ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση
Όταν ο Stephen Littlechild σχεδίαζε την ιδιωτικοποίηση της Βρετανικής ΔΕΗ στα τέλη της δεκαετίας του 1979, δεν είχε πείσει ούτε καν την Θάτσερ για την αξία του εγχειρήματος.
Έλεγε, τότε, η Σιδηρά Κυρία πως , σε αυτόν τον κλάδο , δεν ήταν δυνατόν να έχεις δύο ή περισσότερες επιχειρήσεις που να ανταγωνίζονται η μία την άλλη για το ποια θα παράσχει ηλεκτρική ενέργεια σε ένα νοικοκυριό.
Ο Littlechild κατάφερε , με την βοήθεια του οικονομικού «γκούρου» της Πρωθυπουργού , του Alan Walters, να την πείσει πως η ιδιωτικοποίηση αυτή μπορούσε και έπρεπε να γίνει .
Η κεντρική ιδέα του Littlechild ήταν η εξής : Διάσπαση της Βρετανικής ΔΕΗ
(α) στο εθνικό δίκτυο μεταφοράς και
(β) στις τοπικές επιχειρήσεις παραγωγής και παροχής ρεύματος , με άμεση ιδιωτικοποίηση όλων των «μερών» του όλου αυτού.
Ουσιαστικά, το σχέδιο περιλάμβανε την δημιουργία ενός ιδιωτικού μονοπωλίου μεταφοράς , και ενός ιδιωτικού ολιγοπωλίου παραγωγής και τοπικής παροχής
Ηλεκτρικού ρεύματος . Όσον αφορά το πρόβλημα της μονοπωλιακής ή ολιγοπωλιακής ισχύος των νέων ιδιωτικών εταιρειών ,ο Littlechild πρότεινε την εξής λύση : Αντίθετα με την Αμερική , όπου το κράτος (συνήθως οι πολιτειακές κυβερνήσεις ) επιβάλουν ένα όριο στο ποσοστό κέρδους των επιχειρήσεων (το οποίο αυξάνεται όταν η επιχείρηση επιλέγει να αυξήσει τις επενδύσεις της σε έρευνα και νέες εχνολογίες ), ο Littlechild πρόκρινε έναν άλλον περιορισμό : Την επιβολή ανώτατης τιμής ανά κιλοβατώρα έτσι ώστε οι τιμές του ρεύματος να αυξάνονται συστηματικά πιο αργά από τον πληθωρισμό.
Πρώτον , ότι με το νέο σύστημα πάνω από όλα μπαίνει το συμφέρον των καταναλωτών ( καθώς οι λογαριασμοί τους θα μειώνονται στο διηνεκές σε πραγματικές τιμές ). Έτσι, οι εμπλεκόμενες εταιρείες αναγκάζονται να γίνουν ιδιαίτερα « οικονόμες», γνωρίζοντας ότι θα πρέπει να κερδοφορούν υπό καθεστώς μειούμενων τιμών.
Π.χ . θα αναγκάζονταν να εξαφανίσουν τις σπατάλες , να μειώσουν το προσωπικό στο ελάχιστο δυνατόν , να βρουν νέους , φθηνότερους τρόπους παραγωγής ρεύματος αλλά και παροχής προς τους καταναλωτές . (Το ότι σταματούν τις επενδύσεις σε νέες ,πράσινες , τεχνολογίες ήταν κάτι που δεν το σκέφτηκε ή δεν τον απασχόλησε .)
Δεύτερον , όλη αυτή η προσπάθεια θα δημιουργούσε τις συνθήκες μέσα από τις οποίες νέες Βρετανικές επιχειρήσεις παραγωγής ενέργειας θα ξεπηδούσαν και οι οποίες , όταν πλέον οι άνεμοι της ιδιωτικοποίησης άρχιζαν να φυσούν στην υπόλοιπη Ευρώπη , θα ήταν έτοιμες να επεκταθούν προς τα εκεί δημιουργώντας μια νέα Βρετανική επικυριαρχία στον τομέα της Ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας .
Η δεκαετία του 1980 «είδε» το όνειρο του Littlechild να γίνεται πραγματικότητα. Οι ιδιωτικοποιήσεις τις οποίες σχεδίασε σχεδόν μόνος του (που πέραν της ηλεκτρικής ενέργειας συμπεριλάμβανε την τηλεφωνική εταιρεία , το φυσικό αέριο, την British Αirways κλπ ) προχώρησαν αλλάζοντας την Βρετανική κοινωνική οικονομία δια παντός. Το αν αυτός ο μετασχηματισμός ήταν , συνολικά , ωφέλιμος για την Βρετανία είναι μια μεγάλη συζήτηση που ξεπερνά την φιλοδοξία του παρόντος άρθρου .
Το μόνο που θέλω να πω εδώ αφορά μια μεγάλη ,συντριπτική ειρωνεία που επιφύλαξε η ζωή στον Littlechild –τον οποίο , παρεμπιπτόντως είχα την τύχη να έχω καθηγητή μου στο Πανεπιστήμιο του Birmingham to 1981. Όταν έγινε γνωστό το πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης της Βρετανικής ΔΕΗ , το σχετικό συνδικάτο ( η αντίστοιχη ΓΕΝΟΠ ) σήκωσε την σημαία του πολέμου εναντίον των σχεδίων του Littlechild. Λογικό ήταν , καθώς ένας από τους βασικούς στόχους της ιδιωτικοποίησης ήταν η εξαφάνιση της διαπραγματευτικής δύναμης του συνδικάτου , η συμπίεση των μισθών ,και η εντατικοποίηση της εργασίας .
Από την πρώτη λοιπόν στιγμή , το συνδικάτο ( το οποίο σήμερα ονομάζεται Unison ) έθεσε ως στόχο του την επανεθνικοποίηση της εταιρείας ηλεκτρικής ενέργειας , ιδιαίτερα εκείνης της πρωτεύουσας του Λονδίνου.
Η δεκαετία του 1980 ήταν καταστροφική για τα συνδικάτα της Βρετανίας. Πρώτα οι εργαζόμενοι στον κλάδο των μετάλλων υπέστησαν το μέγα πλήγμα της κατάρρευσης της British Steel , κατόπιν οι τυπογράφοι εκπαραθυρώθηκαν από τις εφημερίδες του Rupert Murdoch, τέλος οι ανθρακωρύχοι κατατροπώθηκαν κατά την διάρκεια της τεράστιας πανεθνικής απεργιακής σύρραξης που διήρκησε σχεδόν όλο το 1984 .
Έτσι και στον κλάδο της ηλεκτρικής ενέργειας : το συνδικάτο Unison αναγκάστηκε να αποδεχθεί μεγάλη μείωση τόσο του προσωπικού όσο και μισθών , με παράλληλη χειροτέρευση των συνθηκών δουλειάς. Τον Νοέμβριο του 1998 όμως τα πράγματα άλλαξαν Η γαλλική κρατική εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας EDF αγόρασε την ιδιωτική πλέον Ηλεκτρική Εταιρεία του Λονδίνου (London Electricity).Δύο χρόνια αργότερα , η EDF αγόρασε μια άλλη ιδιωτική εταιρεία του χώρου (Cottam), ενώ το 2002 επεκτάθηκε τόσο στην νοτιοανατολική όσο και στην νοτιοδυτική Αγγλία . Το 2008 η ίδια γαλλική εταιρεία πήρε την British Energy και , όσο κι αν ακούγεται τραβηγμένο , σχεδόν όλα τα πυρηνικά εργοστάσια της χώρας . Το 2019, μάλιστα , έχουν προγραμματιστεί τα εγκαίνια του πρώτου νέου πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρισμού της EDF.
Εν συντομία, η EDF ουσιαστικά επανενώνει την παλιά Βρετανική ΔΕΗ υπό μία κρατική εταιρεία .
O Greg Thomson είναι υψηλόβαθμο στέλεχος των «ηττημένων » – του συνδικάτου Unison . Σε πρόσφατη συζήτηση μου είπε ότι η EDF , επί της οποίας έχει μεγάλη επιρροή το συνδικάτο CGT (το τελευταίο προπύργιο του γαλλικού κομμουνιστικού κόμματος), επέστρεψε στους εργαζόμενους πολλά από τα δικαιώματα που τους στέρησε η ιδιωτικοποίηση , συμπεριλαμβανομένης μιας σημαντικής θεσμικής εκπροσώπησης του ίδιου του συνδικάτου .
«Όταν ολοκληρώθηκε η ιδιωτικοποίηση », μου είπε ο Thomson, « το συνδικάτο μας έθεσε ως βασικό του στόχο την επαναεθνικοποίηση του κλάδου της ηλεκτρικής ενέργειας . Αυτό το πετύχαμε, έστω και με ανορθόδοξο τρόπο.»
Κι όταν του επισήμανα , μεταξύ σοβαρού κι αστείου ότι η εθνικοποίηση έγινε από το «λάθος έθνος », εκείνος μειδίασε και είπε κάτι που στα ελληνικά θα μεταφραζόταν ελεύθερα ως : «Σιγά μην είχαμε και την δυνατότητα να επιλέγουμε έθνος …»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου