζοφερές. Ο κ. Κραφτς
επικεντρώνεται περισσότερο στο πόσο έχουν εξασθενήσει οι μακροπρόθεσμες
προοπτικές ανάπτυξης της Ευρωζώνης. Οι ευρωπαϊκές χώρες στρέφονται όλο και
περισσότερο στον προστατευτισμό, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με τον στόχο
της ολοκλήρωσης της Κοινής Αγοράς. Παρά την ανάληψη της κοινής εποπτείας από
την ΕΚΤ, η αντιστροφή της χρηματοπιστωτικής ολοκλήρωσης αναμένεται ότι θα
συνεχιστεί. Ωστόσο, η πιο ανησυχητική κληρονομιά της κρίσης είναι το υψηλό
δημόσιο χρέος, το οποίο αναμένεται να πλήξει την ανάπτυξη (για παράδειγμα μέσω
της υψηλότερης φορολογίας), όπως και η προσπάθεια για μείωσή του μέσω επιβολής
δημοσιονομικής λιτότητας. Ο ευκολότερος τρόπος να μειωθεί το βάρος του χρέους
είναι μέσω του πληθωρισμού. Ωστόσο, αντί γι’ αυτό η Ευρωζώνη έχει πολύ χαμηλό
πληθωρισμό, 0,7% τον Οκτώβριο, ενώ οι τιμές υποχωρούν σε Ελλάδα, Κύπρο και
Ιρλανδία. Η ΕΚΤ προσπαθεί, καθυστερημένα, να καταπολεμήσει την απειλή του
αποπληθωρισμού, αλλά ο κ. Κραφτς θεωρεί ότι η Ευρωζώνη χρειάζεται άλλου είδους
κεντρική τράπεζα, η οποία θα προσπαθεί ενεργά να ενισχύσει την ανάπτυξη. Το
πρόβλημα είναι ότι η Συνθήκη του Μάαστριχτ εξουσιοδοτεί την ΕΚΤ μόνο να
διατηρεί σταθερές τις τιμές. Αν υπάρχει κάτι που οι Ευρωπαίοι πολιτικοί
αποφεύγουν είναι η αναθεώρηση των Συνθηκών. Και αν υπάρχει μία Συνθήκη που
είναι ιδιαίτερα απρόθυμοι ν’ αγγίξουν, τότε είναι αυτή που καθορίζει τον ρόλο
της ΕΚΤ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου